Rada miasta stołecznego Warszawy – organ stanowiący i kontrolny wybierany zgodnie z ustawą o ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. W skład rady wchodzi 60 radnych.
Historia[]
Powstanie pierwszej Rady[]
Pierwsza wzmianka o istnieniu rady miejskiej w Warszawie pochodzi z 1376 roku, a zatem z czasów kilkadziesiąt lat późniejszych od lokacji samego miasta. Przy lokowaniu Warszawy przez Bolesława II jej ustrój prawny i organizację oparto na prawie chełmińskim, dla którego charakterystyczne było tworzenie urzędów miejskich. Ich tworzenie w Warszawie przebiegało etapami - początkowo rządy w mieście sprawował w imieniu księcia wójt, któremu w czynnościach sądowych pomagała kilkuosobowa ława.
Rada z burmistrzem, wybierana spośród ogółu mieszczan pojawiła się w połowie XIV wieku, a jej powstanie należy łączyć z ambicjami bogacącego się i zdobywającego coraz większe znaczenie mieszczaństwa, by przejąć władzę i ograniczyć rolę wójta. Utworzenie trzeciego organu samorządu miejskiego nastąpiło dopiero w 1525 roku, kiedy z powodu buntu gminu cechowego i kupieckiego przeciw Radzie i ławie zdominowanej przez patrycjat ustanowiony został urząd panów gminnych, będący odtąd stałą reprezentacją średniozamożnych obywateli, powołaną do kontroli funkcjonowania magistratu i jego finansów.
Wraz z powołaniem tzw. "trzeciego porządku" samorząd Starej Warszawy osiągnął kształt, w jakim z niewielkimi zmianami funkcjonował niemal do końca XVIII wieku. Rada miejska składała się wówczas z sześcioosobowej Rady urzędującej, którą tworzyli rajcy nowi, oraz sześcioosobowej Rady zwanej "starą", mającej status ciała doradczego i wyłanianej spośród osób pełniących ten urząd wcześniej. Z grona członków Rady urzędującej wywodziły się osoby przewodzące poszczególnym działom administracji miejskiej: podskarbi, szafarz, prowizor szpitalny, a od czasu wykupienia przez miasto wójtostwa ‒ także prezydujący sądowi ławniczemu wójt, który z urzędnika monarszego stał się urzędnikiem miejskim. Radzie "starej" podlegały kilkuosobowe urzędy filialne dla przedmieść Freta i Krakowskiego oraz dla należącej do miasta osady Solec.
Na podobnych zasadach prawa chełmińskiego zorganizowane było sąsiednie miasto Nowa Warszawa, które posiadało własną radę, ławę i urząd gminy.
Historia w pod koniec XVI i w XVII wieku[]
W związku z wyznaczeniem miasta na miejsce odbywania sejmów walnych i elekcyjnych w latach 1569 i 1573, a następnie przeniesieniem tu siedziby króla i dworu w latach 1596-1611, znacząco zmniejszyła się autonomia samorządów Starej i Nowej Warszawy. Od tej pory uprawnienia administracyjne i sądownicze obu miast ograniczała władza marszałków koronnych, wielkich i nadwornych, odpowiedzialnych z mocy prawa i urzędu za ład, spokój i bezpieczeństwo w miejscu, gdzie przebywał król i obradowały sejmy.
Od pierwszej połowy XVII w. coraz większy wpływ na życie i rozwój miasta wywierała też magnateria i szlachta, która w bezpośrednim jego sąsiedztwie, na gruntach nabytych od mieszczan , zakładać zaczęła jurydyki, funkcjonujące niezależnie od władz obu miast. Kurczenie się przestrzeni podlegającej jurysdykcji obu miast odzwierciedlało słabnący prestiż ich elit urzędniczych, podważało status obywatelstwa miejskiego i znacząco umniejszało dochody nie tylko gminy miejskiej, ale i wpisanych w rejestr jej obywateli kupców i rzemieślników.
