Jerzy Popiełuszko
Jerzy Aleksander Popiełuszko (ur. 14 września 1947 w Okopach; zm. 19 października 1984 we Włocławku) – ksiądz katolicki, kapelan warszawskiej „Solidarności”, błogosławiony Kościoła Katolickiego.
Dzieciństwo i początek działalności[]
Jerzy Popiełuszko przyszedł na świat jako syn Władysława i Marianny z Gniedziejków i początkowo nosił imię Alfons, miał czworo rodzeństwa i mieszkał w jednym domu z dziadkami. Rodzina prowadziła gospodarstwo rolne i posługiwała się dialektem języka białoruskiego, wobec czego Popiełuszko w dzieciństwie nie używał języka polskiego. Wyróżniał się religijnością, mając 11 lat został ministrantem, a w 1956 roku przyjął zarówno pierwszą komunię świętą, jak i bierzmowanie. Uczył się następnie w liceum w Suchowoli, gdzie ze względu na jego religijność rodzice byli często wzywani do szkoły.
Choć uczył się przeciętnie, w 1965 roku zdał maturę, po czym wstąpił do warszawskiego Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego, które mieściło się wówczas w zabudowania pokarmelickich przy Krakowskim Przedmieściu 52/54, po zakończeniu pierwszego roku został skierowany do przymusowej zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał w latach 1966–1968 w specjalnej jednostce dla kleryków o zaostrzonym rygorze w Bartoszycach. W 1971 roku zmienił imię na Jerzy. Dnia 28 maja 1972 roku otrzymał święcenia kapłańskie z rąk prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego, a już 11 czerwca odprawił prymicyjną mszę świętą w kościele w Suchowoli. W latach 1974-1976 był studentem Studium Pastoralnego Instytutu Teologii Pastoralnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Swoją posługę duszpasterską rozpoczął w parafii w podwarszawskich Ząbkach, następnie był księdzem w kościołach Matki Bożej Królowej Polski (Anin) i Dzieciątka Jezus (Żoliborz), gdzie w styczniu 1979 roku zasłabł i był hospitalizowany. Potem trafił do kościoła św. Anny, gdzie sprawował funkcję duszpasterza środowiska medycznego, aż 20 maja 1980 roku trafił do parafii św. Stanisława Kostki przy ul. Hozjusza na Żoliborzu. Mieszkał w sąsiednim domu parafialnym oraz w bloku przy ul. Chłodnej 15, niemal od początku związał się ze środowiskami robotniczymi oraz aktywnie wspierał rodzącą się Solidarność, w trakcie strajku w Hucie Warszawa został wysłany do odprawiania mszy na terenie huty – 26 kwietnia 1981 poświęcił ich sztandar, zaś 21 października w kościele św. Jadwigi dokonał poświęcenia sztandaru Fabryki Samochodów Osobowych. Służył także jako kapelan w Domu Zasłużonego Pracownika Służby Zdrowia przy ul. Elekcyjnej 37.
Zainteresowanie komunistycznych władz[]
Z inicjatywy proboszcza Teofila Boguckiego rozpoczęto odprawianie "mszy za Ojczyznę", które prowadził charyzmatyczny wikariusz ks. Jerzy Popiełuszko. W czasie liturgii ksiądz Popiełuszko wygłaszał kazania o tematyce religijno-patriotycznej, które wkrótce stały się popularne w całej Warszawie. Były one organizowane także w okresie stanu wojennego, co więcej, od 1982 roku były one celebrowane cyklicznie w każdą niedzielę i transmitowane w świat, m.in. przez Radio Wolna Europa. Podczas pierwszej mszy, która miała miejsce 17 stycznia, Jerzy Popiełuszko wypowiedział znamienne słowa: Ponieważ przez wprowadzenie stanu wojennego odebrano nam wolność słowa, dlatego wsłuchując się w głos własnego serca i sumienia, pomyślmy o tych siostrach i braciach, których pozbawiono wolności, które nie spodobały się komunistycznym władzom państwa. Od tego momentu zaczęły one uważać ks. Popiełuszkę za wroga systemu komunistycznego.
