.JPG){kind=link}
Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności
Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności
Gmach PKO w okresie międzywojennym
Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności – budynek znajdujący się w Śródmieściu Północnym, przy ulicy Świętokrzyskiej (nr 31/33), na rogu ulicy Jasnej (nr 9). Dzisiaj budynek mieści między innymi Pocztę Główną nr 1, jedną z dwóch działających całodobowo.
Budowę gmachu według projektu Józefa Handzelewicza rozpoczęto w 1914 roku w miejscu wcześniejszej kamienicy z zamiarem ukończenia budowy w 1915 roku, jednak realizację przerwał wybuch I wojny światowej. Wewnątrz miały znaleźć się biura i mieszkania. Budowę gmachu ukończono dopiero w latach 1921-1923 już z przeznaczeniem na budynek Pocztowej Kasy Oszczędności, konstrukcję zaprojektował Stefan Bryła. Budynek wybudowano w stylu klasycyzmu półmodernistycznego. W latach 30. XX wieku budynek nadbudowano i rozbudowano o nowe skrzydło w miejscu pałacyku nr 33 według projektu Zygmunta Tillingera, zespół gmachów PKO planowano także rozbudować o nowe obiekty pod nr 35 i nr 37. Gmach Centrali PKO powstał nawet do 1939 roku, łącznika między nimi jednak nigdy nie wybudowano.
Podczas powstania warszawskiego budynek był jednym z istotniejszych gmachów w okolicy i został opanowany przez powstańców już 1 sierpnia. Od 4 sierpnia mieściła się tutaj Komenda Okręgu Armii Krajowej, a której po tygodniu prac przygotowawczych uruchomiono powstańczą radiostację "Błyskawica". Gmach został mocno uszkodzony podczas ostrzału na początku września, a Komenda musiała go opuścić 5 września i przenieść się na Złotą. Gmach został znacznie uszkodzony podczas II wojny światowej. Po wojnie, w 1961 roku, budynek gruntownie odremontowano i przebudowano z przeznaczeniem na Pocztę Główną według projektu Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego oraz Eugeniusza Wierzbickiego. W latach 1995-1996 wnętrza zmodernizowano.
Na budynku, przy wejściu od strony narożnej, umieszczona jest tablica upamiętniająca pracowników warszawskich urzędów poczty i telekomunikacji, uczestników walk narodowowyzwoleńczych z okupantem hitlerowskim, którzy w latach 1939-1945 oddali swe życie za wolność Ojczyzny.