Reforma Stanisława Augusta Poniatowskiego[]
Zmianę dotychczasowej sytuacji przyniosła dopiero reforma ustroju miejskiego podjęta przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, wsparta aktywnie przez mieszczaństwo Warszawy i innych miast królewskich. Uchwalona 18 kwietnia 1791 roku przez Sejm Czteroletni Prawo o miastach, włączona później do Konstytucji 3 maja umożliwiła dzięki zniesieniu jurydyk scalenie miasta w jeden organizm z jednym magistratem wybieranym spośród mieszkańców poszczególnych cyrkułów (dzielnic). Po upadku państwowości, przez ponad 120 lat, poza krótkimi okresami Księstwa Warszawskiego, powstania listopadowego i kilkunastu miesięcy przed i w czasie powstania styczniowego, kiedy próbowano powrócić do samorządowych form organizacji miasta, reaktywując wybieralną Radę Municypalną, Warszawą zarządzali pochodzący z nominacji urzędnicy, desygnowani głównie przez władców państw zaborczych.
Okres okupacji niemieckiej[]
Gdy w czasie I wojny światowej w 1915 roku miasto zajęły wojska niemieckie, aby pozyskać mieszkańców i równocześnie przerzucić część odpwoeidzialność za trudy życia w zajętym przez wroga mieście na barki społeczeństwa, okupant zaaprobował istnieniu Komitetu Obywatelskiego, który przejął władzę w mieście po wycofaniu się Rosjan. Komitet ten wraz z Tymczasowym Zarządem Miejskim pełnił wszystkie funkcje ciał samorządowych do momentu powstania właściwej Rady Miejskiej, którą wyłoniono, za przyzwoleniem okupanta, w wolnych wyborach przeprowadzonych 24 lipca 1916 roku. Nowo wybrana I Rada Miejska m.st. Warszawy, mimo ograniczonej autonomii, oprócz rozwiązywania problemów lokalnych wielokrotnie zabierała głos w sprawach ważnych dla ludności całego zaboru rosyjskiego, przeciwstawiając się sprzecznym z interesem społecznym zarządzeniom władz niemieckich, stale podkreślała też prawa narodu polskiego do niezależnej państwowości.
Okres międzywojenny i II wojna światowa[]
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku rozpoczęto budowanie nowych struktur władzy państwowej i samorządowej. W 1919 roku odbyły się pierwsze w niepodległej Polsce wybory do Rady Miasta Warszawy. W niepodległej Polsce kompetencje Rady Miejskiej m.st. Warszawy uległy rozszerzeniu: stała się organem uchwalającym, stanowiącym i kontrolującym, w znacznym stopniu samodzielnym i niezależnym od administracji państwowej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej warszawscy radni powołali 4 lipca 1920 roku Radę Obrony Stolicy, a także podejmowali wiele działań służących ocaleniu miasta oraz zapewnieniu ludności i wojsku należytego zaprowiantowania.
Swoje szerokie uprawnienia Rada Miejska straciła w 1934 roku. Rozdźwięk i ostre walki polityczne w Radzie i Zarządzie Miejskim, a przede wszystkim konflikt miedzy rządem a większością Rady doprowadziły do rozwiązania władz samorządowych i ustanowienia w ich miejsce Komisarycznego Zarządu Miasta, który funkcjonował do 16 sierpnia 1938 roku, gdy o uchwalono nową ustawę o samorządzie gminy m.st. Warszawy. Ustawa, przy zachowaniu poprzedniego zakresu zadań, obniżyła pozycję Rady, czyniąc jej przewodniczącym prezydenta miasta, zobowiązanego do wykonywania poleceń rządowych. Działalność Rady przerwała napaść wojsk hitlerowskich na Polskę. Podczas obrony miasta we wrześniu 1939 roku władzę sprawował Komisarz Cywilny przy Dowództwie Obrony Warszawy, którym został dotychczasowy prezydent Stefan Starzyński. Po zajęciu stolicy i aresztowaniu komisarza okupant niemiecki narzucił Warszawie własną administrację, pozostawiając częściowo podporządkowany jej polski Zarząd Miasta, kierowany przez Juliana Kulskiego do 5 sierpnia 1944 roku.
Rada miasta w podziemiu i Rada Narodowa w okresie PRL[]
Warszawska Rada Narodowa po raz pierwszy zebrała się w podziemiu 19 lutego 1944 roku przy ul. Długosza 29. Jej obradom przewodniczył wówczas Kazimierz Przybył. 19 września 1944, zgodnie z zasadą dualizmu administracji państwowej, powstała Rada Narodowa m.st. Warszawy działająca przy Zarządzie Miejskim i sprawująca nad nim kontrolę. W zakres zadań Rady wchodziły wówczas m.in. sprawy finansowe, tj. ustalanie budżetu i świadczeń w naturze. Rada miała prawo wpływać na obsadę stanowiska prezydenta miasta oraz starostów miejskich.