Już w II połowie 1982 roku władze rozpoczęły akcję rozpracowywania księdza pod kryptonimem "Popiel", był inwigilowany przy pomocy przynajmniej czterech tajnych współpracowników. Mimo to 19 maja 1983 roku poprowadził pogrzeb Grzegorza Przemyka, zaś we wrześniu zorganizował pielgrzymkę ludzi pracy na Jasną Górę. Dnia 2 grudnia 1983 roku dostarczono mu wezwanie na przesłuchanie, na które stawił się 12 grudnia w pałacu Mostowskich, mieszczącym wówczas Komendę Stołeczną Milicji Obywatelskiej. Odczytano mu decyzję o wszczęciu śledztwa w kierunku przestępstwa, za które groziło mu dziesięć lat więzienia, a przesłuchanie trwało kilka godzin. Jego mieszkanie było kilkukrotnie rewidowane, stał się też celem licznych ataków propagandowych i publicystycznych władz komunistycznych. Zarzuty przedstawiono mu 12 lipca 1984 roku, jednak procesu nie rozpoczęto ze względu na ogłoszoną amnestię.
Śmierć Jerzego Popiełuszki[]
Tłum ludzi podczas pogrzebu Jerzego Popiełuszki
Nowa fala ataków nastała we wrześniu 1984 roku po artykule w radzieckiej gazecie Izwiestija, która zarzucała mu działalność antysocjalistyczną. Dlatego też władze podjęły działania przeciwko Popiełuszce, które miały go "uciszyć". Wystosowano między innymi pismo do Episkopatu, w którym domagano się zaprzestania tolerowania przez biskupów wystąpień niektórych duchownych, grożono mu także "zostaniem bohaterem narodowym numer dwa – po Przemyku". Pierwszy atak na jego osobę miał miejsce 13 października koło Gdańska, gdy jego samochód został obrzucony kamieniami, kierowca zdołał jednak opanować pojazd i uciec. Naciski i szykany władz były przyczyną, dla której kardynał Józef Glemp zaproponował Popiełuszce wyjazd na studia do Rzymu, ten jednak z tej propozycji nie skorzystał.
Do kolejnego ataku na jego osobę doszło 19 października podczas powrotu z Bydgoszczy, samochód wraz z kierowcą został zatrzymany w okolicach miejscowości Górki niedaleko Torunia, a Popiełuszkę wraz z kierowcą Waldemarem Chrostowskim uprowadzili funkcjonariusze Samodzielnej Grupy „D” Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w mundurach funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego Milicji Obywatelskiej. Chrostowskiemu udało się zbiec, Popiełuszkę skrępowano i wrzucono do bagażnika.
Przebieg samego zabójstwa nie jest znany. Choć najpewniej jeszcze tego samego dnia został wrzucony w worku wypełnionym kamieniami do Zalewu Włocławskiego, to pojawiały się hipotezy, że był wcześniej torturowany w rejonie Kazunia, być może zmarł w trakcie przesłuchań i wrzucono go do zalewu dopiero 25 października. Jego ciało wyłowiono 30 października i poddano badaniom w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku, podczas których wykazano ślady torturowania. Zabójstwo wywołało falę oburzenia w społeczeństwie, a pogrzeb Jerzego Popiełuszki, który miał miejsce 3 listopada 1984 roku w kościele św. Stanisława Kostki, zgromadził tłumy i przerodził się w ogromną manifestację patriotyczną. Popiełuszkę pochowano obok kościoła, zaś pomnik nagrobny w formie dużego kamienia otoczonego mniejszymi, tworzącymi różaniec w kształcie granic Polski, wykonał Jerzy Kalina.
