Sieć połączeń autobusowych w Warszawie składa się z 303 funkcjonujących linii o łącznej długości około 4 600 kilometrów. Obsługuje je 1 780 autobusów należących do 6 przewoźników, spośród których wszystkie są niskopodłogowe i mają biletomaty, 1 776 autobusów posiada klimatyzację[1].
Podobnie jak cała komunikacja miejska, linie autobusowe administrowane są przez Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM), podlegający miejskim władzom samorządowym. ZTM ustala trasy i rozkłady jazdy, a także wydaje bilety i organizuje ich kontrolę. Przewozy wykonywane są przez firmy wyłaniane w drodze przetargów.
Historia
XX-lecie międzywojenne
W 1920 roku podjęto decyzje o powstaniu Wydziału Ruchu Autobusowego przy Tramwajach Warszawskich, a pierwsza linia autobusowa wyjechała na ulice 29 czerwca 1920 roku. Na początku sprowadzono autobusy marki Saurer i Benz-Gaggenau. Kursowały tylko kilka dni, po czym zostały zmobilizowane wraz kierowcami do obrony Warszawy w 1920 przed wojskami bolszewickimi. W 1921 roku uruchomiono trzy linie, jednak w 1925 r. zdecydowano o likwidacji komunikacji autobusowej.
Prawdziwy renesans spółka przeżywała pod koniec lat dwudziestych XX wieku (1928). Sprowadzono francuskie autobusy Somua, do których nadwozia częściowo budowano w Warszawie. Pojawiło się wiele nowych połączeń, uruchomiona została nowa zajezdnia przy ul. Łazienkowskiej. W 1938 roku wprowadzono nowoczesne wzory znaków przystankowych, stosowane aż do 1988 roku. W 1939 r. połowę taboru stanowiły autobusy Chevrolet EFD183 "Bielany", do których nadwozia produkowała firma na Bielanach. W 1938 r. zakupiono autobusy Saurer Zawrat. Sprowadzono też autobusy różnych typów na próbę. Po wybuchu II wojny światowej autobusy liniowe wyjechały na ulice miasta już 10 września 1939 roku. 28 września 1939 roku, ponownie zawieszono kursowanie autobusów, by wznowić ich działanie dopiero 3 października 1939 roku. Od listopada 1939 roku zaczęła się regularna likwidacja taboru, wojnę przetrwało kilka autobusów Somua i Chevrolet, które przywrócono do ruchu.
Po II wojnie światowej
Komunikacja autobusowa pojawia się ponownie w kwietniu 1945 roku. W skład taboru wchodziły wówczas wozy ciężarowe, które powoli zastępowano zagranicznymi wozami otrzymanymi w darach od miast europejskich. W 1947 r. zakupiono najnowocześniejsze francuskie autobusy Chausson, o nadwoziach metalowych samonośnych. Pierwsza partia przyjechała (kierowcy byli specjalnie dobierani) na własnych kołach z Paryża przez Strasburg, Norymbergę i Wrocław. W związku z rejonizacją typów - w Warszawie stały się one na wiele lat jedynym typem, bardzo dobrze ocenianym przez kierowców. Zakupiono także węgierskie autobusy Mavag (później Ikarus). Były one, jako nieprzydatne w ruchu miejskim, zamienione z operatorem dalekobieżnym PKS na Chaussony.
W 1951 roku na ulice wyjechały węgierskie Ikarusy 601 z nowej zajezdni „Inflancka”.
W międzyczasie pojawiły się też nowe autobusy marki Škoda 706RT Karosa. W końcu 1958 r. podpisano umowę na ich produkcję w w Polsce pod marką Jelcz (podwozia przyjeżdżały na własnych kołach do Jelcza). Pierwszy jelcz pojawił się w Warszawie już w 1959 r. Był to istotny krok wstecz w stosunku do samonośnej konstrukcji Chaussonów.
Jednocześnie na próbach jeździł pierwszy przegubowiec w Polsce włoskiej marki Fiat-Viberti - eksponat z Targów Poznańskich. Przedsiębiorstwo autobusowe interesowało się autobusami tego typu pojawiającymi się na Zachodzie. Oba te fakty były inspiracją do budowy autobusów przegubowych na bazie autobusów Jelcz i Karosa. W Warszawie - w 1962 r. zbudowano ich 22, po czym przekazano produkcję do Jelcza. Były one zestawiane z uszkodzonych autobusów miejskich i dalekobieżnych (węższe drzwi płatowe zastępowano składanymi z kasowanych autobusów Chausson). Człony więc różniły się między sobą. Tylny człon miał oś kierowaną przejętą z kasowanych autobusów Chausson.
Pierwszy nocny autobus pojawił się na ulicach Warszawy w 1963 roku, w tym samym roku przybyły nowe zajezdnie: „Redutowa” i „Woronicza”. Rok 1964 zapisał się w historii jako rok „kasowników”, gdyż w tym właśnie roku zlikwidowano konduktorską sprzedaż biletów. W 1969 roku została oddana do użytku zajezdnia „Ostrobramska”, a rok później „Kleszczowa” oraz „Chełmska”.(zbudowana jako trolejbusowa w 1959 r.). W 1972 roku na komunikacyjnej mapie stolicy pojawiła się zajezdnia „Pożarowa”, w latach 70. XX wieku ulice zdominowały autobusy Berliet PR100 i Jelcz PR110, które zostały wyparte przez niezwykle niezawodne i wytrzymałe Ikarusy, począwszy od typu Ikarus 280.11. W 1985 roku oddana do użytku została zajezdnia „Stalowa”. W 1988 roku nastąpiła zmiana wzorów znaków przystankowych. W 1992 roku utworzono Zarząd Transportu Miejskiego jako organ pełniący pieczę nad rozkładami jazdy wszystkich linii tramwajowych i autobusowych, natomiast 1 marca 1994 roku nastąpiła całkowita reorganizacja stołecznego transportu. Miejskie Zakłady Komunikacyjne zostały podzielone na:
- Tramwaje Warszawskie – obsługujące wszystkie linie tramwajowe oraz ich torowiska
- Miejskie Zakłady Autobusowe – obsługujące linie autobusowe i trolejbusowe wraz z zajezdnią „Piaseczno”
- Spółdzielnia Usług Socjalnych – zarządzająca dotychczasowymi ośrodkami wypoczynkowymi MZK Warszawa.
W roku 1995 zlikwidowano zajezdnie „Piaseczno” i „Pożarowa”. 18 stycznia 1997 roku na ulicach pojawiły się pierwsze autobusy niskopodłogowe. W 1999 roku wprowadzono do eksploatacji nowoczesne i niskopodłogowe autobusy Solaris Urbino 15. W 2001 do Solarisów dołączyły autobusy marki MAN. Rok 2003 przyniósł likwidację zajezdni „Inflancka”. W 2005 roku wprowadzono do eksploatacji autobusy Solaris Urbino 18 z klimatyzacją. W roku 2006 zlikwidowana została zajezdnia „Chełmska”.
Współczesność
W 2011 roku Miejskie Zakłady Autobusowe podpisały umowę na zakup kolejnych 168 autobusów, które dostarczone zostały przez firmy Solaris i Solbus, zaś w 2012 roku zakupiono 105 kolejnych autobusów, w tym pojazdy marki Mercedes. W 2013 roku najpierw rozpisano przetarg na 36 nowych autobusów, które dostarczyły firmy Solaris i Solbus, natomiast kilka miesięcy późniono rozpisano przetarg na kolejnych 35 autobusów napędzanych gazem oraz 47 autobusów napędzanych olejem napędowym. Ten drugi rozstrzygnięto początkowo na korzyść Solarisa, który choć zaproponował wyższą o 2 mln złotych cenę niż Solbus, to oferty nie uznano ze względu na niepełny zapis zużycia paliwa (51 l zamiast 51,0 l) – złożono jednak odwołanie, które zostało uznane przez Krajową Izbę Odwoławczą[2]. Po ponownym rozpatrzeniu ofert wybrana została firma Solbus[3], która dostarczyła wszystkie pojazdy do kwietnia 2014 roku. Do pierwszego przetargu zgłosiła się zaś tylko firma Solbus, która zaproponowała autobusy napędzane metanem, paliwo oraz aparaturę do tankowania[4] – kontrakt został podpisany w grudniu 2013 roku[5], a pierwsze autobusy na metan pojawiły się na ulicach na początku 2015 roku.
Dnia 30 listopada 2013 roku po raz ostatni na trasie liniowej pojawiły się autobusy marki Ikarus, od tego momentu ulicami kursują już tylko autobusy niskopodłogowe.
Przewoźnicy
Warszawskie linie autobusowe na zlecenie ZTM-u obsługuje sześciu przewoźników:
- Miejskie Zakłady Autobusowe (1 387 pojazdów z 4 zajezdni: Kleszczowa, Ostrobramska, Stalowa, Woronicza)
- Mobilis (144 pojazdy)
- Arriva(obecnie Relobus) (142 pojazdy)
- PKS Grodzisk Mazowiecki (54 pojazdy)
- Komunikacja Miejska Łomianki (35 pojazdów)
- Michalczewski (18 pojazdów)
Numeracja linii
Linie autobusowe ponumerowane są wg następującego wzoru: każde oznaczenie składa się z trzech znaków, z czego pierwszy może być literą lub cyfrą, a dwa ostatnie zawsze są cyframi. Wyjątkiem są linie ekspresowe, zastępcze i niektóre lokalne, których oznaczenia składają się z jednej litery i jednej cyfry oddzielonych od siebie dywizem.
Pierwszy znak w oznaczeniu oznacza rodzaj linii. Po Warszawie kursują następujące rodzaje linii:
- 1xx i 2xx (123 linie w ruchu) – linia zwykła – kursuje codziennie(wyjątki: 121, 163, 171, 192, 225 i 262), od godz. 4 do 24, zatrzymuje się stale lub warunkowo na wszystkich napotkanych przystankach. Linia 100 jest uruchamiana sezonowo.
- 3xx (18 linii w ruchu) – linia zwykła okresowa – kursuje w określone dni tygodnia i w określonych godzinach (najczęściej od poniedziałku do piątku w godzinach szczytu komunikacyjnego), zatrzymuje się stale lub warunkowo na wszystkich napotkanych przystankach. Linia 300 jest uruchamiana sezonowo.
- 4xx (5 linii w ruchu) – linia przyspieszona okresowa – kursuje w określone dni tygodnia i w określonych godzinach (najczęściej od poniedziałku do piątku w godzinach szczytu komunikacyjnego), zatrzymuje się stale lub warunkowo na wyznaczonych (przesiadkowych i innych ważnych) przystankach.
- 5xx (19 linii w ruchu) – linia przyspieszona zwykła – kursuje codziennie od godz. 4 do 24, zatrzymuje się stale lub warunkowo na wyznaczonych – przesiadkowych i innych ważnych – przystankach.
- 7xx (35 linii w ruchu) – linia strefowa zwykła – kursuje pomiędzy Warszawą (strefa 1) a terenami podmiejskimi (strefa 2), kursuje codziennie od godz. 5 do 23, zatrzymuje się stale lub warunkowo na wszystkich napotkanych przystankach. Na przejazd między strefami obowiązuje specjalna taryfa biletowa.
