|
| nr w rej. |
| 524 |
Pałac Błękitny w XVIII wieku
Pałac Błękitny w XVIII wieku
.JPG){kind=link}
Pałac Błękitny współcześnie, w XIX-wiecznej szacie
Pałac Błękitny (Pałac Zamoyskich) – klasycystyczny, zabytkowy pałac położony przy ul. Senatorskiej 37, niedaleko skrzyżowania z Marszałkowską.
Pierwszym budynkiem, jaki powstał w tej miejscu był wzniesiony na przełomie XVII i XVIII wieku pałac biskupa chełmińskiego i warmińskiego Teodora Potockiego, który w 1726 roku został zakupiony przez króla Augusta II dla swojej córki, Anny Orzelskiej. Pałac przebudowano wówczas w stylu rokokowym według projektu trzech saskich architektów: Daniela Joachima Jaucha, Jana Zygmunta Deybla oraz Karola Fryderyka Pöppelmanna. Na życzenie panny Orzelskiej dach został pomalowany na niebiesko, od czego wzięła się potoczna nazwa obiektu – Pałac Błękitny.
W 1730 roku pałac przejęli Izabela i Kazimierz Czartoryscy, z których inicjatywy w pałacu przeprowadzono kilka przebudów w latach 1766-1768 (według projektu Jakuba Fontany) oraz 1770-1781 (według projektu Efraima Szregera). W styczniu 1780 roku, podczas balu w pałacu wybuchł pożar, podczas którego poważnie poparzona została córka Czartoryskich, Teresa, która wkrótce zmarła. Być może pamiętając o tych wydarzeniach Czartoryscy pozbyli się pałacu w 1811 roku, który wszedł wówczas w posiadania Stanisława Zamoyskiego, ożenionego z córką Czartoryskich, Zofią.
Z inicjatywy nowych właścicieli pałac został przebudowany około 1815 roku w stylu klasycystycznym z powściągliwym neorenesansowym detalem według projektu Fryderyka Alberta Lessla z dekoracją rzeźbiarską Pawła Malińskiego – datę powstania sugeruje umieszczony na fasadzie napis Roku Przywrócenia Królestwa (w domyśle Królestwa Polskiego w 1815 roku). Obok w latach 1816-1817 powstał także budynek biblioteki, również zaprojektowany przez Fryderyka Alberta Lessla. Ponadto w latach 1833-1835 do pałacu dobudowano klasycystyczną oficynę, zaprojektowaną przez Józefa Benedykta Schmidtnera. Gmach biblioteki przebudowano w latach 1866-1868 według projektu Juliana Ankiewicza, w latach 80. XIX wieku mieściła się tutaj Biblioteka Ordynacji Krasińskich, w której do 1904 roku pracował Stefan Żeromski.
Pałac został częściowo zniszczony podczas II wojny światowej, jego zniszczenia oceniono na około 65%. Pałac został odbudowany w latach 1948-1950 według projektu Zasława Malickiego i Brunona Zborowskiego, a w budynku umieszczono biura Miejskich Zakładów Komunikacyjnych, które potem przekształciły się w Zarząd Transportu Miejskiego – w dawnej bibliotece mieścił punkt obsługi klienta. W 2000 roku pałac został odzyskany przez biznesmena, który odkupił roszczenia od spadkobierców dawnych właścicieli, więc w lutym 2011 roku ZTM opuścił budynek i przeniósł się do nowej siedziby na Żelaznej 61 – w lutym 2012 roku dawni właściciele odzyskali także dawny ogród pałacowy, włączony w skład Ogrodu Saskiego, gdzie zrealizują niewielkie obiekty gastronomiczne – cukiernię i kawiarnię. W międzyczasie budynek przeszedł w ręce spółki Theta Investments, zapowiadającej jego remont, póki co w maju 2013 przed pałacem od strony pl. Bankowego umieszczono ogromny stelaż na reklamy, umieszczony jednak niezgodnie z projektem. Żadne prace remontowe ponadto dotychczas się nie rozpoczęły.