Świątynia Opatrzności Bożej – świątynia rzymskokatolicka w Wilanowie, będąca siedzibą parafii Opatrzności Bożej.
Historia projektu i budowy[]
Projekt stanisławowski[]
Stanisław August Poniatowski wskazał lokalizację na terenie obecnego Ogrodu Botanicznego przy Łazienkach Królewskich. Projekt Świątyni miał być realizowany według koncepcji Jakuba Kubickiego.
Do dziś zachowały się resztki fundamentów i kielnia, którą sam król Poniatowski rozpoczął budowę. W 1795 trzeci rozbiór Polski przeszkodził w realizacji planów. Ruiny kaplicy wotywnej wpisane są od 1 lipca 1965 do rejestru zabytków, pod nr 602[1].
Projekty międzywojenne[]
Po odzyskaniu niepodległości, wznowiono projekt wypełniający zobowiązania Sejmu Czteroletniego (ustawa Sejmu Ustawodawczego z dnia 17 marca 1921). Ogłoszono publiczny konkurs na projekt Świątyni. Jury rozstrzygnęło konkurs, na który nadesłano 50 prac. Przyznano trzy równorzędne nagrody pierwsze, jednak żadna z prac nie zadowoliła Episkopatu. W 1930 roku rozpisano kolejny konkurs, z 15 prac jednomyślnie wybrano projekt Bohdana Pniewskiego. Tym razem świątynia miała stanąć na Polu Mokotowskim w Dzielnicy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił budowę.
Koncepcje okresu powojennego[]
W latach Polski Ludowej, w 1947 w otoczeniu Prymasa Polski, kard. Augusta Hlonda, próbowano podjąć na nowo sprawę budowy świątyni. Śmierć Prymasa i okres panowania reżimu stalinowskiego zniweczył plany. W komunizmie staraniem ks. prałata Kołakowskiego na warszawskiej Ochocie wzniesiono kościół Opatrzności Bożej. Prymas Stefan Wyszyński chciał w ten sposób przypomnieć społeczeństwu o niespełnionej obietnicy wzniesienia takiej świątyni.
Projekt milenijny[]
W 1989 ideę budowy Świątyni Opatrzności Bożej przypomniał Prymas Polski, kard. Józef Glemp. Zespół architektów krakowskich zgłosił na konkurs zabudowy tzw. Placu Puławskiego w Warszawie projekt zbudowania w tym rejonie wspomnianej świątyni. W 1991 Komisja Konstytucyjna Senatu RP w uchwale powziętej z okazji 200-lecia Konstytucji 3 Maja stwierdziła aktualność ślubu.
Przygotowania do budowy[]
W czasie obchodów czterechsetlecia stołeczności Warszawy w 1996, myśl o budowie wotum poparły władze stolicy i Konferencja Episkopatu. Sejm RP, uchwałą z dnia 23 października 1998, wyraził uznanie dla inicjatywy Prymasa. Świątynia Opatrzności Bożej ma być symbolem wdzięczności Narodu za odzyskanie wolności w 1989, 20 lat pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II oraz Jubileusz 2000-lecia Chrześcijaństwa. Jako miejsce lokalizacji wyznaczono Pola Wilanowskie.
Podczas wizyty w Polsce, 13 czerwca 1999, Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni. 2 maja 1999, na terenie przeznaczonym pod budowę świątyni ustawiono 7-metrowy krzyż. 2 maja 2002 odbyło się uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego przez kard. Józefa Glempa, Prymasa Polski, z udziałem kard. Franciszka Macharskiego - Legata Papieskiego, przedstawicieli Episkopatu Polski, Prezydenta RP oraz innych osobistości.
Podczas uroczystości jako dar został złożony różaniec wykonany z kul armatnich. Wieńczy go tzw. Krzyż Warszawski, który kiedyś stał w kaplicy zamkowej.
Projekt architektoniczny[]
Realizacja Świątyni Świętej Bożej Opatrzności opiera się na projekcie przygotowanym przez pracownię architektoniczną "Szymborski&Szymborski". Projekt i jego forma przestrzenna - symboliczna - zawiera narrację wydarzeń historycznych (czterech dróg, którymi Polacy dążyli do wolności: Modlitwy, Cierpienia, Oręża i Kultury). W skład kompleksu wchodzą świątynia na planie krzyża greckiego, budynek Instytutu Jana Pawła II, cztery place tematyczne, amfiteatr oraz budynki hospicyjne i opiekuńcze.
