Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca

nr w rej.

248

Kościół na obrazie Bernarda Belotto

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca (także znany jako kościół seminaryjny albo kościół Karmelitów Bosych) to zabytkowy kościół położony w Śródmieściu przy Krakowskim Przedmieściu 52/54. Dawniej należał do Karmelitów Bosych, dziś jest pod opieką Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego.

Historia

Karmelici Bosi, zakon pustelniczy i klauzurowy, przybyli do Polski w 1617 roku, a do Warszawy w 1634 roku. Usadowili się przy Krakowskim Przedmieściu, a ich głównym celem jako księży było nauczanie okolicznych mieszkańców. Budowę swojego, barokowego kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca rozpoczęli w 1643 roku, a w projektowaniu kościoła brali udział tak znani architekci jak Konstanty Tencalla, Szymon Józef Bellotti oraz Tylman z Gameren. Kościół przebudowano w 1724 roku, nie zrealizowano jednak fasady, za którą zabrał się dopiero w 1762 roku Efraim Szreger. Ufundował ją mieszkający po sąsiedzku w pałacu Radziwiłłów Karol Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku”. Budowa fasady zakończyła się w 1779 roku – była to jednak pierwsza w Warszawie kamienna klasycystyczna fasada.

Klasztor karmelicki skasowano zaraz po powstaniu styczniowym, a budynek przejęło seminarium duchowne, które w 1925 roku dobudowało w północnej części neoklasycystyczną bibliotekę wg projektu Konstantego Jakimowicza. Kościół nie został zniszczony podczas II wojny światowej, więc po jej zakończeniu, do czasu odbudowania katedry św. Jana, zastępował ją tymczasowo w tej funkcji nosząc miano prokatedry. W 2010 roku w kościele przeprowadzono prace konserwatorskie, a w latach 2014-2015 wyremontowano elewacje kościoła i zespołu klasztornego.

Wygląd

Kościół budowany był w okresie baroku i zachował w całości taki styl, przede wszystkim widoczny we wnętrzach. Wyjątkiem jest fasada, która jest klasycystyczna, ale choć powstała pod koniec XVIII wieku, to nosi jeszcze elementy barokowe. Kościół nie został zniszczony podczas II wojny światowej i jest całkowicie autentyczny.

Fasada

Pierwotna, barokowa fasada kościoła nigdy nie została ukończona, a do budowy nowej w połowie XVIII wieku przystąpił architekt Efraim Szreger, który dzięki funduszom Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku” stworzył w przeciągu dwudziestu lat (1762-1779) nową, a zarazem pierwszą w Warszawie, kamienną, klasycystyczną fasadę.

Główne wejście zdobi wykuty z czarno-zielonkawego marmuru portal, nad nim umieszczony jest kartusz z herbem Radziwiłłów (czyli trąby radziwiłłowskie) przypominający o fundatorze fasady. Kondygnację wyżej umieszczone są dwie dzwonniczki kształtem nawiązujące do kadzideł, z nowymi dzwonami z 2000 roku. Na tym samym poziomie umieszczone są figury św. Teresy z Avila oraz proroka Eliasza, a ponad nimi zamienione miejscami medaliony z ich popiersiami.

Kolejną kondygnację wyżej znajdują się grupy symbolizujące od lewej: Miłość (pod postacią matki z dzieciątkiem i pary aniołków) oraz Nadzieję (jako kobietę z kotwicą i putto). Między nimi znajduje się symbol kościoła – papieskie insygnia. Szczyt fasady wieńczy miedziana kula z umieszczoną na niej złoconą hostią na splotach pokonanego węża – tworząc razem symbol Wiary. Ze względu na kształt kuli, utarło się w Warszawie powiedzenie: spuchnąć jak karmelicka bania.

Ołtarz główny

Ołtarz Główny św. Józefa pochodzi z połowy XVIII wieku, jest barokowo-rokokowy, a powstał w miejscu pierwotnego ołtarza projektu Tylmana z Gameren. Z wcześniejszego ołtarza pozostał obraz św. Józef z Dzieciątkiem, natomiast z drugiego z 1727 roku figury św. Teresy i św. Jana od Krzyża oraz kolumny. Ołtarz zdobi też umieszczona ponad arkadą gloria z wizerunkiem Boga Ojca i globu ziemskiego, dzieło Jana Jerzego Plerscha.

Ambona

Ambona kościelna jest XVIII-wieczna, ale prawdopodobnie wg projektu Tylmana z Gameren, przedstawione są na niej alegorie czterech kontynentów, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny z gołębicą oraz święci z zakonu karmelitów.

Ołtarze boczne

W kościele pokarmelickim oprócz głównego ołtarza znajduje się jeszcze 10 ołtarzy bocznych (po pięć z każdej strony głównej nawy) oraz położona przy prezbiterium kaplica Grobu Chrystusowego. Zdecydowana większość ołtarzy to dzieło Leona Sużyńskiego z 1857 roku. Natomiast kaplicę Grobu Chrystusowego zaprojektował Henryk Marconi w 1862 roku, freski ścienne wykonał jego syn Karol Marconi, a ołtarz w kaplicy Adam Nowicki.

W kościele znajdują się również liczne epitafia, między innymi malarza Rafała Hadziewicza czy dziennikarza Józefa Keniga.