Bielany – dzielnica m.st. Warszawy, zajmująca obszar 3234 ha, tj. ponad 6% powierzchni miasta. Jest położona w północnej części miasta, na lewobrzeżnych tarasach Wisły. Burmistrzem dzielnicy jest Grzegorz Pietruczuk.
Informacje ogólne[]
Dzielnicę zamieszkuje 134 463 mieszkańców, co stanowi 7,9% ogólnej liczby mieszkańców stolicy. Pod względem liczby mieszkańców jest to trzecia co do wielkości dzielnica. Mieszkańcy Bielan są społecznością stosunkowo młodą – około 20% mieszkańców jest w wieku przedprodukcyjnym, a ponad 60% w wieku produkcyjnym. Bielany położone są w sąsiedztwie Kampinoskiego Parku Narodowego, który jest unikatowym kompleksem leśnym w skali europejskiej. Znaczna część terenu dzielnicy to obszary zieleni, które zajmują ponad 28% jej powierzchni. Bielany sąsiadują z innymi warszawskimi dzielnicami: Bemowem i Żoliborzem. Charakterystycznymi elementami bielańskiego krajobrazu są m.in. Las Bielański, Park i Las Młociński oraz Las Bemowo. Las Bielański o powierzchni ok. 130 ha jest rezerwatem krajobrazowym. Chroni on cenny starodrzew oraz bogaty świat owadów i ptaków.
Na terenie dzielnicy znajdują się liczne ośrodki naukowo-dydaktyczne. Swoje siedziby mają tutaj trzy wyższe uczelnie:
- Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego – największa sportowa uczelnia w kraju
- Papieski Wydział Teologiczny
- Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Działalność naukową prowadzą również:
- Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych – opracowuje wysoko zaawansowane technologie materiałów wykorzystywanych we współczesnej elektronice
- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW) – prowadzi regularne badania oraz obserwacje hydrologiczne i meteorologiczne; współpracuje z 50 stacjami synoptycznymi w całym kraju
- Instytut Sportu – prowadzi badania na rzecz sportu ze szczególnym uwzględnieniem sportu młodzieży
- Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu – pierwsza w Polsce jednostka badawczo-rozwojowa oraz kliniczna resortu zdrowia, której zadaniem statutowym jest kompleksowa opieka nad osobami z uszkodzeniami słuchu, obejmująca diagnostykę, leczenie i rehabilitację
Historia[]
Najstarsze ślady działalności człowieka na tym terenie pochodzą z epoki kamiennej (znaleziska na terenie Wólki Węglowej) oraz epoki brązu (osada w rejonie Placówki). W XVI w. część lasów w rejonie Młocin wydzielono, zakładając królewski zwierzyniec (czyli teren polowań dla monarchów). Na pograniczu puszczy żyzne gleby brunatne sprzyjały rolnictwu, lecz wraz z wycinką lasów wzrastał także obszar piaszczystych nieużytków (stąd nazwa osiedla Piaski).
Erem kamedulski, ufundowany na owej górze przez króla Władysława IV w roku 1639, dał początek obecnej nazwie gminy, bowiem od białych habitów nazywano klasztor Bielanami. Od 1673 do kościoła klasztornego ciągnęły pielgrzymki, spowodowane przeniesieniem tu z kolegiaty warszawskiej czczonego obrazu św. Bonifacego. Znaczącym założeniem przestrzennym była podmiejska posiadłość królowej Marii Kazimiery na Marymoncie (fr. Góra Marii), zaprojektowana w 1691 r. przez Tylmana z Gameren. Relikty pałacyku przetrwały w murach obecnego kościoła przy ul. Gdańskiej na Żoliborzu, ale północna część zwierzyńca pałacowego, założonego ok. 1750 i zwanego później Kaskadą, należy dziś do Bielan. Z tych czasów pochodzi także niewielki staw parkowy w pobliżu ul. Kolektorskiej. Teren owego zwierzyńca został w ostatnich czasach przecięty Trasą Armii Krajowej, która stanowi granicę gminy. Najbardziej oddalonym od ówczesnej Warszawy był zespół rezydencjonalny Henryka Brühla w Młocinach, którego relikty wraz z pałacem zachowały się do naszych czasów. W XIX wieku nastąpił rozwój sieci bielańskich dróg, w roku 1819 ukończono budowę tzw. Szosy Zakroczymskiej. Do najdawniejszych dróg należy obecna ul. Wólczyńska. Dawną metrykę ma również ul. Wolumen, wyprostowana i uregulowana przed 1888 r. Wraz ze swym przedłużeniem (dzisiejsza ul. Lindego), łączyła ona Wawrzyszew z Szosą Marymoncką. Na starych planach Bielan z XVIII i XIX w. zaznaczone są także kopalnia żwiru na terenie obecnego AWF, oraz kilka karczm.