Historia budowy[]
Podczas wizyty w Polsce, 13 czerwca 1999, Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni, którego wmurowanie miało miejsce 2 maja 1999, dokonał tego Prymas Polski kard. Józef Glemp. Prace budowlane rozpoczęły się 25 lutego 2003 roku.
W połowie września 2007 zapowiedziano, że budowa może stanąć z powodu braku pieniędzy. Po zimowej przerwie budowlanej pracy ponownie ruszyły w marcu, prowadzone już przez nową firmę - Warbud. We wrześniu 2009 rozpoczęła się budowa kopuły wieńczącej świątynię[2]. Ma 28 metrów wysokości, 27 metrów obwodu oraz utrzymywać się na 32 żebrach.
Kościół w stanie surowym otwartym gotowy był 30 listopada 2011 roku[3], zaś stan surowy zamknięty osiągnięto w kwietniu 2013 roku[4]. Oficjalne otwarcie świątyni miało miejsce 11 listopada 2016, w uroczystej mszy świętej wzięli udział m.in. Prezydent Andrzej Duda z żoną Agatą Kornhauser-Dudą, premier Beata Szydło, marszałek Senatu Stanisław Karczewski oraz marszałek Sejmu Marek Kuchciński. Mszę koncelebrował kardynał Kazimierz Nycz.
Architektura[]
Świątynia Opatrzności Bożej z zewnątrz ma kształt sześcianu z kopułą. W przestrzenną formę tego sześcianu wpisane jest okrągłe wnętrze świątyni, przypominające rzymski Panteon. Konstrukcja jest budowlą o kilku kondygnacjach. Część parterową wypełnia przestrzeń sakralna ze stacjami i kaplicami upamiętniającymi najważniejsze wydarzenia z historii Polski, mającymi wpływ na formowanie się polskiej tradycji religijnej i kulturowej.
Nad nawą boczną, okalającą pierścieniem nawę główną, zlokalizowano Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego. Pod posadzką, w kościele dolnym, stworzony został tzw. Panteon Wielkich Polaków – miejsce pochówku i upamiętnienia najbardziej zasłużonych polskich patriotów oraz ludzi kultury i nauki.
Urbanistyczną podstawę całego kompleksu Świątyni Opatrzności Bożej stanowią cztery Drogi: Walki, Kultury, Cierpienia i Modlitwy. Zaczynają się one wejściowymi łukami-bramami. Drogi te symbolizują nowe zadania dla społeczeństwa. Pierwsza – jest drogą pojednania narodowego, ekumenicznego i europejskiego, związana z Instytutem Jednania; druga – z Instytutem i Muzeum Jana Pawła II; trzecia – przechodzi przy Instytucie Życia, gdzie znajdują się instytucje charytatywne, hospicjum dla ok. 30 osób i stacja krwiodawstwa; przy czwartej drodze stoi Instytut Odrodzenia, który został zaprojektowany wraz z amfiteatrem i z myślą o spotkaniach młodzieży.
Wszystkie drogi wyznaczają kształt czterech Dziedzińców: Ojczyzny (dla zgromadzeń religijno-patriotycznych), Ludu Bożego (ze stacjami Drogi Krzyżowej i płaskorzeźbami upamiętniającymi ważne bitwy w dziejach Polski i „Polską Drogę Krzyżową”), Życia i Chwały (wspomniany amfiteatr).
Każda Droga dochodzi do samej świątyni i kończy się portalem. Do kościoła prowadzą schody. Bryła świątyni to rotunda zwieńczona owalną kopułą. Została ona zaprojektowana jako jednoprzestrzenne wnętrze. W nawie głównej jest 1500 miejsc siedzących i jest ona oddzielona od nawy bocznej filarami. Codzienne msze są odprawiane w kaplicy Najświętszej Maryi Panny. Nad wejściem głównym została zaprojektowana rozeta symbolizująca Opatrzność Bożą. Posadzka prezbiterium jest podniesiona, za ołtarzem wisi krzyż na tle ażurowej konstrukcji.
