nr w rej. |
748 |
Most Józefa Poniatowskiego (dawniej Most Mikołajewski albo Trzeci Most) – most na Wiśle położony w ciągu Aleje Jerozolimskie – aleja Poniatowskiego, spinający Śródmieście i Pragę Południe.
Most posadowiony jest na ośmiu przęsłach stalowych, wspartych na kamiennych filarach, ma długość 506 metrów, a prowadzący do niego wiadukt Alej Jerozolimskich liczy sobie 701 metrów.
Historia[]
Pomysł budowy kolejnego mostu w Warszawie w celu odciążenia Mostu Kierbedzia pojawił się już w latach 70. XIX wieku, jednak dopiero w 1900 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zleciło przygotowanie projektu mostu. Pierwsze projekty opracował Mieczysław Marszewski w 1903 roku, jednak żaden nie spotkał się z aprobatą, dopiero jego trzeci projekt z 1904 roku uzyskał akceptację specjalnego Komitetu Budowy Trzeciego Mostu i został przekazany do realizacji.
Prace budowlane rozpoczęto w 1904 roku według projektu generalnego autorstwa Mieczysława Marszewskiego, z udziałem Bronisława Plebińskiego (dział inżynierski), Stefana Szyllera (wieżyczki i pawilony) oraz Zygmunta Otto (herby i ławki), a prace nadzorował Kazimierz Grabowski. Natomiast w 1907 roku rozpoczęto prace nad budową wiaduktu według projektu Stefana Szyllera, Apoloniusza Nieniewskiego, Ludwika Kirste oraz Feliksa Michalskiego.
Prace przeciągały się, a podczas budowy odkryto liczne nieprawidłowości finansowe. Sam most był gotowy w 1911 roku i oddano go prowizorycznie do ruchu w 1912 roku, natomiast wiadukt wybudowano w 1913 roku. Powstał także ślimak drogowy pomiędzy mostem i wiaduktem a Wybrzeżem Kościuszkowskim. Przeprawę oficjalnie otwarto 4 stycznia 1914[1] roku, oficjalnie most uzyskał nazwę Most Mikołajewski, jednak potocznie, w związku z obchodzoną w 1913 roku setną rocznicą śmierci księcia Józefa Poniatowskiego, przeprawa zaczęła być nazywana Mostem Poniatowskiego.
Kiedy wybuchła I wojna światowa, wycofujący się Rosjanie wysadzili most 5 sierpnia 1915 roku – w powietrze wyleciały dwa filary podtrzymujące most, a zawaliły się cztery przęsła. Most prowizorycznie odbudowano w 1916 roku poprzez wstawienie drewnianych przęseł wzmocnionych żelaznymi wiązaniami, jednak spłonęły one w sierpniu 1917 roku, po mniej niż roku użytkowania. Most odbudowano w latach 1920–1927 pod okiem Bronisława Plebińskiego, wybudowano także linię tramwajową przez most. W międzyczasie, 12 maja 1926 roku na moście doszło do spotkania Józefa Piłsudskiego i Stanisława Wojciechowskiego, czym zapoczątkowany został zamach majowy.
Podczas okupacji most był obsadzony przez Niemców, ponieważ był ważnym elementem na strategicznej linii wschód-zachód. Na początku powstania warszawskiego, 1 sierpnia, powstańcy przystąpiło do ataku na most, jednak przygniatająca przewaga wroga zmusiła ich do odstąpienia od tego zamiaru. W związku ze zbliżaniem się wojsk radzieckich i polskich - Niemcy wysadzili most. 13 września 1944 roku, w powietrze wyleciały cztery przęsła mostu i jedno przęsło wiaduktu.
Odbudowy mostu podjęto się już w 1945 roku, a oficjalnie oddano go do użytku 22 lipca 1946 roku – całość prac trwała zaledwie 11 miesięcy. Pracami kierował Stanisław Hempel, on też zaprojektował konstrukcję odbudowanej przeprawy, nie odtworzono jednak wszystkich detali. W latach 50. XX wieku rozebrano wieżyczki od strony Saskiej Kępy, a w 1962 roku północny pawilon wjazdowy na wiadukt od strony Śródmieścia. W latach 1963–1966 most poszerzono i wyremontowano (kosztem niektórych detali), wydzielono też torowisko, w latach 70. XX wieku wybudowano także nowe ślimaki łączące most z Wisłostradą.
Ostatni duży remont przeprowadzono w latach 1985–1990, wówczas wybudowano drugi zjazd na Wał Miedzeszyński i podniesiono torowisko próbując je wyciszyć. W 2004 roku wyremontowano wieżyczki na moście i wiadukcie oraz kamienne ławki na moście, od nowa zbudowano cztery wieżyczki oraz cztery pierwsze pawilony mostu. Tory tramwajowe ponownie przebudowano i wyciszono w 2007 roku, natomiast w 2012 roku przeprowadzono prace kosmetyczne, polegające na czyszczeniu balustrad, latarni oraz wieżyczek i pawilonów mostowych. Niewyremontowana pozostała tylko jedna wieżyczka, która okazała się być w fatalnym stanie – po wymianie korespondencji między Zarządem Dróg Miejskich a Stołecznym Konserwatorem Zabytków została ona odremontowana i odbudowana w drugiej połowie 2013 roku.
