4

Ten artykuł dotyczy linii tramwajowej 4. Zobacz też: linie tramwajowe 4a, 4-bis oraz 4-kreślone.

4	Czas jazdy (min): min – max 56 – 66
Częstotliwość: (szczyt – poza – dni wolne) co 8 – 12 – 15 minut

Tablica boczna (06.2012)

Historia[]

Linia "4" została uruchomiona jako siódma linia tramwaju elektrycznego 7 lipca 1908 roku śladem dawnej czerwono-zielonej linii konnej, zaczęła kursować na trasie z narożnika ul. Gęsiej z ul. Dziką przez Franciszkańską, pl. Krasińskich, Miodową, Most Kierbedzia i ul. Targową do Dworca Wschodniego. Linia była dwukrotnie zawieszana, w 1919 roku wydłużono ją przez ul. Nalewki na Plac Muranowski, a w 1924 roku do Dworca Gdańskiego, jednak po kilku miesiącach skrócono ją ponownie do Placu Muranowskiego w związku z uruchomieniem kursującej na Żoliborz linii 15.

W 1930 roku linia została ponownie wydłużona na Dworzec Gdański, w lutym 1936 roku wybrane kursy w ciągu dnia skierowano ul. Sierakowską, ul. Szymanowską, ul. Zajączka i ul. Mickiewicza na Plac Wilsona, zaś w kilka miesięcy później na tę trasę skierowano wszystkie kursu linii "4". W 1937 roku "czwórkę" skierowano nowym wiaduktem ul. Bonifraterskiej, a w 1938 roku wydłużono ją do pętli Potocka, jednak już kilka tygodni później, w wyniku zamiany krańców z linią 23, linia "4" została ponownie skrócona do Dworca Gdańskiego. Zawieszono ją w momencie wybuchu II wojny światowej.

Podczas niemieckiej okupacji linię "4" przywrócono 2 grudnia 1939 roku na trasie z Placu Muranowskiego przez ul. Bonifraterską, ul. Miodową, Most Kierbedzia i ul. Targową na Aleję Zieleniecką, wkrótce potem skierowano ją najpierw na pętlę u zbiegu ul. Gęsiej z ul. Dziką, a po utworzeniu getta przez ul. Nalewki na Dworzec Gdański. W 1941 roku linia została skrócona najpierw na Plac Krasińskich, a kilka miesięcy potem wydłużona przez ul. Mickiewicza na Plac Wilsona. Choć w listopadzie znów ją skrócono na Dworzec Gdański, to w 1942 roku na stałe powróciła na Żoliborz. Potem przechodziła już tylko niewielkie zmiany, w 1943 roku wydłużono ją na Potocką, zaś w lipcu 1944 roku skrócono ją na Plac Wilsona z jednoczesnym wprowadzeniem podjazdów na Marymont.

Po zakończeniu wojny, linia "4" pojechała nową trasą z Cmentarza Bródnowskiego na Dworzec Wschodni, co miało miejsce 20 lipca 1945 roku. Do 1950 roku kursowała jeszcze po torach o rozstawie 1525 mm, dopiero 19 lipca uruchomiono ją ponownie na nowych torach o rozstawie 1435 mm na trasie ze Stalowej przez Most Śląsko-Dąbrowski, Marszałkowską i Puławską na Wierzbno. Trasa została oddana do użytku "na 28 dni przed terminem, dla uczczenia święta 22 lipca". W 1954 roku trasę wydłużono do pętli Wilanowska, a w 1958 roku przebudowano kraniec na Nowej Pradze, tworząc jednokierunkową pętlę Czynszowa. Trasa linii w kolejnych latach nie ulegała większym zmianom, dopiero w 1976 roku wydłużono ją dalej na południe, na Wyścigi.

Tablica boczna (2023)

Taka trasa zachowała się bardzo długo, była to też jedyna linia tramwajowa, która skręcała na pl. Bankowym – zmieniono to dopiero w 2001, kiedy najpierw w związku z budową stacją metra Ratusz ją zawieszono, a następnie, pomimo protestów, skierowano na trasę z Potockiej przez Mickiewicza i Andersa na pl. Bankowy i dawniej starą trasą na Wyścigi^[1], zaś na Czynszowej zastąpiła ją linia 23 (Nowe Bemowo – Czynszowa). W ramach optymalizacji kursowania tramwajów, na początku 2006 roku linię zawieszono, głównie ze względu na brak zgody inżyniera ruchu na przywrócenie skrętu na pl. Bankowym, którego udało się przekonać dopiero w 2007 roku w związku z remontem torowiska w alejach Jerozolimskich. Nowa "czwórka" pojechała wtedy z Żerania Wschodniego przez Rembielińską, Odrowąża, 11 Listopada, Most Śląsko-Dąbrowski, Marszałkowską i Puławską w kierunku krańca Wyścigi, w zastępstwie zawieszonej linii 25. Po zakończeniu przebudowy linię "4" zachowano.