Tekst źródłowy strony Łazienki Królewskie

{{DisambigR|zespołu pałacowo-parkowego|[[Zespół przystankowy Łazienki Królewskie]]}}
{{Zabytek|left|2}}{{medal|sierpniu 2007}}
[[Plik:nadstawem1.jpg|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie]]
'''Łazienki Królewskie''' – zespół pałacowo-parkowy położony w rejonie [[Ujazdów|Ujazdowa]], w dzielnicy [[Śródmieście]]. Adres Łazienek Królewskich to [[Ulica Agrykola|ul. Agrykoli 1]].

Łazienki Królewskie stanowią dziś własność Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, powierzchnia zespołu pałacowo-parkowego wynosi 76 hektarów. Park jest ogrodzony i zamykany na noc, główne wejście na jego teren prowadzą od strony [[Aleje Ujazdowskie|Alei Ujazdowskich]] (dwa), [[Ulica Agrykola|Agrykoli]] oraz {{ulica|Gagarina}}.

==Historia==
[[Plik:Canaletto_Łazienki.PNG|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie na obrazie [[Canaletto|Canaletta]]]]
[[Plik:Skanuj0025.jpg|thumb|right|250px|Łazienki Królewskie w [[1885]] roku]]
[[Plik:Łazienki ok.1900.jpg|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie [[Warszawa pod zaborami|ok. 1900 roku]]]]
[[Plik:Łazienki Królewskie1.jpg|right|thumb|250px|Alejka Łazienek Królewskich]]
Najstarsze przekazy podają, że gdzieś w rejonie współczesnych Łazienek Królewskich [[Warszawa do XV wieku|w XIII wieku]] znajdował się gród [[Jazdów]], o którym wiadomo, że w [[1262]] roku został najechany przez Litwinów, a w [[1281]] roku uległ zniszczeniu podczas bratobójczych walk. W późniejszych czasach powstał tu zwierzyniec przy [[Zamek Ujazdowski|zamku Książąt Mazowieckich]], a wieś [[Ujazdów]] zaczęła rozwijać się w innej lokalizacji. W pobliżu powstał też dwór, w którym mieszkała [[Bona Sforza|królowa Bona]], a potem [[Anna Jagiellonka]]. Dnia 12 stycznia [[1578]] roku na tym terenie odbyła się „prapremiera” Odprawy Posłów Greckich Jana Kochanowskiego. W miejscu dworu w [[1624]] roku wzniesiono murowany [[Zamek Ujazdowski]].

[[Warszawa w XVII wieku|Pod koniec XVII wieku]] właściciel okolicznych terenów, [[Stanisław Herakliusz Lubomirski]], zlecił [[Tylman z Gameren|Tylmanowi z Gameren]] wzniesienie dla siebie [[Pałac na Wodzie|Łaźni]], umieszczonej na wyspie pośrodku [[Wisła|wiślanego]] starorzecza. W pobliżu powstał także [[Ermitaż]] oraz pierwszy [[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|budynek wodozbioru]], z którego drewnianymi rurami transportowano wodę do [[Pałac na Wodzie|Łazienki Lubomirskiego]]. Od nazwy tego budynku wziął później nazwę cały kompleks pałacowo-parkowy. Wettynowie bardziej interesowali się pobliskim [[Zamek Ujazdowski|Zamkiem Ujazdowskim]], i takie zainteresowanie początkowo przejawiał [[Stanisław August Poniatowski]], który w oparciu o [[Zamek Ujazdowski|zamek]] postanowił wytyczyć [[Oś Stanisławowska|Oś Stanisławowską]].

