Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Advertisement
Zarejestruj się
Warszawikia
Warszawikia
7001
stron
w: Śródmieście, Dzielnice

Śródmieście

Zaloguj się, aby edytować
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy dzielnicy. Zobacz też: Warszawa Śródmieście i Warszawa Śródmieście WKD.
Widok sciana wschodnia 2

Śródmieście

Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z PKiN

Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z Pałacu Kultury i Nauki

Hotel Marriott, Dworzec Centralny i Złote Tarasy widziane z PKiN

Śródmieście na styku granic z Wolą i Ochotą

Granica Środmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim

Granica Śródmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim

Śródmieście – centralnie położona dzielnica Warszawy, dawniej wchodząca w skład gminy Centrum, ograniczona od wschodu Wisłą, od południa granicą Portu Czerniakowskiego, ulicą Czerniakowską, Nowosielecką, Podchorążych, Gagarina, Spacerową, Klonową, Boya-Żeleńskiego i Batorego, od zachodu aleją Niepodległości, Chałubińskiego i aleją Jana Pawła II, a od północy linią kolei obwodowej.

Ludność dzielnicy (2008) to 129 958 mieszkańców, a powierzchnia to 15,6 km2. Wobec tego Śródmieścia jest drugą, po Ochocie, najgęściej zaludnioną dzielnicą Warszawy. Urząd Dzielnicy Śródmieście znajduje się przy ulicy Nowogrodzkiej 43, a burmistrzem dzielnicy jest Wojciech Bartelski.

Historia[]

Skanuj0018

Plac Zamkowy w 1910 roku

Sobór Newskiego

Plac Saski w 1915 roku

Śródmieście MSI

Podział dzielnicy na obszary MSI

Widok z Palacu Kultury i Nauki

Widok z Pałacu Kultury i Nauki na Śródmieście

Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej

Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej

Na obszarze dzisiejszego Śródmieścia rozpoczyna się historia Warszawy, jaką znamy współcześnie. Wszystko zaczęło się w grodzie Jazdów (rejon Agrykoli) na skarpie wiślanej, który po zniszczeniach 1262 i 1281 roku został przeniesiony bardziej na północ, w rejon dzisiejszej ulicy Grodzkiej. W pobliżu grodu na przełomie XIII i XIV wieku założono miasto na prawie chełmińskim, które rozrosło się potem w Starą Warszawę. Lokacja miasta przypisywana jest księciu mazowieckiemu Bolesławowi II oraz mieszczanom i kupcom z Torunia. Stara Warszawa mocno rozwinęła się w XIV wieku za sprawą księcia Trojdena. W pobliżu w 1408 lokowano Nową Warszawą, natomiast Stara Warszawa w 1413 roku uzyskała potwierdzenie swych praw miejskich. Rozwój nieco zwolnił na początku XV wieku, natomiast w 1526 roku cały teren wszedł w skład Królestwa Polskiego. Niezależnie od Starej Warszawy rozwijały się wsie Solec i Ujazdów oraz miasteczko Nowa Warszawa.

Warszawa zyskiwała coraz bardziej na prestiżu – na Zamku Królewskim chętniej przebywali władcy polscy, a po pożarze krakowskiego Wawelu w 1595 roku król Zygmunt III Waza zdecydował się przenieść tu swój dwór na stałe. Dzięki temu, a także dzięki organizowanym w okolicach Warszawy sejmom coraz chętniej osiedlała się w mieście szlachta, która pobudowała sobie pałace m.in. na ulicach Miodowej, Długiej czy Krakowskim Przedmieściu. W latach 1573–1603 na wylocie ul. Mostowej istniał drewniany, stały most Zygmunta Augusta. W latach 1621–1624 rozległy teren wokół Starej i Nowej Warszawy otoczono wałem ziemnym zwanym Wałem Zygmuntowskim.

