![]() |
nr w rej. |
670 |
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – kościół położony na Ochocie, przy ul. Grójeckiej 38, w sąsiedztwie placu Narutowicza. Kościół jest świątynią parafialną parafii św. Jakuba Apostoła.
Historia[]

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w okresie międzywojennym
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP – fasada
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – widok z budynku przy ul. Grójeckiej 19/25
Komitet budowy kościoła zawiązał się już w 1905 roku w związku z obchodzonym wówczas 50-leciem ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny oraz jednoczesną potrzebą budowy dla mieszkańców Ochoty nowej świątyni, którzy dotychczas należeli do parafii przy kościele św. Stanisława Biskupa na ul. Bema, a na msze częściej chodzili do kościoła św. Piotra i Pawła na Koszykach. Tenże komitet ostatecznie, po protestach środowiska architektów co do składu jury, rozpisał konkurs na projekt świątyni dopiero w 1908 roku. Do dyspozycji miał wówczas już kwotę ponad 300 tysięcy rubli, uzyskaną z darowizn, między innymi od wolskiego posesjonata Jana Grondzkiego (Grądzkiego).
Zanim rozstrzygnięto konkurs, pojawiły się liczne nowe pomysły dotyczące lokalizacji świątyni – od pl. Witkowskiego poprzez teren gdzieś na pograniczu pobliskiej parafii św. Barbary, ostatecznie jednak, na wniosek mieszkańców Ochoty i Czystego, pozostano przy lokalizacji przy Drodze Grójeckiej. Do konkursu zgłoszono 33 prace, a I nagrodę uzyskał projekt opracowany przez Oskara Sosnowskiego. W związki z tym przystąpiono do budowy świątyni, a kamień węgielny poświęcono 24 listopada 1911 roku w obecności bpa Kazimierza Ruszkiewicza. W przeciągu trzech lat mury wzniesiono do wysokości parapetów okien nawy głównej oraz wysokości gzymsu koronującego wieży, ale prace przerwano z powodu wybuchu I wojny światowej.
Choć w 1918 przy kościele powołano parafię św. Jakuba Apostoła, to prace przy budowie wznowiono dopiero w 1927 roku. Mimo tego posuwały się one bardzo powoli, przede wszystkim z powodu braku funduszy, udało się zadaszyć kościół, jednak nigdy nie zrealizowano np. ostrołukowego hełmu wieży. Obok kościoła powstała za to drewniana dzwonnica. W 1939 roku uszkodzona została jedynie kaplica Niepokalanego Poczęcia, większe zniszczenia przyniósł 1944 rok, kiedy to spłonęła drewniana dzwonnica, dachy, prospekt organowy oraz ołtarz, a kościelna wieża została pokiereszowana pociskami. W 1946 kościół prowizorycznie zabezpieczono i konsekrowano, jednocześnie przystępując do jego odbudowy, ukończonej staraniem ks. Stanisława Mystkowskiego i pod okiem Jana Zachwatowicza w 1960 roku. Wnętrza urządzono na nowo. Konsekracji świątyni dokonano 24 listopada 1960 roku w obecności kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Obok kościoła w latach 2012-2013 wzniesiono budynek domu pogrzebowego, który jednak swoim wyglądem i bryłą wzbudził powszechne kontrowersje, przede wszystkim ze względu na fakt, że zasłonił częściowo zabytkową bryłę kościoła.
Wygląd[]
Witraże wewnątrz świątyni
Kościół powstał jako modernistyczna, ceglana, trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium oraz kaplicami bocznymi imitującymi nawę poprzeczną, swoim wyglądem nawiązuje do architektury średniowiecznej, przede wszystkim romanizmu, choć przykładowo skarpy oraz wieża nadają jej cechy nawiązujące do gotyku. Całość zdominowała czterokondygnacyjna, czworoboczna wieża, która docelowo miała zostać zwieńczona ostrosłupowym hełmem, którego jednak nigdy nie zrealizowano. Projekt zyskał swoje uznanie poprzez zastosowanie licznych form odwołujących się do poszukiwanego wówczas tzw. stylu narodowego.
Wewnątrz świątyni wyróżniają się dwie imitujące transept kaplice umieszczone na końcach bocznych naw. Południowa kaplica Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny powstała w miejscu kaplicy przedpogrzebowej, wobec czego nietypowo wiodą do niej wysokie schody, wewnątrz znajduje się natomiast rzeźba Matki Boskiej, wykonana przez Zofię Trzcińską-Kamińską w marmurze kararyjskim. Po przeciwległej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której umieszczono XVII-wiecznym krucyfiks. W nawie głównej znajduje się marmurowy, przedsoborowy ołtarz projektu Jana Zachwatowicza oraz ambona z płaskorzeźbami, wykonana w 1941 roku. Warta uwagi jest też belka tęczowa z krzyżem, stacje Drogi Krzyżowej autorstwa Franciszka Maciaka, marmurowa płaskorzeźba Serca Pana Jezusa autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej oraz posoborowy, marmurowy ołtarz.
Wnętrza zdobią także polichromie wykonywane systematycznie przez artystów-plastyków, Helenę i Lecha Grześkiewiczów – w 1947 roku powstały freski w prezbiterium, w 1982 w nawie głównej, a w 1984 na fasadzie kościoła powstała mozaika Matki Bożej Częstochowskiej. W oknach umieszczono witraże scenariuszem nawiązujące do wydarzeń z okresu II wojny światowej, autorstwa Ryszarda Więckowskiego. W kościele znajdują się także liczne tablice pamiątkowe, upamiętniające między innymi Stefana Roweckiego "Grota" oraz Wojciecha Jastrzębowskiego.