August Hlond
August Hlond (ur. 5 lipca 1881 w Brzęczkowicach, zm. 22 października 1948 w Warszawie) – arcybiskup metropolita warszawsko-gnieźnieński w latach 1946-1948.
Urodził się w Brzęczkowicach k. Mysłowic 5 lipca 1881 r. w wielodzietnej rodzinie kolejarskiej. Po ukończeniu gimnazjum wstąpił do zgromadzenia księży salezjanów. Święcenia kapłańskie otrzymał w Krakowie 23 września 1905 r. Jako kapłan pracował w Krakowie, Przemyślu i Wiedniu, gdzie również pełnił urząd pierwszego inspektora (1919-1922) prowincji salezjańskiej.
Gdy Stolica Apostolska utworzyła administrację apostolską Górnego Śląska, został w dniu 7 listopada 1922 r. mianowany administratorem apostolskim, a w r. 1925 pierwszym biskupem katowickim. Po 6 miesiącach papież Pius XI mianował go Prymasem Polski arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim (1926-1946) i w rok później wyniósł do godności kardynalskiej; po drugiej wojnie światowej kard. Hlond został arcybiskupem warszawskim i gnieźnieńskim (1946-1948). Przez 22 lata sługa Boży był Prymasem Polski. Zmarł w Warszawie 22 października 1948 r.
We wrześniu 1939 r. za namową abp Filippo Cortesiego, nuncjusza apostolskiego w Polsce, wyjechał z misją do Rzymu, by przedstawić światu za pośrednictwem papieża Piusa XII rezolucję ambasadorów potępiającą działania wojenne, zredagowaną w Krzemieńcu na posiedzeniu korpusu dyplomatycznego w dniu 12 września. Chciał również prosić papieża o wsparcie moralne dla Polski i Polaków.
Mimo jego próśb kierowanych za pośrednictwem Sekretariatu Stanu oraz osobistych interwencji Sekretarza Stanu kard. Luigiego Maglione, w październiku 1939 r. władze hitlerowskie nie pozwoliły mu na powrót do Poznania. Kard. August Hlond przebywał najpierw w Rzymie (od 17 września 1939 r. do czerwca 1940 r.), a następnie w Lourdes (od czerwca 1940 r. do czerwca 1943 r.) i Hautecombe w Sabaudii (od czerwca 1943 r. do lutego 1944 r.).
W tym czasie pomagał emigrantom wojennym, rozsyłał kapłanów do obozów jenieckich, gdzie znajdowali się polscy żołnierze, wykorzystywał każdą okazję, by informować opinię publiczną o prześladowaniach Kościoła w Polsce. Już w grudniu 1939 r., a następnie w kwietniu 1940 r. opublikował memoriał Situation religieuse dans les archidioceses de Gniezno et de Poznań, gdzie mówił również o eksterminacji wyznawców judaizmu. O pomocy świadczonej prześladowanym tak pisał w lipcu 1946 r.: W czasie wygnania we Francji w latach 1940-1944 ratowałem niejednego Żyda polskiego, niemieckiego, francuskiego przed wywiezieniem do obozów śmierci. Ułatwiałem im wyjazd do Ameryki, umieszczałem w bezpiecznych schroniskach, starałem się dla nich o dokumenty, dzięki którym ocaleli.
Choć przebywał poza granicami Polski, nie ominęło go niemieckie więzienie. Aresztowany w Hautecombe 2 lutego 1944 r., został następnie przewieziony do więzienia w Paryżu, gdzie chciano zmusić go do kolaboracji z Trzecią Rzeszą przy organizowaniu akcji antysowieckiej w Polsce w obliczu zbliżającej się Armii Czerwonej. Ponieważ nie zgodził się na współpracę, spędził 14 miesięcy w więzieniu w Bar-le-Duc, a następnie w Wiedenbroeck aż do czasu uwolnienia w dniu 1 kwietnia 1945 r.
Po wyzwoleniu przez Amerykanów udał się do Rzymu, skąd, mimo sprzeciwu rządu w Londynie, 20 lipca 1945 wrócił do Poznania. 4 marca 1946 z jego inspiracji Papież Pius XII rozwiązał istniejącą od 1821 unię personalną metropolii poznańsko-gnieźnieńskiej i utworzył nową warszawsko-gnieźnieńską stawiając go na jej czele. Kardynał naznaczył swe urzędowanie odbudową kościołów Warszawy, powołując w tym celu radę prymasowską. W 1948 KUL przyznał mu tytuł doktora honoris causa. Zmarł w Szpitalu Sióstr Elżbietanek na Mokotowie. Pochowany w podziemiach Archikatedry św. Jana.
W Wilanowie znajduje się ulica Augusta Hlonda.