11

11	Czas jazdy (min): min – max 43 – 45
Częstotliwość: (szczyt – poza – dni wolne) co 8 – 12 – 15 minut

11 (Rondo ONZ) — **Jedenastka** w al. Jana Pawła II (2015)

P6150049 — **Jedenastka** na pętli *Osiedle Górczewska* (15 czerwca 2017)

P6150088 — **Jedenastka** na ul. Nocznickiego (15 czerwca 2017)

P9090057 — **Jedenastka** na pętli *Plac Narutowicza* (9 września 2017)

DSCN0100 — **Jedenastka** na pętli *Metro Młociny* (8 lutego 2018)

P6180085 — Tablica boczna (18 czerwca 2017)

P9090059 — Tablica boczna (9 września 2017)

11 – linia tramwajowa zwykła (rozkład jazdy), która kursuje na trasie z Nowego Bemowa na Plac Narutowicza z kursami skróconymi z Cmentarza Wolskiego. Linię obsługują zajezdnie tramwajowe Wola, Żoliborz i Mokotów.

Historia[]

Po raz pierwszy linia oznaczona numerem „11” wyjechała na trasę 20 października 1919 roku i połączyła nową pętlę Bema przez Dworską, Skierniewicką, Wolską, Chłodną, Żelazną, Złotą i Aleje Jerozolimskie na Plac Trzech Krzyży. Już w 1920 skierowano ją wzdłuż ul. Bema do Wolskiej, likwidując trasę wzdłuż ul. Dworskiej, a w 1921 roku przeniesiono jej wschodni kraniec na Plac Zbawiciela. Przez kolejnych kilkanaście lat linia ulegała jedynie korektom trasy, m.in. w 1929 roku skierowano ją wzdłuż ul. Towarowej, a w 1935 roku wzdłuż ul. Żelaznej i Złotej, by ostatecznie w 1939 roku skierować ją wzdłuż Żenaznej do Alej Jerozolimskich.

Linię „11” przywrócono do ruchu 18 stycznia 1940 roku na trasie z Młynarskiej na Plac Starynkiewicza wzdłuż ulic Chłodnej i Żelaznej, a potem stopniowo wydłużano ją aż do Placu Zbawiciela przez ul. 6 Sierpnia. W międzyczasie, w związku z utworzeniem getta, przeniesiono jej trasę z ul. Żelaznej na Towarową. W 1943 roku przedłużono jej trasę na zachód do Cmentarza Wolskiego, jednak w 1944 roku ponownie skierowano ją na dawną pętlę Bema, przywracając też w międzyczasie kursowanie linii przez ul. Żelazną.

Linię „11” ponownie uruchomiono 29 listopada 1945 roku na trasie z Bema przez Wolską, Towarową i Aleje Jerozolimskie na Plac Starynkiewicza, 21 lipca 1946 roku przedłużono ją do ul. Marszałkowskiej i na Plac Zbawiciela, a przez następne dwa lata, w związku z przekuwaniem torów z rozstawu 1525 mm na 1435 mm, kilkukrotnie zmieniano jej trasę, aż do 21 czerwca 1948 roku, kiedy to przeniesiono jej kursowanie na tory o nowym prześwicie. Skierowano ją wówczas na trasę ze Staszica przez Wolską, Chłodną, Żelazną, Aleje Jerozolimskie, Chałubińskiego i Nowowiejską na Plac Zbawiciela. Po przekuciu torów na ul. Bema linia powróciła na pętlę Bema, a w 1949 roku przeniesiono ją na nowo wybudowane torowiska w al. Świerczewskiego, z której skręcała w Żelazną i jechała dalej własną trasą. Kolejna większa zmiana miała miejsce w 1954 roku, kiedy to linię „11” wydłużono wzdłuż ul. Puławskiej na Wierzbno. Po przebudowie ul. Bema w 1955 roku „jedenastka” tułała się po różnych tymczasowych pętlach na Woli aż do 1961 roku, kiedy to na stałe przydzielono jej kraniec Kasprzaka (Szpital Wolski) u zbiegu Skierniewickiej i Kasprzaka. Jednocześnie wprowadzono dla linii wariantowe podjazdy wzdłuż Woronicza na Służewiec. W 1963 roku zachodni kraniec linii „11” przeniesiono na pętlę Osiedle Wolska, skąd linia kursowała al. Rewolucji Październikowej, Kasprzaka, Prostą i Towarową w kierunku Królikarni. W 1964 roku jednak skierowano „jedenastkę” wzdłuż nowej trasy od Prostej przez Marchlewskiego, Stawki i Mickiewicza na Marymont.

