Tekst źródłowy strony Aleja Komisji Edukacji Narodowej

{{ulica_infobox
|typ=aleja
|nazwa_ulicy= Komisji Edukacji Narodowej
|rejon_MSI=–
|dzielnica=[[Ursynów]]
|zdjęcie=Grafika:Warszawa-Aleja KEN Ursynow.jpg
|opis=Aleja KEN na wysokości stacji metra {{metro|Ursynów}}
|rok=[[1976]]-[[2011]]
|długość=5510
|numery=1-105
|komunikacja_miejska=[[136]], [[148]], [[166]], [[179]], [[185]], [[192]], [[193]], [[195]], [[209]], [[239]], [[339]], [[401]], [[503]], [[504]], [[710]], [[715]], [[724]], [[737]], [[742]], [[N01]], [[N03]], [[N34]], [[N37]], [[N86]].
}}'''[[Ulice|Aleja Komisji Edukacji Narodowej]]''' (skrótowo '''aleja KEN''', w projekcie '''Nowo-Bukowińska'''<ref>[http://ursynow.org.pl/index.php?q=gallery&g2_itemId=6440 Wizja jeszcze nie ostateczna, ursynow.org.pl za Expressem Wieczornym, 17 stycznia 1973]</ref>) - najważniejsza ulica i jedna z głównych osi [[Dzielnice|dzielnicy]] [[Ursynów|Ursynowa]] oraz osiedla mieszkalnego [[Ursynów Północny|Ursynów]]-[[Natolin]]. 

Jest długa na 5,5 kilometra i ciągnie się od [[Las Kabacki|Lasu Kabackiego]] (okolice [[Stacja techniczno-postojowa Kabaty|Stacji techniczno-postojowej Kabaty]]) do administracyjnej granicy z [[Mokotów|Mokotowem]].

==Historia==
[[Plik:POL Warsaw Kabaty (1).JPG|right|thumb|250px|Widok na jednopasmową aleję KEN na wysokości północnego wyjścia ze stacji metra {{metro|Kabaty}} ([[2004]])]]
[[Plik:Aleja KEN na wysokości skrzyżowania z Indiri Gandhi w kierunku północnym.JPG|right|thumb|250px|Widok ze skrzyżowania z [[Ulica Indiry Gandhi|ul. Indiry Gandhi]] w kierunku północnym]]
[[Plik:Aleja KEN przy Jeżewskiego.jpg|right|thumb|250px|Aleja KEN na wysokości {{ul|Jeżewskiego}} i [[aleja Kasztanowa|alei Kasztanowej]]]]
[[Grafika:Aleja KEN na wysokości ulicy Świątkowskiego.JPG|right|thumb|250px|Aleja KEN na wysokości północnych wyjść ze stacji [[Metro|metra]] {{Metro|Natolin}} i dawnej ulicy [[Ulica Świątkowskiego|Świątkowskiego]]]]
Powstanie alei zostało przedstawione na planach z [[Historia powojenna|lat siedemdziesiątych]], miała być wielopasmową drogą szybkiego ruchu, z ośmioma pasami, odgrodzona od osiedli parkingami, drzewami, pasażami i zapleczami sklepów.

Projekt został zmieniony, kiedy aleję zaczęto przestawiać jako planowaną główną oś nowego osiedla mieszkaniowego [[Ursynów Północny|Ursynów]]-[[Natolin]] projektu [[Marek Budzyński|Marka Budzyńskiego]], który poprawił wcześniejszy projekt m.in. zwężając główną aleję do czterech pasów. 

Od początku planowano pod nią linię [[metro|metra]] jako szybkiego transportu dla mieszkańców [[Ursynów|Ursynowa]], którego budowa ruszyła w [[1983]] roku przecinając budowane osiedle na pół. 

Aleja KEN otrzymała swoją nazwę Uchwałą nr 105 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 15 maja [[1973]]. Określono ją jako ulicę ''biegnącą od {{ul|Puławsk|a}}iej do [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Lasu Kabackiego]]''.