Zarzuty za zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki zostały postawione trzem oficerom Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w trakcie tzw. procesu toruńskiego, który toczył się od 27 grudnia 1984 roku do 7 lutego 1985 roku. Oskarżeni, czyli kpt. Grzegorz Piotrowski, płk Adam Pietruszka, por. Leszek Pękala oraz por. Waldemar Chmielewski zostali skazani na kolejno 25, 25, 15 oraz 14 lat więzienia, jednak w 1986 i 1987 roku sprawcom złagodzono wyroki, wobec czego ostatecznie odsiedzieli oni w więzieniach kolejno po 15, 10, 6 oraz 4 lata i 6 miesięcy.
Proces beatyfikacyjny[]
Ołtarz na pl. Piłsudskiego, na którym odbyła się beatyfikacja ks. Jerzego Popiełuszki (05.06.2010)
Niesłabnący kult osoby Jerzego Popiełuszki doprowadził do otwarcia procesu beatyfikacyjnego, który uroczyście zainaugurowano 8 lutego 1997 roku w kościele św. Stanisława Kostki, zaś etap diecezjalny zakończono dokładnie cztery lata później, w 2001 roku. Wszczęcie prac przez Kongregację ds. Kanonizacyjnych nastąpiło 3 maja 2001 roku, zaś w 2009 roku, na prośbę polskich biskupów, papież Benedykt XVI zgodził się na nadanie sprawie priorytetu i dzięki temu ominięcie dziesięcioletniej kolejki. Dnia 13 października 2009 ks. Jerzego Popiełuszkę pośmiertnie odznaczono Orderem Orła Białego.
Datę beatyfikacji ks. Jerzego ogłoszono w lutym 2010 roku, natomiast 7 kwietnia 2010 roku dokonano ekshumacji szczątków ks. Jerzego Popiełuszki w celu pobrania cząstek kości, które uznano za relikwie. Ogłoszenie ks. Jerzego Popiełuszki błogosławionym odbyło się 6 czerwca 2010 roku na pl. Piłsudskiego, a mszy beatyfikacyjnej przewodniczył prefekt Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, abp Angelo Amato, który w imieniu papieża Benedykta XVI odczytał akt beatyfikacyjny. Mszę koncelebrowało około 100 kardynałów, arcybiskupów oraz biskupów, a także około 1600 księży. Następnie jego relikwie przeniesiono w uroczystej procesji i złożono w Świątyni Świętej Opatrzności Bożej.
Wspomnienie liturgiczne bł. Jerzego Popiełuszki obchodzone jest 19 października.
Miejsca pamięci[]
Najważniejszym miejscem pamięci bł. ks. Jerzego Popiełuszki jest jego grób przed kościołem św. Stanisława Kostki przy ul. Hozjusza 2 na Żoliborzu, na którego terenie znajduje się również poświęcone mu muzeum, jego pomnik oraz dzwon noszący imię "Jerzy".
Pobliska ulica Stołeczna, pomimo głośnych protestów mieszkańców, w 1992 roku uzyskała również nazwę ul. ks. Jerzego Popiełuszki, choć początkowo proponowano nadanie jego imienia ul. W. Pstrowskiego (ob. Zgrupowania AK "Kampinos"). Na ul. Chłodnej znajduje się skwer Księdza Jerzego wraz z pamiątkowym kamieniem, na rogu z ul. Krasińskiego znajduje się również popiersie Jerzego Popiełuszki, zaś na gmachu Szkoły Głównej Służby Pożarniczej znajduje się tablica pamiątkowa. Imię ks. Jerzego Popiełuszki nosi również Szpital Bielański, Zespół Szkół Przymierza Rodzin oraz Katolickie Gimnazjum im. Jerzego Popiełuszki.
Miejsca upamiętniające ks. Jerzego Popiełuszkę znajdują się również m.in. w Białymstoku, Bydgoszczy, Częstochowie, Koszalinie, Krościenku n/Dunajcem, Poznaniu, Suchowoli, Tarnobrzegu i Ząbkach, a za granicą także w Chicago i Nowym Jorku. W 2010 roku jedna z nowo powołanych lubelskich parafii otrzymała także wezwanie bł. ks. Jerzego Popiełuszki, istnieje także Ogólnopolski Komitet Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki.