Sejm czteroletni (również: Sejm wielki) – sejm Rzeczypospolitej obradujący od 6 października 1788 do 29 maja 1792 w Warszawie.
W Wilanowie znajduje się ulica Sejmu Czteroletniego.
Historia[]
Obrady Sejmu Wielkiego – 3 maja 1791r.
W 1788 roku Stanisław August zwołał do Warszawy sejm, nazwany potem Wielkim. Posłowie wykorzystali zaangażowanie się Rosji w kolejną wojnę z Turcją, by zyskać czas na ratowanie państwa.
Natychmiast wyodrębniły się stronnictwa:
- patriotyczne – grupujące zwolenników reform i niezależności od Rosji,
- magnackie – skupiające sympatyków dawnego ustroju,
- królewskie – utworzone przez samego Stanisława Augusta.
Poza sejmem rozgorzała batalia "na pióra". Hugo Kołłątaj i publicyści skupieni w Kuźnicy Kołłątajowskiej rzucali gromy na przeciwników reform i domagali się równych praw dla mieszczan. Na rzecz mieszkańców miast argumentował także ksiądz i uczony Stanisław Staszic.
Tymczasem Prusy, zaniepokojone sukcesami Rosji w wojnie z Turcją, zaproponowali Rzeczypospolitej przymierze. W 1790 roku oba państwa zawarły przymierze.
Konstytucja 3 maja 1791r.[]
Wiosną 1791 roku ukończony został projekt ustawy rządowej, czyli konstytucji państwa, przygotowany przez Stanisława Augusta. Należało jak najszybciej uchwalić go w sejmie. Na 3 maja zaplanowano akt, mający cechy zamachu stanu. Korzystając z nieobecności wielu posłów opozycji, którzy nie powrócili z przerwy świątecznej, stronnictwo patriotyczne, poparte przez króla postanowiło uchwalić konstytucje - drugą w świecie po amerykańskiej. Spośród 500 posłów, w sali znajdowało się 182, a więc mniejszość. W tych warunkach zmiana ustroju państwa była niezgodna z prawem. O szóstej wieczorem król zaprzysiągł konstytucje.
Nowa konstytucja zmieniła ustrój Rzeczypospolitej z monarchii parlamentarnej na monarchię konstytucyjną. 2 maja dla poparcia reform, wprowadzonych przez nową konstytucję, powstało Zgromadzenie Przyjaciół Konstytucji Rządowej, które zajęło się przeprowadzaniem w sejmie wielu przepisów szczegółowych, uzupełniających dokonaną zmianę ustroju. Ostatecznie Sejm Wielki trwał do 29 maja 1792, a Konstytucja 3 Maja utrzymała się 14 miesięcy i 3 tygodnie. Obalona została przez konfederację targowicką i zbrojną interwencję Rosji w czasie wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku.
Zobacz też[]
- Warszawa w XVIII wieku
- Konstytucja 3 Maja
- Stanisław August Poniatowski
- Hugo Kołłątaj
- Stanisław Staszic
- Ignacy Wyssogota Zakrzewski