Pierwszy odcinek alei, od [[Ulica Dolina Służewiecka|Doliny Służewieckiej]] do [[Ulica Bartóka|ul. Bartóka]], powstał w [[1976]] roku i uruchomiono na nim linię [[192-bis]]. We wrześniu [[1996]] roku powstał drugi odcinek, od {{ul|Herbsta}} do {{ul|Ciszewskiego}} nie łączący się z pierwszym, który dobudowano [[1997|rok później]]. 

Odcinek do {{ul|Płaskowickiej}} powstał w [[1998]] roku, a do [[Ulica Wąwozowa|ul. Wąwozowej]] w [[1999]] roku. Podczas przedłużania alei w kierunku „[[Tesco Kabaty|Hitu]]” wybudowano [[Rondo Krahelskiej|rondo Krystyny Krahelskiej]].

W [[Historia w XXI wieku|XXI wieku]] rozpoczęły się prace nad poszerzeniem alei, ponieważ jednopasmowa ulica zaczęła się korkować. W [[2002]] roku dobudowano jezdnię na odcinku do {{ul|Ciszewskiego}}, a w [[2004]] roku do [[Rondo Krahelskiej|ronda Krahelskiej]] przy {{ul|Płaskowickiej}}. 

W [[2008]] roku skończono przebudowę przy {{ulicaPL|Belgradzka|Belgradzkiej}}<ref>Maciej Mazur, ''Czasoprzewodnik. 33 lata na Ursynowie'', wyd. Myśliński, Warszawa 2010.</ref>, a w dnia [[Luty 2011|2 lutego]] [[2011]] roku do {{ulicaPL|Wąwozowa|Wąwozowej}}, nie przewiduje się dalszego poszerzenia ulicy na południe<ref>[http://siskom.waw.pl/ken.htm SISKOM – Al. Komisji Edukacji Narodowej]. dostęp: 5 stycznia 2016</ref>.

W latach [[2010]]-[[2012]] prowadzono prace nad przedłużeniem alei do {{ul|Wałbrzysk|a}}iej na [[Mokotów|Mokotowie]], wcześniej kończyła się na północy bezkolizyjnym węzłem z [[Ulica Dolina Służewiecka|Doliną Służewiecką]]. Po zakończeniu prac uznano odcinek za przedłużenie KEN-u, więc nadano mu taką samą nazwę jak [[Ursynów|ursynowskiemu]] fragmentowi. W [[2016]] roku<ref>[http://bip.warszawa.pl/NR/exeres/1CC1A10C-1721-4D8C-A2D9-5A906C2A7E08,frameless.htm Uchwała nr XXXIII/852/2016]</ref> nadano mu nazwę {{aleja|Harcerzy Rzeczypospolitej}}.

===Kwestia bezpieczeństwa w al. KEN===
W grudniu 2014 w pobliżu skrzyżowania z {{ul|Artystów}} miał miejsce wypadek, w którym zginęło 2-letnie dziecko. Po tym wydarzeniu ZDM podjął decyzję o wybudowaniu sygnalizacji świetlnej, oddano ją do użytku 15 grudnia<ref>[http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,nowe-swiatla-w-miejscu-tragedii,152594.html Nowe światła w miejscu tragedii, TVN24, 15.12.2016]</ref>. 

W czerwcu 2016 zrealizowano projekt, zgłoszony do [[Budżet partycypacyjny|budżetu partycypacyjnego]], „Bezpieczna al. KEN - aktywne znaki drogowe” – cztery aktywne znaki pojawiły się przy skrzyżowaniach z ul. Telekiego oraz ul. Jeżewskiego, na wysięgnikach pojawiły się znaki D-6 „przejście dla pieszych” wyposażone w pulsujące, pomarańczowe światło, urządzenia zasilały panele słoneczne<ref>[https://zdm.waw.pl/aktualnosci/bezpieczniej-na-przejsciach-w-al-ken Bezpieczniej na przejściach w al. KEN, zdm.waw.pl, 8.06.2016]</ref>.