W 1968 roku północny kraniec przeniesiono na Piaski w związku z otwarciem nowego torowiska na Broniewskiego, a 18 lipca 1977 roku znacznie wydłużono trasę wzdłuż ul. Wolskioej do Cmentarza Wolskiego na zachodzie oraz przez ul. Wólczyńską do Huty na północy. Od tego czasu linia nie przechodziła większych zmian, nie licząc przeniesienia z al. Rewolucji Październikowej na Skierniewicką, w związku z likwidacją trasy tramwajowej na ul. Kasprzaka (odcinek Aleja Rewolucji Październikowej – Skierniewicka) w 1990 roku. Traciła jednak na popularności, co najpierw objawiło się likwidacją kursów świątecznych, potem zawieszeniami wakacyjnymi, a na koniec ostateczną likwidacją linii 1 września 1992 roku. 1 kwietnia 2002 roku miała miejsce Akcja Jedenastka, mająca na celu promowanie komunikacji tramwajowej jako bardziej ekologicznej i bardziej funkcjonalnej. W tym celu uruchomiono wirtualną linię (nigdy nie wyruszyła na trasę) „11” na trasie z Piasków na '"Cmentarz Wolski. Na przystankach pojawiły się naklejki z numerem linii oraz rozkłady jazdy.

W trakcie budowy centralnego odcinka II linii metra przewidywano, że po zakończeniu tej inwestycji nowo utworzona linia „11” przejmie część tras linii 8 i połączy Osiedle Górczewska przez Powstańców Śląskich, Wolską, Okopową i Towarową z Placem Narutowicza, a po wybudowaniu nowej trasy na Powstańców Śląskich wydłużona zostanie przez Powstańców Śląskich, al. Reymonta, Wólczyńską i Nocznickiego na Metro Młociny. W lutym 2015 roku okazało się jednak, że nowe torowisko na ul. Powstańców Śląskich zostanie uruchomione wcześniej niż II linia metra, wobec czego linia „11” została uruchomiona 14 lutego 2015 roku i uruchomiono ją od razu na trasie z Metra Młociny przez Bemowo i następnie przez ul. Prostą na wprost i dalej al. Jana Pawła II i Popiełuszki na Metro Marymont. 7 grudnia 2015 linia została skrócona do Ronda Daszyńskiego^[1].

4 września 2017 roku, po wyłączeniu ruchu tramwajowego na ulicach Kasprzaka i Prostej, linia została wydłużona przez al. Solidarności i Towarową do krańca Plac Narutowicza.

18 maja 2019 roku w związku z budową metra na Bemowie, linia „11” została zawieszona, a jej trasę przejeły linie 10 i 28. 30 listopada 2019 roku, po wznowieniu ruchu tramwajowego na ulicach Skierniewickiej, Kasprzaka i Prostej, linia powróciła na tory, na trasie Piaski – Rondo Daszyńskiego. 24 grudnia 2020 roku ograniczono jej kursowanie do dni powszednich.

22 lutego 2021 roku trasa linii została częściowo zamieniona z linią 26, w wyniku czego „jedenastka” została skierowana na Koło, a na Piaski pojechała linia 26. Było to spowodowane dużym hałasem, na który skarżyli się mieszkańcy, powodowanym przez tramwaje Pesa 128N Duo, obsługujące „jedenastkę” przy wjeździe na pętlę Piaski.

5 marca 2022 roku zachodni kraniec linii został przeniesiony na Nowe Bemowo.

5 marca 2024 roku linia została skierowana przez nowouruchomioną trasę wzdłuż ul. Kasprzaka, jednocześnie wydłużoną ją przez Chałubińskiego i Filtrową do Placu Narutowicza oraz ograniczono jej kursowanie do godzin szczytu. 25 marca 2024 roku uruchomiono kursowanie linii poza szczytem i w weekendy, na skróconej trasie z Cmentarza Wolskiego.

Po otwarciu trasy tramwajowej na ulicy Gagarina planowane jest skierowanie linii wspomnianą trasą. Otwarcie jest planowane na maj 2024 roku.