Trasa mostu, wraz z budowaną al. Waszyngtona była przed wojną uważana za główną, do której prowadzona miała być ul. Ostrobramska i projektowana Radiowa (na terenie dzisiejszych ogródków. Do czasu budowy w 1974 r. Trasy Łazienkowskiej.był to skrajny most południowy, co powodowało konieczność objazdów..
Ruch samochodowy[]
Na Moście Poniatowskiego są cztery pasy ruchu, po dwa w każdą stronę. W 2014 roku most był szóstą najbardziej zatłoczoną przeprawą w Warszawie, obsługując 10% całego ruchu mostowego, co było wyższym wynikiem niż w latach poprzednich. W 2013 roku most był czwartym najruchliwszym mostem, uzyskując 9% udziału w ruchu,. W 2012 roku most był piątym najruchliwszych mostem, średnio pokonywało go 49 673 samochodów na dobę. W 2011 roku mostem poruszało się 52 616 samochodów (10% udziału), a liczba pojazdów systematycznie spada – w 2009 roku było to około 60 tysięcy aut (5. miejsce, 11% całego ruchu mostowego), a w latach wcześniejszych: 66 tysięcy (2000), 54 tysiące (2003) i 61 tysięcy (2006), a udział procentowy wahał się między 10 a 12%.
Ciekawostki[]
- Przy niskim stanie wody w Wiśle przy saskokępiańskim brzegu, tuż pod samym mostem, przez wiele lat możliwe było dojrzenie wysadzonego podczas II wojny światowej przęsła – metalowe elementy przęseł, nawierzchnie ulic, chodniki oraz fragmenty, bardzo zużytych w czasie okupacji torów tramwajowych. Do pewnego momentu był też drewniany bruk. W ostatnich latach miały miejsce prace nad wydobyciem tych pozostałości – zostały one zakonserwowane i następnie wystawione na widok publiczny na terenie Instytutu Badawczego Dróg i Mostów przy ul. Instytutowej 1, choć w przyszłości mogą znaleźć się w sąsiedztwie Centrum Nauki Kopernik.
- Na filarze mostu od strony al. 3 Maja i Wybrzeża Kościuszkowskiego umieszczona jest tablica pamiątkowa z napisem: Tu [w] 1944 roku, w okresie powstania hitlerowcy rozstrzeliwali patriotów polskich / w tym 15 żołnierzy z plutonów 1138 – 1139 kompanii 3. zgrupowania „Konrad” Armii Krajowej.
- Na praskim przyczółku mostu, po stronie południowej, znajduje się kamień upamiętniający walki o wyzwolenie Warszawy w latach 1944–1945, opatrzony napisem: Bohaterom 10-ego pułku piechoty 4-tej dywizji im. J. Kilińskiego poległym w walce nad Wisłą o wyzwolenie Warszawy / 16 września 1944 – 15 stycznia 1945
- Pierwotnie wieżyczki wjazdowe na most od strony Śródmieścia ozdabiały dwie tablice pamiątkowe z informacji o dacie budowy mostu i wiaduktu oraz inicjatorach jego międzywojennej odbudowy, w 2006 roku odremontowano je i umieszczono na filarach od strony ul. Kruczkowskiego. Obecnie znajdują się tam cztery tego typu tablice, upamiętniające budowę mostu, jego odbudowę w latach 20. XX wieku oraz renowację w latach 80. XX wieku.
- Przy Moście Poniatowskiego jeden z przystanków ma Warszawski Tramwaj Wodny.
Galeria[]
Przypisy
- ↑ M. Czapski, A. Niemirko, J. Rymsza: "Warszawskie przeprawy mostowe przez Wisłę w ujęciu historycznym", str. 85, Fundacja Rozwoju Nauki im. Wasiutyńskich, Warszawa 2012
Linki zewnętrzne[]
- Most Poniatowskiego na stronie warszawa1939.pl
- Most Poniatowskiego na Wikipedii
- Most Poniatowskiego podczas II wojny światowej
Mosty na Wiśle |
Istniejące: Skłodowskiej-Curie • Grota-Roweckiego • Gdański • Śląsko-Dąbrowski • Świętokrzyski • Średnicowy • Poniatowskiego • Łazienkowski • Siekierkowski • Anny Jagiellonki |
Historyczne: Zygmunta Augusta • Ponińskiego • Beselera • Kierbedzia • Przy Cytadeli • Wysokowodny • Syreny |
Projektowane: Krasińskiego • Śródmiejskie • Na Zaporze |