Od XVI wieku zaczęły rozwijać się na obszarze otaczającym Starą Warszawę tak zwane jurydyki. Było ich ponad dwadzieścia, należały do prywatnych właścicieli i nie podlegały miejskiej jurysdykcji. Większość z nich przyczyniła się później do rozwoju miasta, tworząc takie ulice jak Leszno, Gęsia, Nowogrodzka i Wilcza, czy takie place jak Dąbrowskiego i Grzybowski. Miasto oraz jego okolica znacznie ucierpiały podczas potopu szwedzkiego, wkrótce jednak przedsięwzięto jego odbudowę. Wraz z rozwojem terytorialnym Stare Miasto zmniejszało swoje znaczenie na rzecz innych, otaczających je terenów, szczególnie we współczesnym Śródmieściu Północnym. Ważnym elementem było także założenie Łazienek Królewskich.

W 1770 roku rozszerzono granice Warszawy, budując tzw. Okopy Lubomirskiego, które swoim zasięgiem objęły niemal cały obszar dzisiejszego Śródmieścia. Niespójność administracyjna Starej Warszawy z otaczającymi ją jurydykami doprowadzała do wielu problemów natury prawnej, wobec czego w 1791 w ustawie "Prawo o miastach" zarządzono scalenie ich wszystkich i utworzenie Warszawy. Jej ratusz znalazł się początkowo na Rynku Starego Miasta, a potem na placu Teatralnym. Po 1831 roku zastopowany został rozwój północnej części tego rejonu – ograniczenia w budownictwie narzuciło wznoszenie Cytadeli. Oprócz ograniczeń zarządzono także rozbiórkę szeregu budynków na rzecz otaczającej Cytadelę oraz dobudowane potem forty esplanady. Po 1918 roku tereny te zagospodarowano, tworząc park Traugutta i park Kusocińskiego. W XIX wieku różne obszary rozwijały się nierównomiernie – Powiśle i Solec, w związku z bliskością Wisły uprzemysławiały się, Muranów rozbudowywał się dzięki żydowskiemu osadnictwu, dzięki budowie dworca Wiedeńskiego pojawił się impuls dla rozwoju południowego Śródmieścia.

W okresie międzywojennym, gdy Warszawa stała się stolicą niepodległej II Rzeczypospolitej, przyszedł okres rozwoju śródmieścia Warszawy. Zadbano o rewaloryzację zaniedbanego, zamieszkanego przez biedotę Starego Miasta, rozpoczęto rekonstrukcję murów obronnych i Barbakanu. Zrealizowano szereg inwestycji miejskich oraz rządowych – wybudowano ulicę Bonifraterską z wiaduktem żoliborskim, gmachy rządowe przy Chałubińskiego czy 6 Sierpnia, i wreszcie Sejm przy ulicy Wiejskiej. Rozpoczęto budowę bulwarów wiślanych oraz Dworca Głównego – nie zostały one jednak ukończone przed wybuchem II wojny światowej. Śródmieście zostało znacznie uszkodzone już podczas kampanii wrześniowej, szczególnie mocno ucierpiało Stare Miasto z Zamkiem Królewskim. Po zdobyciu miasta Niemcy nie pozwalali na rekonstrukcję budynków, wobec czego wiele uszkodzonych budynków i zabytków niszczało. W 1940 część obszaru weszło w skład getta, i ten obszar uległ zniszczeniu po upadku powstania w getcie warszawskim. Kolejne dotkliwe zniszczenia przyniosło powstanie warszawskie, szczególnie na Starym Mieście, Powiślu i Solcu.

Zaraz po wojnie widok zniszczonego miasta prezentował się przygnębiająco. Ponad 85% zabudowy lewobrzeżnej Warszawy leżało w gruzach. Pojawiały się pomysły, aby nie odbudowywać miasta, a stolicę przenieść do Łodzi. Ostatecznie jednak nowa władza socjalistyczna postawiła sobie ambitne zadanie odbudowy Warszawy z pieczołowitą rekonstrukcją Starego Miasta. Tam ważniejsze prace zakończono do 1954 roku. W pozostałej części Śródmieścia odbudowywano mniej dokładnie, niektóre obiekty zachowano (np. PAST, Prudential, Szpital św. Ducha), a inne całkowicie wyburzono m.in. pod budowę w latach 1952-1955 Pałacu Kultury i Nauki. Rozległe obszary miasta zabudowano na nowo, często zmieniając istniejący układ urbanistyczny, np. poprzez przebicie trasy W-Z czy ulicy Marchlewskiego. Nie zdecydowano się jednak na odbudowę dzielnic poniżej skarpy – na Podzamczu i na Solcu założono parki, a Powiśle mocno zaniedbano.

