nr w rej. |
254 |
Pomnik Mikołaja Kopernika - znajduje się na Krakowskim Przedmieściu przed Pałacem Staszica.
Historia
Zbudowany został z inicjatywy Stanisława Staszica, według projektu dłuta duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena, wykonany w 1822. Uroczystego odsłonięcia dokonał 11 maja 1830 Julian Ursyn Niemcewicz. Pomnik przedstawia Kopernika siedzącego (wg porzekadła: w Warszawie siedzi, bo jest gościem, w Toruniu stoi, bo jest gospodarzem), a w ręce trzyma sferę armilarną oraz cyrkiel.
W czasie II wojny światowej okupujący Warszawę Niemcy zasłonili polskie napisy ("Mikołajowi Kopernikowi Rodacy") płytą z napisami niemieckimi. 11 lutego 1942 Alek Dawidowski z Małego Sabotaż "Wawer" w trakcie brawurowej akcji oderwał płytę niemiecką. Zniszczony podczas powstania pomnik w 1944 przeznaczony został na złom. Udało się go jednak ocalić i odrestaurować. Ponowne odsłonięcie wyremontowanego pomnika miało miejsce 22 lipca 1949.
W 2007 roku na placyku wokół pomnika został umieszczony Układ Słoneczny uwieczniony w De revolutionibus orbium coelestium. Na chodniku jaśniejszym kamieniem zaznaczone zostały orbity planet, które same odlane są z brązu. Autorem projektu jest rzeźbiarz Antoni Grabowski. Obok pomnika posadzono platan.
W nocy z 1 na 2 lipca 2008 nieznani sprawcy oderwali Mikołajowi Kopernikowi sferę armilarną. Następnego dnia nieznana osoba zwróciła ją w worku na śmieci. Konserwatorzy w ciągu kilku dni przywrócili pomnikowi jego część. Podobne takie wydarzenie miało miejsce w nocy z 9 na 10 września 2011 roku, a łupem chuliganów padła również sfera armilarna. Tym razem udało się ją szybko namierzyć, gdyż trzech sprawców udało się z nią do pobliskiego kebabu.