- 8xx (5 linii w ruchu) – linia strefowa okresowa – kursuje pomiędzy Warszawą (strefa 1) a terenami podmiejskimi (strefa 2), kursuje w określone dni tygodnia i w określonych godzinach (najczęściej od poniedziałku do piątku w godzinach szczytu komunikacyjnego), zatrzymuje się stale lub warunkowo na wszystkich napotkanych przystankach. Na przejazd między strefami obowiązuje specjalna taryfa biletowa. Linia 800 jest uruchamiana sezonowo.
- 9xx (1 linia w ruchu) – linie specjalne bądź uzupełniające – linie uruchamiane na specjalne okazje, takie jak np. z okazji rocznicy Powstania Warszawskiego kursując na Powązki, a także dowozowa na różne wydarzenia sportowe i koncerty; wyjątkiem jest linia 900.
- Cxx (0 linii w ruchu) – linie cmentarne – kursują w dniu Wszystkich Świętych (1 listopada) i w okolicznych dniach. Większość linii cmentarnych ma charakter linii przyspieszonych.
- E-x i Exx (2 linie w ruchu) – linie ekspresowe – kursują od poniedziałku do piątku w godzinach szczytu komunikacyjnego, zatrzymuje się tylko na kilku najważniejszych przystankach na trasie.
- L-x i Lxx (51 linii w ruchu) - linie lokalne uzupełniające – powstały 1 kwietnia 2009 roku, kursują tylko na terenie miejscowości podwarszawskich; wyjątkami są linie L-6, L-7, L33, L39, L49 i niektóre kursy L50, które wjeżdżają do Warszawy.
- Nxy (42 linie w ruchu) – linie nocne – kursują każdej nocy od godz. 23 do 5 (wyjątkiem jest linia N58 kursująca tylko w noce z piątku na sobotę i z soboty na niedzielę), zatrzymują się warunkowo na wszystkich napotkanych przystankach (wyjątkami są przystanki Centrum, Dworzec Wschodni (Kijowska) , Metro Ursynów i Koncertowa gdzie linie zatrzymują się stale). Niektóre z linii nocnych przekraczają granicę stref biletowych. Trasy linii nocnych są ustalane tak, aby wszystkie linie spotykały się na wspólnym krańcu Dworzec Centralny (wyjątkiem są linie N0x i N5x nie wjeżdżające do Centrum) oraz aby w najważniejszych ciągach komunikacyjnych zapewniały częstotliwość kursowania równą 30 minut.
- Z-x i Zxx (2 linie w ruchu) – linie zastępcze – kursują na trasach zastępczych, zazwyczaj podczas remontów odcinków dróg lub tras tramwajowych. Mogą mieć charakter linii zwykłej, przyspieszonej, strefowej, a nawet nocnej.
W przypadku linii nocnych drugi i trzeci znak (cyfry) zawsze oznaczają rejony Warszawy, gdzie dana linia ma pętle. Szczegóły.
Dawne oznaczenia:
- 2xx – do 1985 roku – oznaczenie linii podmiejskich (odpowiednik dzisiejszych linii strefowych).
- 2xx – do 2008 roku – oznaczenie linii cmentarnych.
- 3xx – do 1964 roku – oznaczenie linii przyspieszonych
- 4xx – do 1986 roku – oznaczenie linii przyspieszonych.
- 6xx – do 2007 roku – oznaczenie linii nocnych.
- 9xx – dawne oznaczenie linii podmiejskich obsługiwanych przez ajentów.
- X (oznaczenie literowe) – do 1993 roku – linie pospieszne – częściowy odpowiednik dzisiejszych linii przyspieszonych i ekspresowych.
- X (oznaczenie literowe; do 1961) oraz miejscowość – do 1991 – oznaczenie linii sezonowych, kursujących w okresie od ok. maja/czerwca do września, łączących Warszawę (zwykle Plac Defilad) z podwarszawskimi miejscowościami wypoczynkowymi.
- W – pospieszna linia sezonowa łącząca pl. Defilad z Torem Wyścigów Konnych na Służewcu.
- xxx-kreślone – do 1963 roku – oznaczenie linii nocnych.
- xxx-bis – do 1986 roku – linie pomocnicze, kursujące stale lub w godzinach szczytu komunikacyjnego. Ich trasy częściowo pokrywały się z trasami linii zwykłych lub przyspieszonych, dzięki czemu wspomagały je one na najbardziej obciążonych odcinkach.
- x-nocny (dla oznaczeń literowych) – do 1970 roku – oznaczenie linii nocnych pospiesznych.
Linie funkcjonujące
Linie dzienne
- E-1 Gocław - Metro Stadion Narodowy
- E-2 Wilanów - Metro Ratusz-Arsenał
- 100 Dworzec Centralny - Dworzec Centralny (linia działa jedynie w okresie letnim, jako linia turystyczna, linia okólna jednokierunkowa)
- 102 PKP Olszynka Grochowska - Metro Stadion Narodowy
- 103 Dworzec Zachodni (Tunelowa) - Metro Młociny
- 104 Brzeziny - Metro Bródno
- 105 Osiedle Górczewska - Rondo Daszyńskiego
- 106 Mariensztat - Ostroroga
- 107 EC Siekierki - Esperanto
- 108 Metro Wilanowska - Plac Trzech Krzyży
- 110 Metro Marymont - CH Łomianki (w weekendy tylko do przystanku Cmentarz Północny-Brama Zachodnia)
- 111 Gocław - Esperanto
- 112 Centrum Handlowe Marki - Nowe Bemowo (niektóre kursy do przystanku Karolin)
- 114 Bródno-Podgrodzie - Młociny-UKSW
- 115 PKP Mokry Ług - Aleksandrów
- 116 Chomiczówka - Wilanów
- 117 Gocław - Dworzec Centralny
- 118 Mariensztat - Metro Politechnika
- 119 Rakowiecka-Sanktuarium - Wiśniowa Góra
- 120 Olesin - Dworzec Wschodni (Kijowska)
- 121 Metro Marymont - Chomiczówka (niektóre kursy do przystanku Gwiaździsta, zarówno z Chomiczówki, jak i z Metra Marymont)
- 122 Osiedle Górczewska - Gwiaździsta
- 123 Dworzec Wschodni (Kijowska) - Dworzec Wschodni (Lubelska)
- 124 Paluch - P+R Aleja Krakowska
- 125 Międzylesie - Metro Stadion Narodowy
- 126 CH Targówek - Tarchomin (niektóre kursy z podjazdem przystanku Polfa, jak i do przystanku Kupiecka w obydwu kierunkach)
- 127 Browarna - Nowe Włochy
- 128 Plac Piłsudskiego - Szczęśliwice
- 129 Koło - PKP Ursus
- 131 Dworzec Centralny - Sadyba (z kursami wydłużonymi do przystanku Wilanów)
- 132 Osiedle Derby - Metro Marymont
- 133 Choszczówka - Tarchomin
- 134 Olesin - Metro Marymont
- 135 Plac Hallera - PKP Olszynka Grochowska
- 136 Natolin Północny - Ostroroga
- 138 Utrata - Bokserska
- 139 Metro Wilanowska - Ogród Botaniczny
- 140 Metro Trocka - Marki (Czarna Struga)
- 141 Witolin - P+R Aleja Krakowska
- 142 Wiatraczna - Aleksandrów
- 143 Rembertów-Kolonia - Pomnik Lotnika
- 145 Żerań FSO - Wiatraczna
- 146 Dworzec Wschodni (Lubelska) - Falenica
- 147 Dworzec Wschodni (Lubelska) - Stara Miłosna (Ułańska)
- 148 Wiatraczna - Lotnisko Chopina
- 149 Metro Bemowo - Groty
- 150 Metro Młociny - Dziekanów Leśny(niektóre kursy przez Dziekanówek, niektóre kursy do Metra Marymont)
- 151 Plac Konstytucji - Rechniewskiego
- 152 Tarchomin - Osiedle Derby (niektóre kursy do przystanku Białołęka Dworska)
- 153 Rembertów-Kolonia - Pastuszków (niektóre kursy do przystanku PKP Mokry Ług)
- 154 Dworzec Zachodni - P+R Aleja Krakowska
- 156 Dworzec Wschodni (Kijowska) - Metro Młociny
- 157 Gwiaździsta - Szczęśliwice
- 158 CH Reduta - Witolin
- 159 CH Blue City - Małe Siekierki
- 160 Grodzisk - Dworzec Centralny
- 161 Olecka - Zbójna Góra
- 162 Plac Hallera - EC Siekierki
- 163 Wilanów - Stegny (niektóre kursy do przystanku Sadyba)
- 164 Kępa Zawadowska - EC Siekierki (niektóre kursy do przystanku Wilanów)
- 165 Metro Wilanowska - Wyczółki
- 166 Plac Hallera - Osiedle Kabaty (niektóre kursy do przystanku Kabaty-STP)
- 167 Stare Bemowo - Siekierki-Sanktuarium (niektóre kursy do przystanku Fort Radiowo)
- 168 Witolin - Spartańska
- 169 Bródno-Podgrodzie - Dworzec Wschodni (Kijowska)
- 170 Rondo Starzyńskiego - Elsnerów (niektóre kursy z przystanku PKP Zacisze-Wilno)
- 171 Chomiczówka - Torwar
- 172 Stegny - CH Blue City
- 173 Stara Miłosna (Graniczna) - Dworzec Wschodni (Lubelska)
- 174 Rondo ONZ - Bokserska
- 175 Plac Piłsudskiego - Lotnisko Chopina
- 176 Choszczówka - Metro Bródno
- 177 Habicha- Osiedle Górczewska
- 178 Konwiktorska - Skorosze (część kursów do przystanku Rondo Daszyńskiego)
- 179 Osiedle Kabaty - Ursynów Północny
- 180 Chomiczówka - Wilanów
- 181 Plac Wilsona - Cmentarz Północny-Brama Główna
- 182 Witolin - Dworzec Zachodni
- 183 Wiatraczna - Zielona
- 184 Szczęśliwice - Metro Młociny
- 185 Gwiaździsta - CH Ursynów
- 186 Nowodwory - Szczęśliwice
- 187 Stegny - Ursus-Niedźwiadek
- 188 Gocławek Wschodni - Lotnisko Chopina
- 189 Osiedle Górczewska - Sadyba
- 190 CH Marki - Znana (niektóre kursy do przystanku Osiedle Górczewska)
- 191 Regulska - Plac Narutowicza
- 192 Osiedle Kabaty - Metro Wilanowska (w soboty tylko do przystanku Ursynów Południowy)
- 193 Ursynów Północny - Bokserska
- 194 Cmentarz Wolski - PKP Gołąbki
- 196 Rembertów-Kolonia - Rembertów-Kolonia (linia okólna dwukierunkowa)
- 197 Gwiaździsta - Cmentarz Wolski
- 198 PKP Wesoła - Stara Miłosna (Ułańska)
- 199 Bródno-Podgrodzie - Rembertów-Strzelnica
- 200 Dworzec Centralny - Konstancin-Jeziorna (Pańska)
- 201 Nowe Bemowo - Metro Księcia Janusza
- 202 Gocławek Wschodni - Metro Stadion Narodowy
- 203 Metro Młociny - Fort Wawrzyszew
- 204 Grodzisk - Metro Bródno
- 207 Regulska - Ursus-Ratusz
- 208 Bitwy Warszawskiej 1920 - Bitwy Warszawskiej 1920 (linia okólna jednokierunkowa, w godzinach szczytu kursy również w drugim kierunku)
- 209 Ursynów Południowy - Dawidy
- 210 Metro Młociny - Truskaw (Skibińskiego)
- 211 Żerań FSO - Dąbrówka Wiślana (niektóre kursy skrócone w dni nauki szkolnej do przystanku Myśliborska)
- 212 CH Targówek - Plac Hallera
- 213 Gocław - Błota
- 217 Metro Wilanowska - Sarmacka
- 218 Metro Wilanowska - Królikarnia
- 219 Gocław - PKP Radość
- 220 Nowe Bemowo- P+R Aleja Krakowska
- 221 Plac Niemena - Dworzec Gdański (Rydygiera)
- 225 Gocław - PKP Mokry Ług
- 226 Zdziarska-Kanał - Metro Bródno
- 228 Ursus-Ratusz - Sasanki
- 234 Żerań Wschodni - Augustów
- 239 Ursynów Południowy - Krasnowola
- 240 Metro Kondratowicza - Marki (Pustelnik)
- 245 Bródno-Podgrodzie - Ząbki (Maczka)
- 249 Osiedle Górczewska - Koło (w weekendy tylko do przystanku Metro Bemowo)
- 250 Metro Młociny - Łomianki (Dąbrowa Zachodnia)
- 251 Metro Wilanowska - Konstancin-Jeziorna (CH Stara Papiernia)
- 255 Rondo Daszyńskiego - Cmentarz Wolski
- 256 Zaułek-Szkoła - Metro Kondratowicza
- 262 Metro Trocka - Lewinów
- 263 Stegny - Centrum Onkologii (niektóre kursy skrócone w okresie roku szkolnego do przystanku Syta)
- 264 Wilanów - Kępa Okrzewska-Cmentarz
- 300 Metro Wilanowska - Tor Służewiec (linia działa jedynie w czasie wydarzeń na Torze Służewiec)
- 303 Plac Wilsona - Cmentarz Północny-Brama Główna
- 305 PKP Międzylesie - Strusia
- 308 Królikarnia - Osiedle Nowy Mokotów/Osiedle Nowy Mokotów - Metro Wierzbno
- 311 Kamionek - Gocław
- 314 Tarchomin - Olesin
- 317 Wilanów - P+R Aleja Krakowska
- 319 Międzylesie - Natolin Północny
- 320 Groty - Fort Radiowo
- 326 Metro Bródno - Metro Marymont
- 331 Metro Wilanowska - Lotnisko Chopina
- 332 Podwójna - Juranda ze Spychowa-Szkoła
- 338 Plac Hallera - Utrata
- 339 Osiedle Kabaty - Metro Wilanowska
- 340 Metro Trocka - Marki (Pustelnik)
- 349 Metro Bemowo - Coopera-Przychodnia
- 356 PKP Zacisze-Wilno - Metro Trocka
- 379 Sarmacka - Wilanów (linia jednokierunkowa)
- 401 Ursynów Południowy - Ursus-Niedźwiadek (niektóre kursy skrócone z/do Metro Służew, WKD Raków lub PKP Ursus)
- 402 Marysin - Wynalazek
- 409 Bródno-Podgrodzie - Cmentarz Północny-Brama Zachodnia
- 411 Metro Politechnika - Stara Miłosna (Graniczna)
- 414 Bródno-Podgrodzie - Instalatorów
- 500 Bródno-Podgrodzie - Rondo Radosława
- 502 Metro Politechnika - Stara Miłosna (Graniczna)
- 503 Konwiktorska - Natolin Północny
- 504 Dworzec Centralny - Osiedle Kabaty
- 507 Dworzec Centralny - Gocław
- 509 Winnica - Gocław
- 511 Metro Młociny - Dąbrówka Wiślana
- 512 Gilarska - Dworzec Wschodni (Kijowska)
- 514 Metro Politechnika - Wola Grzybowska
- 516 Żerań FSO - Nowodwory
- 517 Ursus-Niedźwiadek - Torwar
- 518 Plac Trzech Krzyży - Nowodwory (niektóre kursy skrócone do/z krańca Metro Marymont, tylko do/z krańca Nowodwory)
- 519 Dworzec Centralny - Powsin-Park Kultury (niektóre kursy do krańca Wilanów)
- 520 Marysin - Plac Bankowy
- 521 Szczęśliwice - Falenica (część kursów do krańca Wiatraczna)
- 522 Dworzec Centralny - Branickiego
- 523 Stare Bemowo - PKP Olszynka Grochowska
- 525 Dworzec Centralny - Międzylesie
- 527 Grodzisk - Metro Kondratowicza
- 702 Wiatraczna - Otwock (Orla)
- 703 P+R Aleja Krakowska - Kosów
- 704 Wiatraczna - Hipolitów (PKP Halinów)
- 705 Metro Marymont - Rynia (niektóre kursy do krańca Białobrzegi/Nowe Załubice (Opolska))
- 706 P+R Aleja Krakowska - Janki (Plac Szwedzki)
- 707 P+R Aleja Krakowska - Piaseczno (Targowisko)
- 709 Metro Wilanowska - PKP Piaseczno (niektóre kursy do krańca Piaseczno (Szkolna))
- 710 Osiedle Kabaty - Piaseczno (Targowisko)