W okresie PRL samorządowe władze miejskie zastąpiono wzorowanym na Związku Radzieckim systemem rad narodowych z typową dla dyktatur komunistycznych dominacją władzy partyjnej nad administracyjną. Na mocy ustawy z 20 marca 1950 roku o jednolitości władzy państwowej zlikwidowano urząd prezydenta Warszawy oraz warszawskie starostwa miejskie, przekształcając je w 6 dzielnic. Dzielnicowe Rady Narodowe zostały podporządkowane Radzie Narodowej m. st. Warszawy, a ta Radzie Państwa. Urząd prezydenta miasta został zastąpiony przez organ kolegialny – Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy, będące jednocześnie wewnętrznym organem Rady.
Do 1954 roku Rada Narodowa działała zgodnie z zasadą delegacji i kooptacji wraz z możliwością cofnięcia upoważnień, tzn. radni byli rekomendowani przez określone ugrupowania społeczne i polityczne i mogli zostać z Rady odwołani. W 1954 roku odbyły się pierwsze wybory do Rady Narodowej m.st. Warszawy. Od tego czasu wybory do Rady przeprowadzane były regularnie, początkowo co 3, następnie co 4 lata. W Radzie Narodowej m.st. Warszawy (Stołecznej Radzie Narodowej) zdecydowaną większość stanowili członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, desygnowani przez gremia partyjne. Ograniczoną samodzielność Rady krępowały ponadto nieustanne ingerencje władz centralnych w życie i rozwój stolicy.
Rada Narodowa m. st. Warszawy liczyła w 1946 roku 120 radnych, jednak stopniowo liczba ta wzrastała - w wyborach w 1973 roku wybrano 180 radnych. Radni działali w Klubach Radnych (PZPR, ZSL i SD) oraz komisjach stałych (m.in. Finansów, Budżetu i Planu Gospodarczego, Komunikacji i Łączności, Oświaty i Nauki, Rolnictwa i Leśnictwa, Zabudowy Miasta, Zatrudnienia, Zdrowia i Opieki Społecznej) oraz powoływanych w razie potrzeby.
Do kompetencji Rady należało m.in. uchwalanie rocznych i kilkuletnich planów rozwoju społeczno-gospodarczego. W teorii Rada koorydynowała i kontrolowała wykonywanie tychże planów. Rada posiadała też uprawnienia w dziedzinie budżetu i finansów, a także czuwania nad porządkiem publicznym, bezpieczeństwem i obronnością kraju; w latach 1958, 1984 i 1988 zwiększano kompetencje Rady. W 1984 roku zwierzchnictwu Rady podlegało 7 Dzielnicowych Rad Narodowych na terenie Warszawy, 14 Miejskich Rad Narodowych, 12 Rad Narodowych Miast i Gmin oraz 20 Gminnych Rad Narodowych z obszaru województwa stołecznego warszawskiego.
Historia od 1989 roku[]
Powrót samorządu miejskiego z prawdziwego zdarzenia nastąpił dopiero dzięki transformacji ustrojowej w 1989 roku, kiedy to w lutym sprawa samorządu terytorialnego wniesiona została pod obrady Okrągłego Stołu. Po wyborach parlamentarnych inicjatywę przejął Senat, który 29 lipca przyjął uchwałę o konieczności zreformowania samorządu. 8 marca 1990 roku uchwalono nowelizację konstytucji oraz Ustawę o samorządzie terytorialnym.
Na mocy sejmowej Ustawy o ustroju samorządu m.st. Warszawy z 18 maja 1990 roku do ratusza wrócić mogła wyłoniona w drodze wolnych wyborów Rada, która pozostaje do dziś podstawowym organem samorządowym.
Zadania rady[]
Jednym z głównych zadań Rady jest uchwalanie budżetu, czyli planu dochodów i wydatków miasta na konkretny rok. Rada rozlicza też prezydenta z wykonania budżetu, oceniając, czy pieniądze spożytkowano zgodnie z planem. Do zadań Rady należy również wybór kierunków rozwoju miasta, a więc uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wieloletniej prognozy finansowej, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także statutów dzielnic oraz zasad finansowania zadań realizowanych w poszczególnych dzielnicach.