Puste tereny pomiędzy Lasem Bielańskim, Powązkami i Wawrzyszewem nazywano Bielańskim Polem Wojennym, pełnił on funkcję poligonu. Podwójny pierścień fortów przekształcający Warszawę w miasto-twierdzę zaczął powstawać w 1883 r. Na terenie Bielan Rosjanie wystawili dwa obiekty: Fort I Bielany (zachowany w postaci szczątkowej na tyłach Cmentarza Włoskiego) oraz Fort II Wawrzyszew (przy obecnej ul. Księżycowej).
Po ustąpieniu wojsk rosyjskich w 1915 r. Pola Bielańskie straciły znaczenie militarne. Pas osiedli przyłączonych do miasta (Czarny Dwór, Piaski, Słodowiec, Marymont, Ruda i Potok) rozplanowano krótko po 1918 roku, wytyczając ulice i domy mieszkalne z których wiele przetrwało do dziś. Najwcześniej zaczęła budować spółdzielnia Zdobycz Robotnicza, która po zabudowaniu kilku ulic domkami szeregowymi w stylu dworkowym przerzuciła się na wznoszenie większych domów wielorodzinnych. Przed wybuchem drugiej wojny światowej wznoszono całe ciągi kilkupiętrowych kamienic, głównie wzdłuż ulic: Marymonckiej, Podczaszyńskiego, al. Zjednoczenia, Żeromskiego i Kasprowicza. 19 września 1939 r. 30 pułk strzelców kaniowskich stoczył na terenach pomiędzy Młocinami a wsią Placówka krwawy bój z Niemcami. Podczas powstania warszawskiego północne tereny dzisiejszej dzielnicy Bielany znalazły się w zasięgu działania Grupy „Kampinos” Armii Krajowej. Krwawymi stratami zakończył się nieudany szturm powstańców na polowe lotnisko bielańskie (teren obecnego osiedla Wrzeciono). Po upadku powstania wysiedlono całą ludność części Bielan należącej do Warszawy, pozostali natomiast mieszkańcy okolicznych wsi, którzy „wsławili” się masowym szabrem na opustoszałych osiedlach. Straty w zabudowie w porównaniu z innymi dzielnicami Warszawy były stosunkowo niewielkie. W 1951 ponownie poszerzono granicę miasta, włączając do Bielan Wawrzyszew, Chomiczówkę, Radiowo, Wólkę Węglową, Placówkę i Młociny. Od tej pory Bielany należały do dzielnicy Żoliborz, a następnie (od 16 czerwca 1994) stanowiły odrębną, samorządną gminę. Od czasów reformy administracyjnej Warszawy w 2002 stały się jedną z osiemnastu dzielnic stolicy.
Od 2007 roku w dzielnicy znajduje się także Centrum Rekreacyjno-Sportowe Bielany.
Linki zewnętrzne[]
- Oficjalna strona dzielnicy Bielany
- Strona z informacjami Żoliborza i Bielan na portalu gazeta.pl
- Bielański Ośrodek Kultury
- Strona osiedlowa Wawrzyszewa
- Centrum Rekreacyjno-Sportowe m.st. Warszawy w Dzielnicy Bielany
Obszary Bielan wg Miejskiego Systemu Informacji |
Chomiczówka • Huta • Las Bielański • Marymont-Kaskada • Marymont-Ruda • Młociny • Piaski • Placówka • Radiowo • Słodowiec • Stare Bielany • Wawrzyszew • Wrzeciono • Wólka Węglowa |
Dzielnice Warszawy |
Bemowo • Białołęka • Bielany • Mokotów • Ochota • Praga Południe • Praga Północ • Rembertów • Śródmieście • Targówek • Ursus • Ursynów • Wawer • Wesoła • Wilanów • Włochy • Wola • Żoliborz |