|
| nr w rej. |
| 458 |
Kościół Matki Bożej Loretańskiej
Kościół Matki Bożej Loretańskiej – kościół położony na Pradze Północ, położony przy ulicy Ratuszowej 5. Jest to najstarszy kościół właściwej Pragi oraz jedna z najstarszych świątyń na prawym brzegu Wisły, a jednocześnie kościół parafialny parafii Matki Bożej Loretańskiej.
Powstanie kościoła związane jest z zakonem bernardynów, który został tutaj sprowadzony w 1617 roku przez żonę kanclerza królewskiego koronnego Feliksa Kryskiego, Zofię. W tym samym roku kamień węgielny pod kościół i klasztor, w obecności króla Zygmunta III Wazy i całego dworu, poświęcił biskup płocki Henryk Firlej. Dzięki wsparciu Zygmunta III i jego syna Władysław IV wzniesiono w latach 1628-1638 murowany kościół i klasztor, początkowo gotycki i orientowany. Pierwotnie kościół był pod wezwaniem świętego Andrzeja.
Kościół Matki Bożej Loretańskiej
Kościół Matki Bożej Loretańskiej – Droga Krzyżowa
Kościół Matki Bożej Loretańskiej – Droga Krzyżowa
Grób Rocha Kowalskiego
Około 1645 roku ojcowie bernardyni dobudowali do kościoła, od strony południowej, kaplicę Loretańską wzorowaną na domu Marii Santa Casa w Loreto we Włoszech, jej projekt przygotował Konstanty Tencalla. Głównym inicjatorem jej budowy był gwardian praskiego klasztoru, o. Wincenty Morawski, który będąc w Loreto dokonał pomiarów poszczególnych elementów i detali Domku Loretańskiego, by móc go w Polsce jak najwierniej odtworzyć. Inicjatywa ojców bernardynów spotkała się z życzliwym przyjęciem wiernych. Budowę hojnie wsparł król Władysław. Szlachta, duchowieństwo i mieszczanie również nie szczędzili ofiary na budowę.
Wewnątrz kaplicy umieszczono figurę Matki Bożej Loretańskiej, która została sprowadzona do Polski przed 1640 rokiem, prawdopodobnie przez króla Władysława. Początkowo figurę od wiernych oddzielała krata. Posąg odziany był w szaty z drogocennych tkanin, które ofiarowała Anna Katarzyna, siostra króla Władysława IV. Skronie Matki Bożej i Dzieciątka zdobyły złote korony, ofiarowane przez królową Cecylię Renatę. Przed figurą płonęło 14 pochodni – lamp ze złoconego srebra. Gdy król Władysław IV nadał Pradze w 1648 roku prawa miejskie, w herbie miasta znalazł się wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem nad kaplicą Loretańską podtrzymywaną przez anioły.
Kaplica od chwili powstania stała się miejscem szczególnego kultu. Żyjący w XIX wieku historyk Warszawy Franciszek M. Sobieszczański pisał: Tutaj co sobota w czasie adwentu zbierali się tłumami z okolic i ze stolicy ludzie i na kolanach odbywali podróż po korytarzach. W każdą inną sobotę odbywali po południu do Loretu praskiego podobne pielgrzymki studenci z Warszawy ze szkół pijarskich i jezuickich pod przewodnictwem właściwych prefektów i nauczycieli. W porze zimowej, kiedy Wisła stanęła, odbywał się uroczysty pochód przez rzekę, z muzyką, z chorągwiami i ze światłem. (...) W takim poszanowaniu i nabożeństwie słynęło to miejsce aż do ostatnich czasów Rzeczypospolitej.
W czasie potopu szwedzkiego, podczas trzydniowej bitwy o Warszawę w lipcu 1656 roku kościół, kaplica i zabudowania klasztoru zostały uszkodzone i ograbione. Dzięki darowiźnie kasztelana krakowskiego Stefana Warszyckiego i jego brata Michała, wojewody sandomierskiego, kaplica i klasztor zostały odbudowane. W 1738 roku kościół otrzymał za patronkę Najświętszą Maryję Pannę Niepokalanie Poczętą. Świątynię ponownie ograbiono podczas szturmu wojsk rosyjskich Aleksandra Suworowa na Warszawę w 1794 roku.
W czasach napoleońskich, w związku z budową na Pradze fortyfikacji, władze Księstwa Warszawskiego na polecenie Francuzów wydały nakaz rozbiórki kościoła bernardynów. W 1811 roku rozebrano świątynię i klasztor. Podobny los spotkał wiele innych budynków na linii Wisły do ul. Targowej. Dzięki zdecydowanemu sprzeciwowi miejscowej ludności, przywiązanej do kultu Matki Bożej, kaplica Loretańska nie została rozebrana. Jednak zakonnicy, opuszczając to miejsce, zabrali ze sobą figurę Matki Bożej, którą przenieśli do kościoła św. Anny na Krakowskim Przedmieściu, gdzie w latach trzydziestych XIX wieku zbudowali specjalną kaplicę.
Po zakończeniu wojen napoleońskich ogołocony Domek Loretański pozostał jedyną świątynią na Pradze. W miejsce otoczonej kultem figury Matki Bożej Loretańskiej pojawiła się gotycka rzeźba Maryi z Dzieciątkiem zwana Matką Bożą Kamionkowską. Znajdowała się ona pierwotnie w kościele św. Stanisława na Kamionie. Podczas potopu szwedzkiego ówczesny proboszcz, przenosząc się do Skaryszewa, zabrał figurę ze sobą, umieszczając ją w ołtarzu głównym kościoła skarszewskiego, gdzie cieszyła się szczególną czcią. Gdy w 1807 roku rozebrano kościół na Skaryszewie, przeniesiono figurę do Domku Loretańskiego na Pradze. Drewniana statua Matki Bożej Wniebowziętej, licząca 122,5 cm wysokości, powstała na Mazowszu około 1500 roku. W związku z tym, że kaplica Loretańska była w XIX wieku jedyną czynną świątynią na Pradze, stała się nie tylko maryjnym sanktuarium, ale również zaczęła pełnić funkcję kościoła parafialnego.
Na początku XX wieku, podczas remontu zabytkowej budowli, odnaleziono pod schodami schowek, a w nim 10 kielichów, trybularz, 3 lampy zachowane z pierwotnego wyposażenia (14 takich lamp płonęło niegdyś przez figurą Matki Bożej Loretańskiej). Kaplica doznała uszkodzeń na początku II wojny światowej i w 1944 roku w wyniku ostrzału artyleryjskiego. Odbudowano ją, zarazem przebudowując w 1953 roku według projektu Stanisława Marzyńskiego. Wzniesiono wtedy attykę przy wejściu z klasycystycznym piętrowym portalem. Krużganki i Domek Loretański pokryto wspólnym dachem, dostosowując wnętrze świątyni do potrzeb parafii.
Źródło[]
Galeria[]