Rada nadaje także nazwy placom publicznym i ulicom miasta oraz podejmuje uchwały w sprawie herbu czy wznoszenia pomników. W gestii Rady leży również nadawanie tytułu Honorowego Obywatela m.st. Warszawy oraz przyznawanie Nagrody m.st. Warszawy i Odznaki Honorowej "Zasłużony dla Warszawy".
Radni[]
- Radni Warszawy 2024-2029
- Radni Warszawy 2018-2024
- Radni Warszawy 2014-2018,
- Radni Warszawy 2010-2014,
- Radni Warszawy 2006-2010,
- Radni Warszawy 2002-2006,
- Radni Warszawy 1998-2002,
- Radni Warszawy 1994-1998,
- Radni Warszawy 1990-1994.
Komisje Rady[]
Istotną część pracy Rady stanowią posiedzenia komisji, które są powoływane do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Rady oraz wyrażania opinii w sprawach przekazywanych pod ich obrady przez Radę lub Przewodniczącego. Rada m.st. Warszawy powołuje Komisje stałe lub doraźne do określonych zadań, ustalając jednocześnie problematykę ich działania oraz skład osobowy. Poszczególne kluby do prac w Komisjach delegują tych radnych, którzy są specjalistami w konkretnej dziedzinie lub najlepiej znają zagadnienia rozpatrywane podczas posiedzeń Komisji.
Rada Miasta rozpatruje projekty uchwał w dwóch czytaniach. Podczas posiedzeń Komisji odbywa się zazwyczaj pierwsze czytanie. O tym czy odbędzie się ono na posiedzeniu Komisji czy na sesji Rady decyduje Przewodniczący Rady Miasta. Komisje zbierają się zazwyczaj od jednego do kilku razy w miesiącu, zwykle w salach na XX piętrze Pałacu Kultury i Nauki. Posiedzenia komisji są otwarte dla mieszkańców. W Radzie m.st. Warszawy działa 18 stałych komisji:
- Komisja Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego - zajmuje się sprawami porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, opiniowaniem projektów przepisów porządkowych niezbędnych dla zapewnienia ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, a także kwestiami taksówek,
- Komisja Budżetu i Finansów - zajmuje się opiniowaniem projektów budżetu oraz sprawozdań z działalności finansowej m.st. Warszawy, projektów uchwał w sprawie podatków i opłat, proponowaniem wysokości sumy, do której Prezydent m.st. Warszawy może samodzielnie zaciągać zobowiązania, opiniowaniem procedur uchwalania budżetu oraz rodzajów i szczegółowości materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi uchwały budżetowej,
- Komisja Edukacji - zajmuje się kwestiami oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych,
- Komisja Etyki - zajmuje się rozpatrywaniem spraw radnych, wobec których postawiono zarzuty, iż naruszają powszechnie przyjęte zasady etyczne bądź zachowują się w sposób nie odpowiadający godności radnego lub Rady,
- Komisja Infrastruktury i Inwestycji - zajmuje się sprawami dróg, ulic, mostów, placów, organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku, urządzeń komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną i gaz oraz lokalnego transportu zbiorowego,
- Komisja Inwentaryzacyjna - zajmuje się zagadnieniami związanymi z inwentaryzacją mienia miasta stołecznego Warszawy,
- Komisja Kultury i Promocji Miasta - zajmuje się kwestiami kultury, w tym bibliotek miejskich i innych placówek upowszechniania kultury, promocją m.st. Warszawy, wznoszeniem pomników oraz zabytkami,
- Komisja Ładu Przestrzennego - zajmuje się ładem przestrzennym, opiniowanie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, administracją architektoniczno-budowlaną, nadzorem budowlanym oraz sprawami geodezji i kartografii,
- Komisja ds. Nazewnictwa Miejskiego - zajmuje się rozpatrywaniem wniosków oraz opiniowaniem projektów uchwał w sprawie nadawania nazw obiektom miejskim w m.st. Warszawie oraz opiniowaniem wniosków w sprawach herbu,
- Komisja Ochrony Środowiska - zajmuje się sprawami ochrony środowiska i przyrody, gospodarki wodnej, zieleni komunalnej i zadrzewienień oraz gospodarki odpadami,
