Domek Gotycki

nr w rej.

454/4

Gołębnik

Domek Gotycki (nazywany też Gołębnikiem) – neogotycka wieża z bramą prowadzącą do Parku Morskie Oko, przy ulicy Puławskiej 59. Jest częścią romantycznego założenia ogrodowego.

Historia

Domek gotycki w 1826 roku

Gołębnik w 1922 roku

Domek Gotycki, zwany również „gołębnikiem”, został wzniesiony około 1780 roku jako pawilon ogrodowy w podmiejskim pałacu księżnej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej. Założenie powstało w latach 1771–1785 na terenie dóbr mokotowskich, które były stopniowo rozbudowywane. Projekt budynku przypisuje się Szymonowi Bogumiłowi Zugowi, który od 1773 roku współpracował przy realizacji rezydencji, zastępując pierwotnie zatrudnionego Efraima Szregera.

Gołębnik był jednym z dwóch budynków bramnych wzniesionych według projektu Zuga i znajdował się przy południowym wjeździe do folwarku. Jego odpowiednikiem od północy była Glorieta Flamandzka. Oba obiekty są jedynymi zachowanymi spośród licznych pawilonów parkowych rozmieszczonych na terenie posiadłości.

Budynek zaprojektowano w formie smukłej, czworobocznej wieży o cechach gotyckich. Na dolnej kondygnacji znajdowało się mieszkanie dla stróża, na górnej – gołębnik. W elewacji wschodniej, poniżej rzędów otworów dla gołębi, pierwotnie znajdował się balkonik, zastąpiony w XIX wieku drewnianymi schodami. W trzeciej kondygnacji od strony ogrodu i drogi umieszczono zegary. Od południa do budynku przylegało niewielkie pomieszczenie, a od północy – przejazd bramny.

W latach 1824–1825, za sprawą nowej właścicielki posiadłości, Anny z Tyszkiewiczów Potockiej-Wąsowiczowej, pałac przebudowano według projektu Henryka Marconiego. W połowie XIX wieku część dóbr nabył Franciszek Szuster, warszawski litograf, który dokonał ich przekształcenia i częściowej parcelacji. Wzdłuż muru wzniesiono wówczas parterowe domy letniskowe, przylegające do budynku gołębnika.

W 1944 roku, podczas powstania warszawskiego, obiekt został uszkodzony. W 1949 roku przeprowadzono jego restaurację, nadając mu nowy dach. Od 1969 roku zegar umieszczony na wieżyczce codziennie o godzinie 17:00 wygrywa „Marsz Mokotowa” na pamiątkę godziny „W”.

Ciekawostki

Codziennie o 17:00 rozbrzmiewa z wieży Marsz Mokotowa, na pamiątkę powstania warszawskiego. Na budynku znajduje się tablica informująca o historii piosenki.