- 711 P+R Aleja Krakowska - P+R Nadarzyn
- 712 Metro Młociny - Stare Babice (Rynek)
- 713 Cmentarz Wolski - Koprki (AGRICOOP)
- 714 Metro Bemowo - Koczargi Stare
- 715 P+R Aleja Krakowska - Ursynów Północny
- 716 Cmentarz Wolski - Piastów (Ogińskiego)
- 717 Dworzec Zachodni - Piastów (Ogińskiego)
- 719 Metro Bemowo - Leszno
- 720 Wiatraczna - Rzakta
- 721 P+R Aleja Krakowska - Kosów
- 722 Wiatraczna - Radiówek (Osiedle Radiówek)
- 723 Żerań FSO - PKP Legionowo Przystanek (z kursami skróconymi do krańca Legionowo (Mickiewicza))
- 724 Osiedle Kabaty - Piaseczno (Gerbera)
- 727 Metro Wilanowska - Władysławów (z kursami wariantowymi do krańca Antoninów (Cmentarz Południowy-Brama Południowa))
- 728 P+R Aleja Krakowska - Złotokłos
- 729 Metro Bemowo - Mariew
- 730 Wiatraczna - Brzeziny
- 731 Żerań FSO - Legionowo (Starostwo Powiatowe) (z kursami skróconymi do krańca Legionowo (Osiedle Młodych))
- 733 P+R Aleja Krakowska - Młochów
- 735 Metro Marymont - Zegrze Południowe
- 736 Żerań FSO - Legionowo (Mickiewicza)
- 737 Ursynów Północny - Antoninów (Cmentarz Południowy-Brama Południowa)
- 738 Metro Trocka - P+R Radzymin
- 739 Metro Wilanowska - Piaseczno (Julianowska-Cmentarz) (z kursami skróconymi do krańca Józefosław (Wilanowska))
- 742 Osiedle Kabaty - Góra Kalwaria (Rynek)
- 743 Cmentarz Wolski - Wolica koło Płochocina (z kursami skróconymi do krańca Ożarów Mazowiecki (Parkowa))
- 750 Metro Młociny - Dębina (z kursami skróconymi do krańca Palmiry i Dziekanówek)
- 800 Metro Młociny - Palmiry-Muzeum (linia kursuje w okresie letnim)
- 809 Ursynów Południowy - PKP Jeziorki
- 815 Ursynów Południowy - Podolszyn
- 817 Dworzec Zachodni - Pruszków (Osiedle Staszica/pętla)
- 850 Metro Słodowiec - Cybulice Duże
- 900 Dom Samotnej Matki - Winnica (w weekendy do przystanku Dąbrówka Wiślana)
Linie nocne
- N01 Nowodwory - Ursynów Północny
- N02 Metro Młociny - Marysin
- N03 Winnica - Ursynów Północny
- N11 Osiedle Derby - Dworzec Centralny
- N12 Metro Trocka - Dworzec Centralny
- N13 Nowodwory - Dworzec Centralny
- N14 Olesin - Dworzec Centralny
- N16 Dworzec Centralny - PKP Zacisze-Wilno
- N21 Dworzec Centralny - Stara Miłosna (Ułańska)
- N22 Dworzec Centralny - Aleksandrów
- N24 Dworzec Centralny - PKP Mokry Ług
- N25 Dworzec Centralny - Międzylesie
- N31 Dworzec Centralny - Wilanów
- N32 Centrum - Lotnisko Chopina
- N33 Dworzec Centralny - Zajezdnia Woronicza
- N34 Dworzec Centralny - Osiedle Kabaty
- N35 Centrum - PKP Ursus-Niedźwiadek
- N36 Dworzec Centralny - Bokserska
- N37 Dworzec Centralny - Osiedle Kabaty
- N38 Centrum - P+R Aleja Krakowska
- N41 Młociny-UKSW - Dworzec Centralny
- N42 Dworzec Centralny - Osiedle Górczewska
- N43 Chomiczówka - Dworzec Centralny
- N44 Zajezdnia Żoliborz - Dworzec Centralny
- N45 Dworzec Centralny - Lazurowa
- N46 Metro Młociny - Dworzec Centralny
- N50 Metro Wilanowska - Waflowa [z kursami wydłużonymi w weekendy do krańca Konstancin-Jeziorna (Skolimów)]
- N56 Metro Młociny - Dziekanów Leśny
- N58 Metro Młociny - Truskaw (Skibińskiego)
- N61 Dworzec Centralny - Marki (Czarna Struga)
- N62 Dworzec Centralny - Wołomin (Osiedle Niepodległości)
- N63 Dworzec Centralny - Chotomów
- N64 Choszczówka - Dworzec Centralny
- N71 Dworzec Centralny - Wola Grzybowska
- N72 Dworzec Centralny - Karczew (Stare Miasto)
- N81 Dworzec Centralny - Sarmacka
- N83 Dworzec Centralny - PKP Piaseczno
- N85 Centrum - Pruszków (Osiedle Staszica/Pętla)
- N86 Dworzec Centralny - Osiedle Kabaty
- N88 Centrum - Janki (Plac Szwedzki)
- N91 Cmentarz Północny-Brama Zachodnia - Dworzec Centralny
- N95 Dworzec Centralny - Osiedle Górczewska
Ciekawostki
- W Warszawie znajduje się 3 733 przystanków autobusowych, a w aglomeracji warszawskiej 2550[1].
- Średnia odległość między przystankami autobusowymi to 1041 metrów, jest to jednak liczba zawyżona przez linie ekspresowe (średnia odległość bez linii ekspresowych 699 m).
- Najdłuższy odstęp między kolejnymi przystankami ma linia 733 w kierunku Młochowa – ok. 14.8 kilometra między przystankami Stoicka i Kościuszki.
- Najkrótszymi liniami autobusowymi dziennymi są linie: 308 (ok. 3.4 km), 900 (ok. 3.3 km), 221 i 379 (obie po ok. 3.1 km), zaś najkrótszą nocną – N38 (ok. 8.7 km).
