Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Stacja kolejki waskotorowej Wilanow

Dawna stacja kolejki wilanowskiej w Wilanowie

61

Pomnik kolejki wilanowskiej w formie lokomotywy przy ul. Okrężnej

Kolej wilanowska – nieistniejąca wąskotorowa kolejka dojazdowa, która kursowała dawniej z Warszawy do Wilanowa, Powsina i Konstancina, stając się z czasem częścią kolejki grójeckiej.

Inicjatywa budowy kolejki łączącej Warszawę z Wilanowem pojawiła się w 1886 roku w głowach panów Henryka Hussa i Wiktora Magnusa, którzy sięgając do pomysłów istniejących już w latach 40. XIX wieku założyli w tym celu odpowiednią spółkę. Pierwszy odcinek do Czerniakowa otwarto już 16 maja 1891 roku, a cała siedmiokilometrowa linia do Wilanowa gotowa była w 1892 roku, początkowo obsługiwana była przez wozy konne z planem zastąpienia ich z czasem lokomotywami. Linia rozpoczynała bieg przy rogatkach belwederskich (rejon Spacerowej i Belwederskiej), po czym szła wzdłuż Belwederskiej, Chełmskiej, Czerniakowskiej, dzisiejszej Powsińskiej, Wiertniczej i Przyczółkowej do Wilanowa. W 1894 roku linię wydłużono wykopem na skarpie wiślanej wzdłuż dzisiejszej Spacerowej i Chocimskiej na plac Keksholmski (dziś Unii Lubelskiej), by łatwiej łączyła się z miejskim systemem transportowym.

W 1896 roku linię wydłużono do Konstancina, a potem do Piaseczna. Oprócz wycieczkowiczów oraz dostaw mleka zaczęła przewozić także towary z cegielni i papierni w okolicach Konstancina. Kolejka zatrzymywała się wówczas na stacjach: Plac Unii Lubelskiej, Belweder, Promenada, Marcelin, Bogucin, Sielce, Wójtówka, Klasztor, Czerniaków, Św. Jan, Wilanów, Powsinek, Powsin, Klarysew, Jeziorna, Rozjazd Oborski, Skolimów, Chyliczki i Piaseczno. Również w 1896 roku napęd konny zastąpiono lokomotywami parowymi, jednak jako że niewielkie lokomotywki nie dawały rady podjechać pod skarpę, wobec czego na tym odcinku w 1903 roku zainstalowano specjalną szynę zębatą. Okazało się jednak, że mimo tego 20-konne wozy i tak są za słabe i musiały być wspomagane dodatkowym parowozem.

W 1900 roku wydłużono linię o odcinek towarowy wzdłuż Polnej, przez Filtry Lindleya i Spiską w kierunku linii normalnotorowej, dzięki czemu możliwe było dostarczanie i odbieranie z niej towarów. Wkrótce w pobliżu stacji początkowej kolejki otwarto nową linię – kolejkę piaseczyńską (grójecką). Ta również chciała mieć połączenie z linią kolei wiedeńskiej, wobec czego włączono ją w bieg tego odcinka. A jako że kolejka piaseczyńska miała większy rozstaw torów od wilanowskiej, to na rzeczonym odcinku linia miała trzy tory. Ponadto w 1914 roku skorygowano bieg kolejki i skierowaną ją na Idzikowskiego zamiast wzdłuż ul. Chełmskiej.

Cała konstrukcja zębatki oraz lokomotywy zostały wywiezione z Warszawy podczas ewakuacji Rosjan w 1915 roku. Czego nie dało się zabrać, zostało spalone. Kiedy jednak Niemcy wkroczyli do Warszawy, kolejka została ponownie uruchomiona już w dwa miesiące po wejściu do miasta. W 1916 roku na jej potrzeby sprowadzono z Niemiec mocne parowozy oraz nowocześniejsze wagony. Tak linia dotrwała do lat 20. XX wieku, kiedy w związku z rozwojem miasta ku południu zaczęto myśleć o likwidacji dymiącej linii kolejki parowej. Ponadto w 1933 i 1939 roku doszło na linii do dwóch wypadków.

Początkowo próbowano rozwiązać problem sprowadzając pociągi spalinowe, jednak okazały się one źle skonstruowane i cała inwestycja spaliła na panewce. Miasto wciąż żądało usunięcia torów i dopięło swego dopiero w 1935 roku, kiedy usunięto odcinek torów od placu Unii Lubelskiej do Belwederskiej. Ponadto w 1936 roku linia została wykupiona przez właścicieli kolejki piaseczyńskiej, z czym wiązało się m.in. ujednolicenie rozstawu szyn.

W czasie II wojny światowej linia kursowała nadal, jednak wycofujący się Niemcy zniszczyli co się dało i wywieźli co można było wywieźć. Mimo to linię uruchomiono ponownie już w maju 1945 roku na trasie z Belwederskiej do Iwicznej. W 1957 roku linię skrócono do Wilanowa, a na miejskim odcinku zastąpiona została przez linię tramwajową, a w 1971 roku linię całkowicie zlikwidowano.

Współcześnie pozostałościami kolejki wilanowskiej są zachowane budynki stacyjne w Wilanowie oraz w Klarysewie i w Skolimowie (ul. Pułaskiego naprzeciw wylotu ul. Kościuszki).

Linki zewnętrzne[]

Advertisement