Stadion Wojska Polskiego imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego – stadion piłkarski zlokalizowany przy ulicy Łazienkowskiej 3, na terenie ograniczonym ulicami Łazienkowską, Czerniakowską, Kusocińskiego i Myśliwiecką. Stadion należy do miasta stołecznego Warszawa, a dzierżawi go i użytkuje klub piłkarski Legia Warszawa.
Historia[]
Okres międzywojenny[]
Budowa stadionu ruszyła w 1927 roku według projektu inż. Maksymiliana Dudryka-Darlewskiego oraz inż. Aleksandra Kodelskiego. Darlewski zaprojektował również zachodnią trybunę krytą. Oprócz boiska stadion posiadał także bieżnię oraz betonowy tor kolarski, który rozebrano po kilku miesiącach z powodu błędów konstrukcyjnych. Stadion miał pomieścić około 60 tysięcy widzów, jednak ten projekt nigdy nie został zrealizowany. Budowa była finansowana z funduszy Państwowego Instytutu Wychowania Fizycznego – odpowiednika ówczesnego Ministerstwa Sportu. Sztandarowym obiektem stadionu była trybuna kryta o pojemności 5 000 widzów. Cała infrastruktura ówczesnego klubu znajdowała się właśnie pod nią, na parterze były sale treningowe sekcji szermierczej, zapaśniczej, gimnastycznej, szermierczej oraz bokserskiej. Znalazły się tam również szatnie, świetlice, biura sanitariaty, kuchnia oraz bufety. Na pierwszym piętrze usytuowano część hotelową, która była zdolna zdolna pomieścić drużyny przyjezdne. Obok mieściły się gabinety zarządu oraz sala z trofeami klubu.
Oficjalnie stadion został oddany do użytku 9 sierpnia 1930, a w rozegranym tego dnia inauguracyjnym, towarzyskim spotkaniu Legia Warszawa zremisowała 1:1 z nieistniejącym już hiszpańskim klubem piłkarskim CF Europa Barcelona. Premierowego gola zdobył Henryk Martyna z rzutu karnego w 22. minucie meczu. Od samego początku patronem areny był Józef Piłsudski, choć w czasach PRL-u używano jedynie pierwszego członu oficjalnej nazwy, formalnie Marszałka nigdy nie pozbawiono patronatu.
24 sierpnia 1930 roku rozegrano na nim dwa pierwsze ligowe. Najpierw na boisko wybiegły: Warszawianka Warszawa i ŁKS Łódź, a pierwszą ligową bramkę strzelił tutaj Eugeniusz Tadeusiewicz z ŁKS-u, zaś chwilę po jego zakończeniu: Legia Warszawa i Czarni Lwów. Pierwszego ligowego gola dla Legii na tym obiekcie zdobył Józef Nawrot strzałem głową w 61. minucie meczu. 26 października 1930 na arenie tej zadebiutowała narodowa reprezentacja Polski, zwyciężając 6:0 z Łotwą, a pierwsza bramka w wykonaniu Józefa Nawrota padła w 11. minucie spotkania.
W październiku 1933 roku Polska rozgrywała na Łazienkowskiej pierwszy mecz w eliminacjach mistrzostw świata. Przeciwnikiem była mocna w ówczesnych czasach reprezentacja Czechosłowacji. Mecz zakończył się wynikiem 2:1 dla gości, na rewanż Polacy już nie pojechali. MSZ uznał, że stosunki polsko-czechosłowackie są na tyle zaognione, że gra naszej reprezentacji w Pradze mogłaby pogorszyć sytuację. Mecz został więc oddany walkowerem, a kilka tygodni później Czechosłowacja zdobyła tytuł wicemistrza świata. Z innym wicemistrzem – Węgrami, Reprezentacja Polski spotkała się z nimi w towarzyskiej grze 27 sierpnia 1939 roku, a mecz zakończył się wynikiem 4:2. To jeden z największych sukcesów polskiego futbolu. Sześć dni później wybuchła wojna, a zaplanowany na 3 września na Łazienkowskiej mecz z Bułgarią nie mógł być rozegrany.
Okres okupacji i powojenny[]
Podczas okupacji Niemcy korzystali ze stadionu, więc o niego dbali, stadion został zniszczony dopiero podczas powstania warszawskiego, gdzie przejściowo służył jako powstańczy szpital polowy. Uszkodzenia nie były jednak wielkie, więc już w maju 1945 roku można było rozegrać na nim pierwszy mecz. W następnym roku stadion był miejscem pierwszych powojennych mistrzostw Polski, które zakończyły się zwycięstwem Polonii Warszawa. W lipcu 1947 roku reprezentacja Polski rozegrała tutaj pierwszy powojenny mecz z Rumunią. Przez dziesięć lat, aż do zbudowania Stadionu Dziesięciolecia w 1955 roku stadion Wojska Polskiego był najważniejszym obiektem sportowym w Polsce. Stadion Dziesięciolecia przejął funkcje reprezentacyjne, co na Łazienkowskiej odbiło się w sposób drastyczny. Reprezentacja Polski nie zaglądała na stadion Legii od 1954 do 1961 roku. W tym czasie Legia kilkakrotnie się przeobrażała, jednak najistotniejsze było to, że odeszła od nazwy Centralny Wojskowy Klub Sportowy i powróciła do dawnej nazwy Legia.
Rekord frekwencji padł 19 września 1956 roku podczas meczu Pucharu Europy Mistrzów Krajowych Legii Warszawa ze Slovanem Bratysława oraz 8 czerwca 1958 podczas ligowego meczu Legii Warszawa z ŁKS Łódź, gdy na trybunach zasiadło po 40 000 widzów. Obiekt był wielokrotnie przebudowywany, modernizowany i remontowany. We wrześniu 1960 roku zamontowano sztuczne oświetlenie, wówczas o łącznej mocy 800 luksów. Pierwszy mecz przy włączonych jupiterach rozegrano 5 października 1960 roku, a Legia ograła 1:0 duńską drużynę Århus GF w 1/16 finału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych. Od lat 60. XX wieku obiekt przy ulicy Łazienkowskiej powoli niszczał, a siedziba klubu oraz szatnie przeniesiono do piętrowego baraku postawionego obok trybuny otwartej.
Przed historycznym startem Legii w Lidze Mistrzów w 1995 roku zamontowano plastikowe foteliki oraz postawiono nowy płot odgradzający boisko od trybun. W 1997 roku z powodu wyższej konieczności wymieniono dach nad trybuną krytą. Następnie w 1999 roku na przed międzypaństwowym meczem Polska – Anglia zostały zamontowane krzesełka. Po tych inwestycjach na stadionie mogło zasiąść dokładnie 15 378 widzów. Obiekt co raz bardziej zaczął potrzebować gruntownego remontu. Stara tablica świetlna uległa awarii, a pomieszczenia pod trybuną krytą nadal straszyły ruiną. Najpierw remontu doczekały się szatnie piłkarzy, zamontowano nową niestety znacznie prostszą tablicę wyników. Renowacji poddawane zostały również kolejne klubowe pomieszczenia. Do 31 lipca 2002 obiekt należał do Agencji Mienia Wojskowego, a od 1 sierpnia 2002 stanowi własność miasta stołecznego Warszawa. W 2003 roku pomieszczenia biurowe ponownie ulokowano pod trybuną krytą. Także tam znalazło się na siłownię, gabinet odnowy biologicznej, szatnie dla młodych zawodników, pomieszczenia dla trenerów oraz VIP-ów. Przed tym sezonem zlikwidowano z powodów bezpieczeństwa 3 najniżej położone rzędy krzesełek. Pojemność stadionu została zmniejszona do 13 662 miejsc z czego 4 566 pod dachem.
W 2004 roku wyremontowane oświetlenie stadionowe. Jego moc zwiększyła się z 800 lx do 1400 lx. Po kolejnych korektach liczba krzesełek na stadionie wyniosła 13 628 miejsc złożonych z plastikowych fotelików w barwach klubu, tj. zielonym, czerwonym, czarnym i białym, w tym 5 976 miejsc na Trybunie Głównej, 4 724 miejsca na Trybunie Odkrytej, 1 550 miejsc na Łuku Łazienkowska i 1 378 miejsc na Trybunie Gości.
Płyta boiska – o wymiarach 105 metrów długości na 68 metrów szerokości – od września 2004 roku, jako trzecia w Polsce, posiadała system podgrzewający. Pierwszy mecz na niej został rozegrany 30 września 2004 roku, a Legia Warszawa uległa w nim Austrii Wiedeń 1:3 w 1/64 finału Pucharu UEFA.
Przebudowa stadionu[]
W dniu 19 października 2006 roku podczas obrad LXXXIII Sesji Rady m.st. Warszawy radni przyjęli uchwałę w sprawie zagospodarowania terenów rekreacyjno-sportowych przy ul. Łazienkowskiej 1/3 – było to faktyczną decyzją o rozpoczęciu przygotowań do znacznej rozbudowy stadionu oraz jego otoczenia. Projekt został przygotowany przez właściciela Legii Warszawa, firmę ITI.
Według projektu stadion miał uzyskać minimum 30 tysięcy miejsc siedzących, gdzie wszystkie trybuny byłyby zadaszone. Nowy obiekt zaprojektowano według standardów stadionu czterogwiazdkowego, umożliwiając, zgodnie z ówczesnymi przepisami, rozegranie finału Ligi Mistrzów. Ze starego stadionu nienaruszona pozostała jedynie fasada dzisiejszej trybuny krytej, gdyż była wpisana w rejestr zabytków. Wnętrze budynku zostało jednak zburzone a w jego miejscu powstała nowa trybuna główna. Sektor dla kibiców przyjezdnych znalazła się za bramką od strony kanałku, czyli tak jak było poprzednio.