- Komisja Polityki Społecznej i Rodziny - zajmuje się sprawami polityki społecznej, w tym ośrodków pomocy społecznej i zakładów opiekuńczych, programem "Warszawa bez barier", opiniowaniem projektów uchwał podejmowanych na podstawie przepisów dotyczących wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi oraz polityki prorodzinna,
- Komisja Rozwoju Gospodarczego i Cyfryzacji - zajmuje się utrzymaniem miejskich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, opiniowaniem spraw związanych z prywatyzacją mienia komunalnego, opiniowaniem projektów przepisów prawa miejscowego dotyczących zasad i trybu korzystania z miejskich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, targowisk i hal targowych, opiniowaniem projektów programów gospodarczych, opiniowaniem projektów uchwał w sprawach majątkowych m.st. Warszawy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, opiniowaniem projektów uchwał dotyczących przejęcia zadań z zakresu administracji rządowej i samorządowej, opiniowaniem zasad współdziałania z innymi gminami oraz wydzielania na ten cel odpowiedniego majątku, opiniowaniem projektów przepisów gminnych dotyczących zasad zarządu mieniem m.st. Warszawy, zasadami gospodarowania zasobem budownictwa komunalnego m.st. Warszawy, zasadami gospodarowania nieruchomościami będącymi własnością i pozostającymi w zarządzie m.st. Warszawy, cmentarzami, zajmowaniem się sprawami dotyczącymi infrastruktury teleinformatycznej, informatyzacji, nowych technologii, cyberbezpieczeństwa, e-usług i społeczeństwa informacyjnego w m.st. Warszawie, oraz analizowaniem dostępnych rozwiązań informatycznych z zakresu e-administracji służących poprawie obsługi mieszkańców m.st. Warszawy
- Komisja Rewizyjna - zajmuje się kontrolą legalności, rzetelności, celowości i gospodarności działalności Prezydenta, jednostek organizacyjnych Miasta oraz dzielnic, w szczególności w zakresie wywiązywania się z zadań ustawowych i statutowych, realizacji uchwał Rady Miasta i zarządzeń Prezydenta, działalności finansowej i gospodarczej, dokonywanych przekształceń w strukturze organizacyjno-prawnej jednostek organizacyjnych Miasta, a także opiniowaniem wykonania budżetu Miasta i przygotowaniem oraz przedstawieniem Radzie Miasta wniosku w sprawie udzielenia lub nieudzielania Prezydentowi absolutorium oraz opiniowaniem wniosku o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania Prezydenta,
- Komisja Skarg Wniosków i Petycji - zajmuje się przygotowywaniem projektów rozstrzygnięć w sprawach skarg, wniosków i petycji w których organem właściwym do rozpatrzenia jest Rada Miasta,
- Komisja Samorządowa i Integracji Europejskiej - zajmuje się opiniowaniem projektów uchwał dotyczących zakresu działania jednostek pomocniczych oraz zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki, problematyką integracji europejskiej, współpracą ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw, wspieraniem i upowszechnianiem idei samorządowej oraz współpracą z organizacjami pozarządowymi,
- Komisja Sportu, Rekreacji i Turystyki - zajmuje się kulturą fizyczną, terenami rekreacyjnymi i urządzeniami sportowymi, inspirowaniem działań zmierzających do podniesienia atrakcyjności turystycznej m.st. Warszawy, opiniowaniem dokumentów określających strategię rozwoju turystyki w m.st. Warszawie, wyzwalaniem społecznej aktywności poprzez współpracę z lokalnymi organizacjami, zajmującymi się turystyką, opiniowaniem wniosków i działań zmierzających do pozyskania dofinansowania rozwoju turystyki w m.st. Warszawie ze środków Unii Europejskiej, inspirowaniem i opiniowaniem działań związanych z doskonaleniem i rozwijaniem systemu informacji turystycznej,
- Komisja Statutowo-Regulaminowa - zajmuje się sprawami zmiany statutu m.st. Warszawy oraz statutów dzielnic m.st. Warszawy oraz opiniowaniem projektów uchwał dotyczących zakresu kompetencji przekazanych dzielnicom m.st. Warszawy.
- Komisja Zdrowia - zajmuje się kwestiami ochrony zdrowia oraz zapewnieniem kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.
Biuro Rady[]
- pl. Defilad 1, 00-901 Warszawa
- telefon: 22 443 05 80
- faks: 22 443 05 82
- e-mail: Sekretariat.BR@um.warszawa.pl