[[Stanisław August Poniatowski|Poniatowski]] nabył [[Ujazdów]] w [[1764]] roku, jednak jego zainteresowanie [[Pałac na Wodzie|Łazienką Lubomirskiego]] wzmogło się w [[1772]] roku, kiedy to rozpoczęto budowę wczesnoklasycystycznego założenia pałacowo-parkowego. [[Pałac na Wodzie|Łazienkę]] rozbudowano, przekształcając ją do klasycystycznej formy znanej jako [[Pałac na Wodzie]], powstał też szereg nowych obiektów, takich jak [[Stara Pomarańczarnia]], [[Pałac Myślewicki]] czy [[Teatr na Wyspie]]. W salach [[Pałac na Wodzie|pałacu na Wodzie]] odbywały się także [[obiady czwartkowe]]. W północno-zachodniej części parku, dla uczczenia [[Konstytucja 3 Maja|konstytucji 3 Maja]], rozpoczęto budowę [[Świątynia Opatrzności Bożej|Świątyni Opatrzności Bożej]].

[[Warszawa w XVIII wieku|Po III Rozbiorze Polski]] tereny Łazienek Królewskich należały do spadkobierców króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]], w tym do [[Kazimierz Poniatowski|Kazimierza Poniatowskiego]]. W [[1817]] roku spadkobiercy króla sprzedali Łazienki Królewskie carskiej rodzinie, a fragment terenu przeznaczono pod [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego]]. Nie przeszkodziło to jednak temu, aby w [[1830]] roku ze znajdującej się w [[Podchorążówka|Wielkiej Oficynie]] Szkoły Podchorążych wyruszyli oficerowie mający na celu pojmanie [[Konstanty Pawłowicz Romanow|księcia Konstantego]], czym rozpoczęto [[powstanie listopadowe]]. W [[1843]] roku pojawił się projekt budowy [[Zamek Cesarski|Zamku Cesarskiego]] na terenie Łazienek, którego jednak nigdy nie zrealizowano. [[Warszawa pod zaborami|W XIX wieku]] park powiększono ku południu, aż do granicy [[Sielce|Sielc]].

[[Warszawa w okresie międzywojennym|Po I wojnie światowej]] park i pałac stały się dostępne dla publiczności, choć Łazienki Królewskie służyły za reprezentacyjną rezydencję. W [[1926]] roku w jego zachodniej części powstał [[pomnik Fryderyka Chopina]]. [[Warszawa w okresie II wojny światowej|W czasie II wojny światowej]] park oraz budynki zdewastowano, [[Pałac na Wodzie]] spłonął i miał być wysadzony, do czego jednak ostatecznie nie doszło. Zdewastowany park był kilka lat [[Warszawa w okresie PRL-u|po wojnie]] niedostępny, prowadzono prace rewaloryzacyjne. Publiczności udostępniono go [[Warszawa w okresie PRL-u|w latach 50. XX wieku]], a pierwszym dyrektorem został profesor [[Marek Kwiatkowski]]. Od tego czasu większość obiektów w parku nie była remontowana, wobec czego współcześnie zarówno park, jak i obiekty wymagają gruntownego remontu – mają one zostać przeprowadzone w latach [[2012]]-[[2015]], w ramach prac powstanie także nowy plac zabaw dla dzieci, zatytułowany "Ogród Zmysłów i Żywiołów", oraz nowy [[Pawilon Ogrodowy]].

==Obiekty==
[[Plik:Pałac na wodzie.jpg|right|thumb|250px|[[Pałac na Wodzie]]]]
[[Plik:4 Warszawa-Lazienki Krolewskie 022.jpg|right|thumb|250px|[[Pałac Myślewicki]]]]
[[Plik:Król Stanisław August Poniatowski.JPG|right|thumb|250px|[[Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego]]]]
Na terenie Łazienek Królewskich znajdują się współcześnie następujące obiekty:
* [[Pałac na Wodzie]]
* [[Teatr na Wyspie]]
* [[Pałac Myślewicki]]
* [[Podchorążówka]]
* [[Biały Domek]]
* [[Stara Pomarańczarnia]]
* [[Nowa Pomarańczarnia]]
* [[Stara Kordegarda]]
* [[Nowa Kordegarda]]
* [[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|Wodozbiór]]
* [[Pawilon Ogrodowy]] (planowany)
* [[Świątynia Sybilli]]
* [[Świątynia Egipska]]
* [[Ermitaż]]
* [[Austeria]]
* [[Koszary Kantonistów]]
* [[Dom Gabriela Narutowicza]]
* [[Ulica Agrykola|Most na Agrykoli]]
* [[Pomnik Fryderyka Chopina]]
* [[Pomnik Henryka Sienkiewicza]]
* [[Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego]]
* [[Pomnik Stanisława Wyspiańskiego]]
* [[Pomnik Jana III Sobieskiego]]
* [[Pomnik Jana Kozietulskiego]]
* [[Pomnik Józefa Bema w Łazienkach Królewskich|Pomnik Józefa Bema]]
* [[Popiersia w Łazienkach Królewskich]]
* [[Rzeźby w Łazienkach Królewskich]]
* [[Rzeźba Faun na Delfinie|Kamienna kopia Fauna na Delfinie]]
* [[Zegar słoneczny Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego]]
* [[Domki chińskie ]] (od 2014)