- Najdłuższymi dziennymi liniami autobusowymi są linie 720 (ok. 39.6 km) oraz 850 (ok. 38.4 km), a nocną – N02 (ok. 38.4 km); najdłuższą linią autobusową w historii była linia zastępcza Z14 z kursem o długości 53 kilometrów.
- Zielonka, Kobyłka i Wołomin nie posiadają dziennej komunikacji autobusowej łączącej je bezpośrednio z Warszawą, ale łączy je linia nocna N62.
- Najczęściej kursującą linią była 508 (co 3 minuty w godzinach szczytu), a obecnie są to linie 105 i 709 (co 4 minuty w szczycie).
- W Warszawie funkcjonuje 67 294 m buspasów.
- W Warszawie jest jedna czwórka linii jeżdżących między tymi samymi krańcami, ale różnymi trasami. Są to linie 504, N34, N37 i N86 (Dworzec Centralny – Osiedle Kabaty).
- Niektóre przystanki jak Zdziarska-Kanał dla linii 234, Grzymalitów dla linii 233, Vogla dla linii 319 czy Kolejka Piaseczyńska w Piasecznie dla linii 727 funkcjonują w jedną stronę jako stały, a w drugą jako na żądanie.
- Linie ekspresowe E-1-E-4 były uruchamiane w latach 1991-1994, każda w odpowiadającym jej roku.
- Najwięcej symboli w rozkładach oznaczających kursy wariantowe i odwołane w święta mają linie 126 (b, e, k, n, p, q, x, z), 210 (h, k, m, q, r, s), 727 (b, c, g, k).
- Najbliżej siebie położone krańce ma linia 123 (0,29 km).
- Autobusy linii 198 oczekują na przystanku PKP Wesoła na spóźniony pociąg, aby pasażerowie nie musieli czekać na kolejny autobus.
- Mimo przyjętej zasady ustalania pętli linii podmiejskich w Warszawie w węźle przesiadkowym jak najbliżej granicy miasta, linia 700 kończyła swoją trasę na Dworcu Centralnym, aby ułatwić dojazd niepełnosprawnych do ośrodka rehabilitacji w Konstancinie-Jeziornie. 1 września 2018 zmieniła nr na 200.
- Linie strefowe 715 i 809 posiadają obie swoje pętle (715 – P+R Aleja Krakowska i Ursynów Północny; 809 – Ursynów Południowy i PKP Jeziorki) w Warszawie. Do 2011 roku podobna sytuacja miała miejsce na linii 712 (Metro Młociny - Osiedle Górczewska), ale skrócono ją do relacji Metro Młociny - Rynek (Stare Babice).
- Niektóre linie zwykłe przejeżdżają częściowo przez inne miasta niż Warszawa (139 przez Bielawę, 145 i 199 przez Ząbki, 173 przez Sulejówek, 177 i 178 przez Michałowice czy 220 przez Opacz) lub mają tam także pętle (190, 140, 240 oraz 340 w Markach, 150 w Dziekanowie Leśnym, 110 i 250 w Łomiankach, 200 i 251 w Konstancinie-Jeziornej, 177 w Michałowicach, 264 w Kępie Okrzewskiej, 210 w Izabelinie, 245 w Ząbkach).
- Linią o najwyższym numerze była 985, dowożąca w 2012 roku na Święto Wisły na Płycie Desantu.
- Zespół przystankowy Bronisława Czecha-Las nie posiada możliwości przejścia przez ulicę.
- Sześć miejscowości podmiejskich – Izabelin, Łomianki, Konstancin-Jeziorna, Michałowice, Marki i Ząbki – znajdują się w pierwszej strefie biletowej.
- Linia 379 wykonuje tylko jeden kurs dziennie, bijąc w ten sposób rekord i jest zawieszana na okres wakacyjny. Wcześniejszą rekordzistką była linia 319 wykonująca tylko 3 kursy dziennie.
- Najkrótszymi autobusami, które jeździły po Warszawie były Autosany H7-20.07.01 Solina City, mierzyły 7 metrów i 70 centymetrów długości, były wynajmowane od ajenta Mobilis. Po raz ostatni na ulice wyjechały w 2016 roku.
- Najdłuższymi autobusami, jakie jeździły po Warszawie były Mercedesy CapaCity, w Warszawie były tylko testowo, w latach 2008-2010, mierzyły aż 19 metrów i 54 centymetry. Można je było spotkać na liniach E-4 i 190, a w weekendy także na linii 510.
- Niektóre linie mają wspólne krańce, ale różne trasy, np. 116 i 180 (Wilanów - Chomiczówka), 117 i 507 (Dworzec Centralny - Gocław), 181 i 303 (Plac Wilsona - Cmentarz Północny-Brama Główna), 703 i 721 (P+R Aleja Krakowska - Kosów), 192 i 339 (Metro Wilanowska - Osiedle Kabaty) wydłużone kursy linii 131 i skrócone linii 519 (Dworzec Centralny - Wilanów), czy 504, N34, N37 i N86 (Osiedle Kabaty - Dworzec Centralny)
- Obecnie w Warszawie są trzy tzw. linie okrężne, czyli mające tylko jeden kraniec i kursują w kółko (100, 196, 208). Taką linią poniekąd też jest 123 bo kursuje do dwóch pętli przy Dworcu Wschodnim, jednak to są dwa osobne przystanki.
- Oznaczenie 2xx jako oznaczenie linii zwykłych funkcjonuje od niedawna - od 2008 roku. Podobnie jest z oznaczeniem Nxy, które obowiązuje od czerwca 2007 roku[6].
- Linia N50 jest jedyną, którą uruchomiono przed VII nocną rewolucją, wprowadzającą oznaczenie Nxy.