Pod koniec [[2019]]<ref>[https://www.haloursynow.pl/artykuly/nowe-swiatla-w-alei-ken-juz-dzialaja,13863.htm Nowe światła w alei KEN już działają!]. Haloursynow.pl, 23 grudnia 2019</ref> uruchomiono sygnalizacje świetlne na wysokości skrzyżowań z {{ul|Koński Jar}}, {{ul|Jeżewskiego}} i {{ul|Telekiego}}, a także przy parkingu [[Parkuj i Jedź]] [[Stacja metra Stokłosy|Metro Stokłosy]]. Dzięki temu, wszystkie przejścia dla pieszych przy al. KEN (z wyłączeniem jednopasmowego odcinka od {{ul|Wąwozow|a}}ej w kierunku południowym) są wyposażone w światła.

Zobacz też:
* [https://www.facebook.com/ursynowpl/posts/321957954803647 Zdjęcia inteligentnych znaków w pobliżu skrzyżowania z Jeżewskiego]

==Przebieg==
Aleja rozpoczyna swój bieg na południu, w pobliżu [[Las Kabacki|Lasu Kabackiego]] skrzyżowaniem z nienazwaną ulicą zapewniającą do dojazd do [[Stacja techniczno-postojowa Kabaty|stacji techniczno-postojowej]] pierwszej i drugiej linii [[Metro|metra]], po czym kieruje się na północ krzyżując się z takimi ulicami i uliczkami jak {{ulica|Iwanowa-Szajnowicza}}, {{ulica|Na Przyzbie}}, {{ulica|Wąwozowa}}, {{ulica|Telekiego}}, {{ulica|Baló}}, {{ulica|Jeżewskiego}}, {{ulica|Przy Bażantarni}}, {{ulica|Belgradzka}}, {{ulica|Meander}}, {{ulica|Płaskowickiej}}, {{ulica|Benedykta Polaka}}, {{ulica|Indiry Gandhi}}, {{ulica|Hawajska}}, {{ulica|Ciszewskiego}}, {{ulica|Bacewiczówny}}, {{ulica|Herbsta}}, {{ulica|Jastrzębowskiego}}, {{ulica|Zamiany}}, {{ulica|Stokłosy}}, {{ulica|Dzwonnicza}}, {{ulica|Uczonych}}, {{ulica|Artystów}}, [[Pasaż Stokłosy]], {{ulica|Wokalna}}, {{ulica|Surowieckiego}}, {{ulica|Bartóka}}, dojazd do {{ulica|Koncertow|a}}ej oraz [[Ulica Dolina Służewiecka|Dolina Służewiecka]], by zakończyć się na granicy administracyjnej z [[Mokotów|Mokotowem]] przy [[Potok Służewiecki|Potoku Służewieckim]]. Jej przedłużeniem jest {{aleja|Harcerzy Rzeczypospolitej}}.

Współcześnie na całej długości, przy alei dobudowane są nowoczesne domy mieszkalne oraz apartamentowce. Na całej długości biegnie też podziemna linia [[metro|metra]], niemal na całej długości [[Ścieżki rowerowe|ścieżka rowerowa]] (od [[Ulica Surowieckiego|Surowieckiego]] do [[Stacja techniczno-postojowa Kabaty|stacji techniczno-postojowej Kabaty]]), a odcinkami kursują [[autobusy]].

==Komunikacja miejska==
{{więcej|komunikacja miejska w alei Komisji Edukacji Narodowej}}
Historia komunikacji miejskiej w al. Komisji Edukacji Narodowej jest dość skomplikowana, z uwagi na to, że arteria była budowana przez 36 lat oraz budowano ją na różnych odcinkach. Prace przy wydłużaniu alei zakończyły się w [[2012]] roku, kiedy otwarto ulicę od {{ul|Wałbrzysk|a}}iej do [[Ulica Dolina Służewiecka|Doliny Służewieckiej]].