W 1971 roku zapadła decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego. Ta trwająca do 1984 roku inwestycja była ukoronowaniem odbudowy Starego Miasta, co w 1980 roku zostało uhonorowane przez komisję UNESCO wpisem "całkowicie odbudowanej dzielnicy zabytkowej" na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Także w 1971 roku rozpoczęła się budowa Wisłostrady i Trasy Łazienkowskiej, które ukończono w 1974 roku. W 1975 roku oddano do użytku nowoczesny na ten czas Dworzec Centralny. Sporo zmian w miejskiej przestrzeni przyniosły lata 80. XX wieku, gdyż właśnie wtedy wzniesiono pierwsze w Warszawie szklane drapacze chmur. Ta tendencja była kontynuowana po upadku komunizmu i zasadniczo trwa do dzisiaj. Do najbardziej znanych wysokościowców Warszawy należą Centrum LIM, Hotel Forum, Rondo 1, Błękitny Wieżowiec czy Intraco.

Obiekty[]

Śródmieście obejmuje najstarszą część Warszawy, wobec czego najwięcej jest tutaj zabudowy o wybitnym znaczeniu historycznym, szczególnie na Starym Mieście i przy Trakcie Królewskim. Bardzo wiele jest tu także obiektów zabytkowych. Jednak zniszczenia II wojny światowej doprowadziły do wielu uszczerbków w tkance miejskiej, która później została załatana współczesną zabudową, w szczególności na Muranowie, ale także w pozostałych obszarach Śródmieścia.

Osiedla[]

Skarpa wislana widok od strony praskiej

Stare Miasto widziane z Pragi

Widok sciana wschodnia 1

Śródmieście Północne

Plac Pilsudskiego dzis

Plac Piłsudskiego

Na terenie Śródmieścia wyróżnionych jest osiem obszarów Miejskiego Systemu Informacji, które generalnie pokrywają się z historycznymi rejonami i częściami miasta. Jest też kilka mniejszych osiedli historycznych nie ujętych w tym podziale oraz pozostałe osiedla, powstałe po II wojnie światowej. Obszary MSI to:

Ponadto wyróżnić można kilka osiedli:

Zabytki[]

Stare Miasto

Stare Miasto

Ze względu na centralne położenie Śródmieścia znajduje się tutaj najwięcej zabytków w całej Warszawie, a jego pełny i aktualny spis można znaleźć w tym miejscu. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

Szkolnictwo[]

Skorupki (budynek nr 8, szkoła podstawowa nr 203)

Szkoła Podstawowa nr 203

Na terenie dzielnicy Śródmieście działa 41 przedszkoli, dalej jest 20 szkół podstawowych:

Gimnazjum nr 42 (Twarda, budynek nr 8-12)

Gimnazjum nr 42

Gimnazjów na obszarze dzielnicy jest 20:

LXXXIII LO

LXXXIII Liceum Ogólnokształcące

Przyrynek (budynek nr 9, technikum)

Technikum Architektoniczno-Budowlane im. Stanisława Noakowskiego

Liceów na terenie dzielnicy jest trzydzieści trzy, techników trzynaście, a szkół zawodowych jest sześć:

PalacCzapskich2

Akademia Sztuk Pięknych

Politechnika Warszawska

Politechnika Warszawska

W Śródmieściu działa osiem szkół policealnych oraz szesnaście uczelni wyższych:

Pozostałe obiekty[]

Palac Prezydencki

Pałac Prezydencki

Marszałkowska

Ściana Wschodnia

Z innych ważnych obiektów w Śródmieściu należy wymienić:

Tereny zielone[]

Nadstawem1

Łazienki Królewskie

Na terenie Śródmieścia znajduje się sporo rozległych terenów zielonych oraz wiele niewielkich, lokalnych skwerów i zieleńców. Największym i najważniejszym parkiem są Łazienki Królewskie, duże znaczenie mają także Ogród Krasińskich i Ogród Saski. Są to parki o długiej historii powiązanej z sąsiadującymi pałacami na Wodzie, Krasińskich i Saskim. Podobne pochodzenie ma również Park Kazimierzowski, będący dawniej częścią ogrodów pałacu Kazimierzowskiego, który dziś jest częścią Uniwersytetu Warszawskiego. Pozostałymi ważniejszymi parkami w Śródmieściu są także Park im. Józefa Piłsudskiego (Pole Mokotowskie), Park Ujazdowski, Park im. Rydza-Śmigłego, Park Karola Beyera, Park Świętokrzyski, Park Traugutta oraz Park Kusocińskiego. Duże znaczenie mają także obszary nadwiślańskie, gdzie również nie brakuje terenów zadrzewionych, m.in. na skwerze kpt. Cubryny i skwerze T. Kahla. Mniejsze parki i skwery to m.in. skwer Willy'ego Brandta, aleja Piotra Drzewieckiego, skwer Zgrupowania AK Róg, skwer Stanisława Jankowskiego, skwer I Dywizji Pancernej czy skwer Oleandrów.

Infrastruktura[]

Drogi[]

Waryńskiego

Ulica Waryńskiego

Przez Śródmieście przebiegają najważniejsze stołeczne drogi i ulice zapewniające transport wewnątrz Warszawy w relacji wschód-zachód oraz północ-południe. Najważniejsze ulice układają się układ kratkowy. W relacji wschód-zachód przejazd umożliwiają ulica Słomińskiego, al. "Solidarności", ciąg Świętokrzyska – Kopernika – Tamka, Aleje Jerozolimskie oraz aleja Armii Ludowej. Natomiast w relacji północ-południe przejazd umożliwiają ciąg al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości, ciąg Andersa – Marszałkowska – Waryńskiego oraz Wisłostrada. Przekroczenie Wisły możliwe jest przez mosty: Gdański, Śląsko-Dąbrowski, Świętokrzyski, Poniatowskiego oraz Łazienkowski. Lokalne znaczenie mają ulice Stawki, Anielewicza, Bonifraterska, Dobra, Emilii Plater, Kruczkowskiego, Koszykowa, Piękna, Rozbrat, Myśliwiecka, Łazienkowska oraz al. Szucha.

Koleje[]

CRW 0311-01

Warszawa Centralna

Przez Śródmieście przechodzą najważniejsze linie kolejowe w Warszawie – linia średnicowa oraz linia obwodowa, na których znajdują się ważniejsze śródmiejskie dworce oraz przystanki kolejowe. Najważniejszy jest oczywiście Dworzec Centralny – największy i najważniejszy dworzec kolejowy w Warszawie i w Polsce, obsługujący najwięcej pasażerów. Na tej samej linii usytuowane są przystanki kolejowe o ogromnym znaczeniu dla transportu podmiejskiego: Warszawa Śródmieście oraz Warszawa Powiśle, odjeżdżają stąd pociągi Szybkiej Kolei Miejskiej oraz Kolei Mazowieckich w kierunku Pruszkowa, Sochaczewa, Piaseczna, Sulejówka i Otwocka. Ważnym elementem linii średnicowej jest tunel średnicowy, dzięki czemu ruch kolejowy w centrum nie krzyżuje się z ruchem naziemnym. Natomiast na linii obwodowej znajduje się stacja Warszawa Gdańska, z której odjeżdżają pociągu w kierunku Legionowa.