Najnowszy projekt stadionu zakładał:
- wszystkie miejsca siedzące
- pojemność na rozgrywkach pucharowych: 30 tys.
- pojemność na rozgrywkach ligowych: 31 tys.
- utrzymanie parkowego charakteru otoczenia
- pełne zadaszenie
- parking podziemny na 850 samochodów
- parkingi dodatkowe poza bryłą stadionu
- spełnienie wszystkich wymogów UEFA dla stadionu 4-gwiazdkowego
- zachowanie zabytkowej architektury trybuny głównej
- koszt: 250 mln zł
Dnia 11 lipca 2008 roku otwarto oferty w przetargu na rozbudowę stadionu. Najtańsza oferta przedsiębiorstwa Polimex-Mostostal wyniosła 456 mln złotych[1], a więc o ponad 200 mln więcej niż planowany w budżecie koszt. Porównując do innych inwestycji w tym okresie (np. II linia metra czy Most Północny), taka cena była spodziewana. W listopadzie podpisano umowę z wykonawcą stadionu, aby budowa rozpoczęła się jeszcze w tym, samym miesiącu. Dnia 17 listopada 2008 roku na budowę wjechała pierwsza koparka, a dwa tygodnie później nie zostało już śladu po legendarnej Żylecie. Budowa szła cały czas zgodnie z planem, w sierpniu 2009 roku rozpoczęto budowę zadaszenia nowych trybun[2], a 18 marca 2010 rok zamontowano pierwsze krzesełka [3]. Zakończenie budowy pierwszych trzech trybun miało miejsce w lipcu 2010 roku, a 7 sierpnia 2010 roku na stadionie odbył się inauguracyjny mecz pomiędzy Legią Warszawa a Arsenalem Londyn, zakończony wynikiem 5:6[4]. W międzyczasie trwała budowa ostatniej, czwartej trybuny (zachodniej) w miejscu dawnej trybuny krytej.
Trybunę zachodnią oddano do użytku 11 maja 2011 roku, który to dzień uznaje się za oficjalną datę zakończenia modernizacji stadionu. Dnia 21 maja 2011 roku, w pierwszym meczu rozegranym na całkowicie gotowym już obiekcie, w 28. kolejce Ekstraklasy Legia Warszawa pokonała Wisłę Kraków 2:0. W dniach 6-7 lipca 2013 roku na stadionie odbył się Generali Deyna Cup, którego zwycięzcą została Legia Warszawa, pokonując w finale Fluminense FC wynikiem 2:0.
Miejsca pamięci[]
Obecnie na stadionie Wojska Polskiego znajdują się 4 obiekty pamięci:
- Kazimierza Deyny – 1 września 2004 roku została wmurowana przed wejściem do budynku klubu tablica ku pamięci Kazimierza Deyny. Uroczyste odsłonięcie tablicy miało miejsce 22 stycznia 2005 roku.
- Józefa Piłsudskiego – 21 kwietnia 2006 roku z okazji obchodów 90-lecia klubu odsłonięto tablicę ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tego samego dnia nastąpiło także oficjalne otwarcie Muzeum Legii.
- Kazimierza Górskiego – 1 października 2006 roku z inicjatywy Prezesa Zarządu Piotra Zygo oraz Kustosza Muzeum Klubu Wiktora Bołby oficjalnie zostało zarezerwowane miejsce na loży VIP, na którym zasiadał przez wiele lat Trener Tysiąclecia, Pan Kazimierz Górski, który zmarł 23 maja 2006 roku. Od tego dnia na miejscu 1/16 na starym stadionie, z którego kibicował warszawskiej drużynie Pan Kazimierz, nie zasiadali zaproszeni goście klubu.
- Lucjana Brychczego – 12 kwietnia 2016 roku wewnątrz budynku klubowego odsłonięto pamiątkową tablicę o treści „Przychodziłem tu jako młody chłopak, tu stałem się tym, kim jestem teraz. Legia Warszawa to moje życie”. 14 kwietnia został patronem trybuny południowej, dzień przed ligowym spotkaniem z Lechem Poznań[5].
Na terenie stadionu 6 czerwca 2012 roku odsłonięto również pomnik Kazimierza Deyny.
Galeria[]
Przypisy[]
- ↑ Pół miliarda za Legię, gazeta.pl, 11.07.2008
- ↑ Zaczyna się montaż dachu na stadionie Legii, tvnwarszawa.pl, 12.08.2009
- ↑ …a na Łazienkowskiej montaż krzesełek, um.warszawa.pl, 17.03.2010
- ↑ 11 goli na otwarcie nowego stadionu Legii, tvnwarszawa.pl, 07.08.2010
- ↑ Lucjan Brychczy patronem trybuny południowej. legia.sport.pl, 15 kwietnia 2016