Dawniej istniały też takie obiekty jak [[Dom Turecki]], [[Pomarańczarnia Nieborowska]] oraz [[Pomarańczarnia Gotycka]]. Istotnym obiektem, jaki znajduje się w Łazienkach Królewskich, jest [[Królewska Manufaktura Gobelinów]].

==Galeria==
<gallery>
Plik:nadstawem2.jpg|[[Pałac na Wodzie]] wczesną wiosną
Plik:palac_lazienkowski1.jpg|[[Pałac na Wodzie]] latem
Plik:palaczima1.jpg|[[Pałac na Wodzie]] w zimowej szacie
Plik:bialydomek1.jpg|[[Biały Domek]]
Plik:egipska.jpg|[[Świątynia Egipska]]
Plik:teatr1.jpg|[[Teatr na Wyspie]]
Plik:sybilla1.jpg|[[Świątynia Sybilli]]
Plik:oranzeria1.jpg|[[Nowa Pomarańczarnia]]
Plik:Stara Pomarańczarnia (Łazienki Królewskie).JPG|[[Stara Pomarańczarnia]]
Plik:nowakorgegarda1.jpg|[[Nowa Kordegarda]]
Plik:starakordegarda1.jpg|[[Stara Kordegarda]]
Plik:wodozbior1.jpg|[[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|Wodozbiór]]
Plik:podchorazowka1.jpg|[[Podchorążówka]] (Wielka Oficyna)
Plik:Poniatowski.jpg|[[Pomnik Stanisława August Poniatowskiego]]
Plik:chopin1.jpg|[[Pomnik Fryderyka Chopina]]
Plik:sienkiewicz1.jpg|[[Pomnik Henryka Sienkiewicza]]
Plik:Pomnik Sobieskiego.jpg|[[Pomnik Jana III Sobieskiego]]
Plik:sobieski.jpg|[[Pomnik Jana III Sobieskiego]]
Plik:norwid1.jpg|[[Popiersia w Łazienkach Królewskich|Pomnik Cypriana Norwida]]
Plik:Mochnacki.jpg|[[Popiersia w Łazienkach Królewskich|Pomnik Maurycego Mochnackiego]]
Plik:paw2.jpg|Pawie
Plik:paw1.jpg|Pawie
Plik:paw3.jpg|Pawie
Plik:paw4.jpg|Pawie
</gallery>

==Linki zewnętrzne==
* [http://www.lazienki-krolewskie.pl/ Strona internetowa Muzeum Łazienki Królewskie]
* [http://fotospacery.josz.info/spacery/20_Warszawa%20-%20Rzezby%20Lazienek/index.html Rzeźby Łazienek Królewskich]
* [http://obliczawarszawy.pl/Galerie,Lazienki-Krolewskie-2.html Zdjęcia Łazienek na stronie obliczawarszawy.pl]
[[Kategoria:Łazienki Królewskie|!]]
[[Kategoria:Parki i zieleńce]]
[[Kategoria:Śródmieście]]
[[Kategoria:Zabytki]]