Komunikacja miejska[]

Warszawa Świętokrzyska

Stacja metra A-14 Świętokrzyska

Śródmieście Warszawy, ze względu na bycie centrum kulturalnym i biznesowym miasta, jest najlepiej skomunikowaną dzielnicą. Właśnie tutaj, od 1866 roku, na trasie z dawnego dworca Wiedeńskiego na dworzec Petersburski, kursowała pierwsza linia tramwaju konnego, którą uznaje się za pierwszy prawdziwy pojazd komunikacji miejskiej. Sieć torów tramwajowych, dawniej dużo mocniej rozwinięta, dzisiaj także prezentuje się dobrze i zapewnia szybki transport wzdłuż najważniejszych arterii śródmieścia – Alej Jerozolimskich, Marszałkowskiej, alei "Solidarności" czy Słomińskiego, a także na kilku pomniejszych ulicach. Elementem charakterystycznym dla Śródmieścia jest jednak brak jakiejkolwiek pętli tramwajowej oraz niemal całkowity brak skrętów dla tramwajów – na najważniejszych arteriach tramwaje kursują tylko prosto, dzięki czemu ograniczone zostało blokowanie składami skrzyżowań oraz wydłużono czas przejazdu przez skrzyżowanie, zwiększając płynność ruchu.

Autobusy na ulicach pojawiły się znacznie później, i choć w okresie międzywojennym planowano całkowitą likwidację tramwajów i autobusów w Śródmieściu na rzecz metra, nigdy do tego nie doszło. Linie autobusowe zapewniają transport na mniejszych ulicach pozbawionych torów tramwajowych, a także umożliwiają dojazd z osiedli peryferyjnych do miejsc pracy położonych w centrum. W Śródmieściu znajduje się także największa warszawska pętla autobusowa – Dworzec Centralny, z której oprócz kilkunastu linii autobusowych co noc, co pół godziny wyrusza kilkadziesiąt nocnych linii autobusowych.

Ogromne znaczenie dla komunikacji ma jednak istnienie metra oraz Szybkiej Kolei Miejskiej. Szczególnie ważna jest ten pierwszy środek transportu, gdyż jest ona najważniejszy w dowozie mieszkańców z Ursynowa, Mokotowa oraz Bielan. W Śródmieściu znajduje się pięć stacji linii M1 metra: Politechnika, Centrum, Świętokrzyska, Ratusz Arsenał oraz Dworzec Gdański, natomiast na linii M2 znajdą się cztery stacje: Rondo ONZ, Świętokrzyska, Nowy Świat oraz Centrum Nauki Kopernik. Szybka Kolej Miejska zatrzymuje się natomiast na przystankach Warszawa Powiśle oraz Warszawa Śródmieście.

Ścieżki rowerowe[]

Park Agrykola (zielona sciezka rowerowa) 2

Ścieżka rowerowa w Parku Agrykola

Zobacz więcej w artykule: Ścieżki rowerowe#Śródmieście.


Sieć ścieżek w Śródmieściu należy do najlepszych w Warszawie, mimo to pozostawia wciąż wiele do życzenia. Ich łączna długość wynosi ponad 20 kilometrów, z czego największą część zajmują ścieżki rowerowe wzdłuż Wisły wchodzące w skład Szlaku Wisły oraz Podskarpowej Ścieżki Rowerowej. Oprócz tego krótkie odcinki ścieżek znajdują się także wzdłuż Marszałkowskiej, al. Jana Pawła II, Słomińskiego, Anielewicza, Alej Ujazdowskich czy Międzyparkowej. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (więcej) zakłada rozbudowę ścieżek wzdłuż wszystkich większych arterii Śródmieście, czyli m.in. wzdłuż Świętokrzyskiej, Alej Jerozolimskich, al. "Solidarności" czy Bonifraterskiej. Ciekawostką jest zakaz wjazdu rowerów na Stare Miasto oraz Nowe Miasto.

Galeria[]

Zobacz też[]

Linki zewnętrzne[]


Obszary Śródmieścia wg Miejskiego Systemu Informacji

Muranów • Nowe Miasto • Powiśle • Solec • Stare Miasto • Śródmieście Południowe • Śródmieście Północne • Ujazdów

Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.
Advertisement

Fan Feed

More Warszawikia