==Najważniejsze obiekty==
[[Plik:Jezewskiego, KEN (kamien pamiatkowy,).JPG|right|thumb|250px|Kamień pamiątkowy u zbiegu z [[Ulica Jeżewskiego|ul. Jeżewskiego]] upamiętniający rycerza [[Andrzej Ciołek z Żelechowa|Andrzeja Ciołka]]]]
[[Plik:Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie.jpg|right|thumb|250px|[[Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego]]]]
[[Plik:809 (Wiolinowa).jpg|thumb|right|250px|Autobus linii [[809]] w pobliżu {{ul|Wiolinow|a}}ej]]
* róg {{ul|Na Przyzbie}} – pętla autobusowa ''{{przystanek|Osiedle Kabaty}}''
* al. Komisji Edukacji Narodowej 14 – dawny Hipermarket [[Tesco Kabaty]], w przyszłości powstaną tu apartamentowce
* róg {{ulica|Wąwozow|a}}ej – stacja [[metro|metra]] {{metro|Kabaty}}
* róg {{ulica|Telekiego}} – [[Nasz Park]]
* al. Komisji Edukacji Narodowej 21 – [[{{biblioteka|Ursynów}}|biblioteka publiczna]]
* róg {{ulica|Jeżewskiego}} – [[pomnik pielgrzymki rycerza Andrzeja Ciołka]]
* al. Komisji Edukacji Narodowej 36 – [[Galeria Ursynów]]
* róg {{ulica|Belgradzk|a}}iej – stacja [[metro|metra]] {{metro|Natolin}}
* róg {{ulica|Płaskowickiej}} – [[rondo Krahelskiej]], [[Giełda Na Dołku]], kraniec autobusowy ''{{przystanek|Natolin Północny}}''
* al. Komisji Edukacji Narodowej 60 – [[Multikino Ursynów]]
* al. Komisji Edukacji Narodowej 61 – [[Urząd Dzielnicy Ursynów]] m. st. [[Warszawa|Warszawy]]
* róg {{ulica|Indiry Gandhi}} – stacja [[metro|metra]] {{metro|Imielin}}
* róg {{ulica|Ciszewskiego}} – [[KEN Center]] z supermarketem [[E. Leclerc]] (adres Ciszewskiego 15)
* al. Komisji Edukacji Narodowej 79 – parking [[Parkuj i Jedź]] [[Stacja metra Stokłosy|Metro Stokłosy]] z pętlą autobusową ''{{przystanek|Ursynów Południowy}}''
* róg {{ulica|Jastrzębowskiego}} – stacja [[metro|metra]] {{metro|Stokłosy}}
* al. Komisji Edukacji Narodowej 101 – [[kościół Wniebowstąpienia Pańskiego]]
* róg {{ulica|Bartóka}} – stacja [[metro|metra]] {{metro|Ursynów}}

==Patron==
Patronem alei jest '''[[:wikipedia:pl:Komisja Edukacji Narodowej|Komisja Edukacji Narodowej]]''', powołana w [[1773]] roku przez króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] centralny instytucja zajmująca się nauczaniem, swoiste "ministerstwo edukacji", jedna z pierwszych tego typu instytucji na świecie. 

==Ciekawostki==
* U zbiegu alei Komisji Edukacji Narodowej z {{ul|Jeżewskiego}} stoi ufundowany w [[2000]] roku jeszcze przez gminę (dziś [[dzielnice|dzielnicę]]) [[Ursynów]] kamień pamiątkowy, napisy na nim głoszą: ''W roku [[1404]] [[Andrzej Ciołek z Żelechowa|Andrzej Ciołek]], herbu Ciołek, rycerz, podkomorzy i starosta sandomierski, właściciel dóbr [[Kabaty]] odbył pielgrzymkę do Santiago de Compostela w dalekiej Hiszpanii torując drogę wzajemnemu poznawaniu i przenikaniu kultur Europy''. Obok umieszczony jest ten sam napis w języku hiszpańskim.

==Galeria==
<gallery>
Plik:DSC 6359.JPG|Tablica [[MSI]] z nazwą ulicy
</gallery>

{{Przypisy}}
[[Kategoria:Ulice na Ursynowie|Komisji Edukacji Narodowej]]