- Zespół przystankowy Wiolinowa jest jedynym, w głębi Warszawy, obsługiwany tylko przez linie strefowe.
- Niektóre linie zwykłe, mające pętle poza Warszawą mają swoje podrzędne oznaczenia, większość linii jeżdżących do Marek ma numery na x40, a do Łomianek na x50.
- Mostem Śląsko-Dąbrowskim w nocy jeździ więcej linii autobusowych, niż w dzień, w dzień jeżdżą nim tylko linie 100, 160, 190, a w nocy N11, N16, N21, N61, N66 i N71.
- W Warszawie są trzy przystanki obsługiwane tylko przez linie nocne: Langego, Zajezdnia Stalowa i Bacha.
- Linia 750 w niektórych kursach nie wyjeżdża z I strefy biletowej, mimo że jest linią strefową.
- Najwięcej stacji metra na swojej trasie mijają linie 156, 160 i 171 - po 7.
- W latach 1992-1999 funkcjonowała specjalna linia Airport City, kursująca między Lotniskiem Chopina a śródmiejskimi hotelami.
- Linia L48 przejeżdża przez I strefę biletową, mimo że jej przystanki są tylko w II strefie biletowej.
- Linie L14, L15, L16 i L42 nie wyjeżdżają z I strefy biletowej.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Informator statystyczny za miesiąc kwiecień 2024 r., Zarząd Transportu Miejskiego
- ↑ Przegrali przetarg MZA przez brak przecinka. Odwołanie uwzględnione, gazeta.pl, 14.08.2013
- ↑ Mieli przegrać przez przecinek. Jednak dostarczą autobusy, tvnwarszawa.pl, 28.08.2013
- ↑ Polskie autobusy na gaz dla Warszawy. Zapłacimy 114 mln zł, gazeta.pl, 29.10.2013
- ↑ Warszawa wyda 114 milionów złotych na autobusy na gaz, gazeta.pl, 20.12.2013
- ↑ Wyjątkiem jest linia N50, uruchomiona z nocy z 11 na 12 maja 2007.
Linie autobusowe zwykłe całodzienne ZTM |
Kursujące: 102 • 103 • 104 • 105 • 106 • 107 • 108 • 110 • 111 • 112 • 114 • 115 • 116 • 117 • 118 • 119 • 120 • 121 • 122 • 123 • 124 • 125 • 126 • 127 • 128 • 129 • 131 • 132 • 133 • 134 • 135 • 136 • 138 • 139 • 140 • 141 • 142 • 143 • 145 • 146 • 147 • 148 • 149 • 150 • 151 • 152 • 153 • 154 • 156 • 157 • 158 • 159 • 160 • 161 • 162 • 163 • 164 • 165 • 166 • 167 • 168 • 169 • 170 • 171 • 172 • 173 • 174 • 175 • 176 • 177 • 178 • 179 • 180 • 181 • 182 • 183 • 184 • 185 • 186 • 187 • 188 • 189 • 190 • 191 • 192 • 193 • 194 • 196 • 197 • 198 • 199 • 200 • 201 • 202 • 203 • 204 • 207 • 208 • 209 • 210 • 211 • 212 • 213 • 217 • 218 • 219 • 220 • 221 • 225 • 226 • 228 • 234 • 239 • 240 • 245 • 249 • 250 • 251 • 255 • 256 • 262 • 263 • 264 |
Linie autobusowe zwykłe okresowe ZTM |
Kursujące: 303 • 305 • 308 • 311 • 314 • 317 • 319 • 320 • 326 • 331 • 332 • 338 • 339 • 340 • 349 • 356 • 379 |
Linie autobusowe przyspieszone okresowe ZTM |
Kursujące: 401 • 402 • 409 • 411 • 414 |
Linie autobusowe pospieszne ZTM |
Historyczne linie pospieszne stałe: A • B • C • D • E • F • H • J • K • L • M • P • R • S • T • U |
Linie autobusowe przyspieszone całodzienne ZTM |
Kursujące: 500 • 501 • 502 • 503 • 504 • 507 • 509 • 511 • 512 • 514 • 516 • 517 • 518 • 519 • 520 • 521 • 522 • 523 • 525 • 527 |
Linie autobusowe ekspresowe ZTM |
Kursujące: E-1 • E-2 |
Linie autobusowe nocne ZTM |
Kursujące od 2007 roku: N01 • N02 • N03 • N11 • N12 • N13 • N14 • N16 • N21 • N22 • N24 • N25 • N31 • N32 • N33 • N34 • N35 • N36 • N37 • N38 • N41 • N42 • N43 • N44 • N45 • N46 • N50 • N56 • N58 • N61 • N62 • N63 • N64 • N71 • N72 • N81 • N83 • N85 • N86 • N88 • N91 • N95 |
Linie autobusowe strefowe ZTM |
Kursujące: 702 • 703 • 704 • 705 • 706 • 707 • 709 • 710 • 711 • 712 • 713 • 714 • 715 • 716 • 717 • 719 • 720 • 721 • 722 • 723 • 724 • 727 • 728 • 729 • 730 • 731 • 733 • 735 • 736 • 737 • 738 • 739 • 742 • 743 • 750 |
Linie autobusowe strefowe okresowe ZTM |
Kursujące: 809 • 815 • 817 • 850 |
Linie autobusowe specjalne ZTM |
Kursujące: 900 |
Linie zastępcze ZTM, kursujące w Warszawie |
Kursujące: Z-9 • Z12 • Z20 |
Linie mikrobusowe |
Historyczne zwykłe stałe: 401 • 402 • Komunalny Cmentarz Północny • Międzydworcowa • Mokotów-Saska Kępa • Politechnika • Saska Kępa • Włochy
|