Kaplice i stacje usytuowane są tak, by umożliwić odwiedzającym Świątynię chronologiczne prześledzenie kolejnych najistotniejszych wydarzeń w historii Polski. Stacje tworzą historyczny trakt, który pozwoli spojrzeć na dzieje Polski w perspektywie działania Opatrzności Bożej. Cztery kaplice, rozmieszczone na planie kwadratu, to:
- Kaplica Chrztu przypominająca o początkach chrześcijaństwa na ziemiach polskich – o Chrzcie Polski i Zjeździe Gnieźnieńskim oraz dwóch pierwszych centrach chrześcijaństwa: Gnieźnie i Poznaniu;
- Kaplica Maryjna upamiętniająca Śluby Jasnogórskie króla Jana Kazimierza jako przyrzeczenie obrony wiary i szerzenia kultu Matki Bożej;
- Kaplica Cierpienia i Pojednania, symbolizująca upamiętniające Katyń i Auschwitz – będą w niej umieszczone konfesjonały oraz Najświętszy Sakrament;
- Kaplica Wolności upamiętniająca postacie Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego oraz ruch „Solidarności”. Ołtarz główny Świątyni znajduje się między Kaplicą Maryjną a Kaplicą Cierpienia i Pojednania.
W wizji wyglądu Świątyni dużą rolę odgrywa światło przenikające do wnętrza Świątyni od kopuły, aż po posadzkę kościoła. Światło przenika także do wewnątrz poprzez skośne filary zbiegające się centrycznie, łącząc się z promieniami światła wpadającego przez świetlik, który otwiera kopułę na niebo. Projektując taką zasadę kompozycji autorzy projektu starali się poprzez światło wyrazić oddziaływanie czuwającej nad nami Bożej Opatrzności.
Źródło podrozdziału: Adaptacja własna na podstawie hasła Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie, autorzy, licencja: CC BY-SA 3.0
Pochowani w świątyni[]
- Ryszard Kaczorowski (1919-2010), polityk, ostatni prezydent Polski na uchodźstwie,
- Zofia Korbońska (1915-2010), kierowniczka Biura Szyfrów radiostacji Kierownictwa Walki Cywilnej,
- Stefan Korboński (1901-1989), szef kierownictwa Walki Cywilnej Polskiego Państwa Podziemnego
- ks. Zdzisław Peszkowski (1918-2007), ksiądz, kapelan Rodzin Katyńskich,
- bł. ks. Jerzy Popiełuszko (1947-1984), ksiądz, kapelan warszawskiej Solidarności, 6 czerwca 2010 w Świątyni złożono jego relikwie,
- Krzysztof Skubiszewski (1926-2010), polityk, profesor, minister spraw zagranicznych,
- ks. Jan Twardowski (1915-2006), ksiądz, poeta.
- O. Józef Joniec SP (1959-2010), ksiądz, zakonnik pijarski,działacz pozarządowy, prezes Stowarzyszenia Parafiada, inicjator akcji "Katyń... ocalić od zapomnienia"
Dnia 5 czerwca 2011 roku w Świątyni złożono również relikwie (fragment sutanny z krwią) błogosławionego Jana Pawła II, przeniesione podczas ulicznej procesji z pl. Piłsudskiego[5].
Galeria[]
Przypisy
- ↑ Aktualny wykaz zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy. Zabytki.um.warszawa.pl, dostęp: 12 maja 2020.
- ↑ Na świątyni montują kopułę do nieskończoności, gazeta.pl, 27.09.2009
- ↑ Świątynia Opatrzności: szkielet już jest. Co z kopułą?, gazeta.pl, 30.11.2011
- ↑ Świątynia świeci miedzią. "Czujemy oddech kryzysu", gazeta.pl, 07.04.2013
- ↑ Relikwie Jana Pawła II złożone w Świątyni, tvnwarszawa.pl, 05.06.2011
Linki zewnętrzne[]
- [Strona Świątyni Opatrzności Bożej]
- Projekt Świątyni Opatrzności Bożej autorstwa Marka Budzyńskiego
- Uchwała Sejmu RP w sprawie budowy w Warszawie Świątyni Opatrzności Bożej
- Historia idei budowy Świątyni Opatrzności wg. czasopisma wolnomularskiego Ars Regia
- Finansowanie Świątyni Opatrzności Bożej a Konstytucja