|
| nr w rej. |
| 605 |
Plac Unii Lubelskiej (dawniej też plac Mokotowski, rondo Keksholmskie) – plac w formie ronda położony w Śródmieściu Południowym w dzielnicy Śródmieście, w pobliżu granicy z Mokotowem. Plac powstał jako część Osi Stanisławowskiej, dziś zbiegają się na nim (zgodnie z ruchem wskazówek zegara): Marszałkowska, al. Szucha, Bagatela, Klonowa, Puławska, Boya-Żeleńskiego oraz ulica Polna.
Historia[]
Plac Unii Lubelskiej widziany z wieżowca "Plac Unii"
Plac w tym miejscu ukształtował się w latach 70. XVIII wieku w związku z utworzeniem z inicjatywy króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego tzw. Osi Stanisławowskiej z Drogą Królewską wiodącą z Zamku Ujazdowskiego na pola elekcyjne na Woli oraz z szeregiem gwiaździstych placów połączonych ze sobą drogami. Ten plac, zwany placem Mokotowskim, znalazł się tuż przy samych Okopach Lubomirskiego, będących wyznacznikiem granicy miasta. Dlatego też tutaj w latach 1816-1818 powstały zaprojektowane przez Jakuba Kubickiego Rogatki mokotowskie. W 1822 roku został wybrukowany. W 1875 roku nazwę placu zmieniono na rondo Keksholmskie – w bezpośrednim sąsiedztwie stacjonował rosyjski Lejb-Gwardyjski Pułk Keksholmski. Nazwa ta zachowała się do 1919 roku, kiedy to wprowadzono obecną.
Tereny te znajdowały się na peryferiach miasta, dlatego długo nie zostały zabudowane – wzrost zainteresowania nimi miał miejsce dopiero na początku XX wieku – wówczas przy placu powstały wielopiętrowe kamienice: Kacperskich czy przy Bagateli nr 14 i nr 15. W 1894 roku stąd zaczęła kursować kolejka wilanowska, w 1898 kolejka grójecka (kursowały na plac do 1935 roku), a w 1908 zaczęły tu dojeżdżać elektryczne tramwaje (konne kursowały od 1886 roku). 11 listopada 1932 roku na placu ustawiono Pomnik Lotnika, dzieło Edwarda Wittiga. Pomnik został zniszczony przez Niemców w 1944 roku (jego cokół stał tu jeszcze kilka lat po wojnie, a jego części zostały porzucone w parku przy Dworku Grochowskim ówcześnie noszącym imię 13 września 1944 r., obecnie im. Leśnika). Pomnik odtworzono w 1967 r. u zbiegu Żwirki i Wigury i Wawelskiej zapomniawszy o istniejących elementach cokołu. Podczas II wojny światowej plac znalazł się w zasięgu dzielnicy niemieckiej, dzięki czemu jego zabudowa dobrze przetrwała wojnę. Od 30 lipca 1943 roku do 17 stycznia 1945 roku nazywał się on Lubliner Platz (plac Lubelski). W 1964 roku plac został przebudowany[1].
Współczesna nazwa placu nawiązuje do Unii Lubelskiej – zawartego 1 lipca 1569 roku związku pomiędzy Koroną Polską a Wielkim Księstwem Litewskim, które zakończyło się utworzeniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Ciekawostki[]
Zabytkowy słup ogłoszeniowy przy placu
- Na placu, przed kamienicą o adresie Bagatela 15 znajduje się zabytkowy słup ogłoszeniowy z 1894 roku, najstarszy oraz jedyny taki w Warszawie. W 2002 roku przeszedł gruntowną renowację. Urzędnicy chcieli go w grudniu 2008 przenieść na Krakowskie Przedmieście, jednak mieszkańcy sprzeciwili się temu w pikiecie.
- W okresie międzywojennym plac pełnił funkcję pętli tramwajowej, a pośrodku znajdował się zieleniec otoczony secesyjną kratą z drewnianą budką poczekalni. Ten stan zmieniło dopiero ustawienie pomnika Lotnika.
- Plany budowy metra z okresu międzywojennego zakładały budowę na placu stacji metra będących stykiem trzech linii, w tym jednej głównej północ-południe.
- Plac był miejscem zakończenia linii trolejbusowej (pętla objazdowa przez ul. Bagatela i al. Szucha - ówcześnie al. I Armii Wojska Polskiego).
- Plac, ze względu na skomplikowany układ jezdni, był częstym miejscem egzaminów na prawo jazdy. Podczas jazdy Puławską egzaminator przed placem prosił o "zawrócenie na najbliższym skrzyżowaniu". Tutaj taki manewr jest możliwy tylko przy zignorowaniu poziomego oznaczenia "skręt w lewo" i ciągłym trzymaniu się prawego pasa.
- Do 2006 roku przy placu stał budynek Supersamu (Puławska 2) – został on rozebrany, a w jego miejscu powstał biurowiec z galerią handlową ([1]) projektu Stefana Kuryłowicza.
- Teren zielony w południowo-wschodniej części placu w czerwcu 2012 roku otrzymał nazwę skwer Jacka Kaczmarskiego.
- Z narożnych elementów stopy cokołu przedwojennego pomnika lotnika wykonano trzy kamienie pamiątkowe: grenadierów wszystkich czasów (róg ul. Grenadierów i al. Stanów Zjednoczonych na Grochowie) oraz w miejscach upadków samolotów z pomocą dla Powstania - na Woli i na Okęciu.
Galeria[]
.JPG "Bagatela (kamienica nr 15, plac Unii Lubelskiej).JPG (145 KB)")
.JPG){kind=link}
