Sarkofag Stefana Wyszyńskiego w kaplicy - mauzoleum w katedrze św. Jana
Stefan Wyszyński (ur. 3 sierpnia 1901, zm. 28 maja 1981) – Prymas Tysiąclecia, arcybiskup metropolita warszawsko-gnieźnieński, prymas Polski, błogosławiony Kościoła katolickiego.
Życiorys[]
Urodził się 3 sierpnia 1901 r. w miejscowości Zuzela nad Bugiem, na pograniczu Podlasia i Mazowsza, jako drugie dziecko w rodzinie Stanisława i Julianny Wyszyńskich. Mając lat 9 stracił matkę. W latach 1914 - 1917 uczęszczał do gimnazjum męskiego im. Piotra Skargi w Łomży. Po ukończeniu liceum we Włocławku Stefan Wyszyński wstąpił do tamtejszego Wyższego Seminarium Duchownego, a 3 sierpnia 1924 otrzymał święcenia kapłańskie.
Po kilkuletniej pracy jako wikariusz podjął studia w zakresie prawa kanonicznego i nauk społeczno-ekonomicznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1929 obronił pracę doktorską na temat "Prawa Kościoła do szkoły", a następnie odbył podróż naukową do Austrii, Włoch, Francji, Belgii, Holandii i Niemiec. Przedmiotem jego zainteresowań były problemy związków zawodowych, organizacje katolickiej młodzieży robotniczej, a przede wszystkim doktryny i ruchy społeczne. W 1937 r. został mianowany przez kardynała Augusta Hlonda członkiem Rady Społecznej przy Prymasie Polski.
W czasie II wojny światowej ks. Stefan Wyszyński był imiennie poszukiwany przez Gestapo. Udał się m.in. do Kozłówki gdzie podjął opiekę duchową nad grupą sióstr i niewidomych dzieci przesiedlonych z Lasek pod Warszawą. Prowadził wykłady i dyskusje dla inteligencji z dziedziny katolickiej myśli filozoficznej i społecznej. Zagrożony chorobą płuc wyjechał do Zakopanego, gdzie w przypadkowej łapance został aresztowany. Udało mu się uciec zanim ustalono jego tożsamość. Od czerwca 1942 r. do sierpnia 1944 r. był kapelanem Zakładu dla Niewidomych w Laskach. Prowadził wykłady społeczne dla inteligencji, a także działalność konspiracyjną.
Po wojnie, 4 marca 1946 r. został mianowany przez Piusa XII biskupem lubelskim, a 12 maja na Jasnej Górze, w Częstochowie otrzymał sakrę biskupią z rąk księdza kardynała Augusta Hlonda. W listopadzie 1948 roku bp Stefan Wyszyński wyjeżdża na konsystorz do Rzymu, gdzie Papież Pius XII mianował biskupa lubelskiego arcybiskupem warszawskim i gnieźnieńskim, Prymasem Polski.
Prymas Wyszyński podjął służbę w czasach wyjątkowo ciężkich. Od początku, wobec nowej sytuacji ustrojowej dostrzegał palącą potrzebę znalezienia modus vivendi Kościoła w Polsce. Przewidując trafnie dalszy rozwój wydarzeń w kraju i na arenie międzynarodowej, wybrał drogę porozumienia z rządem Polski. W 1950 r. wobec braku Konstytucji, Prymas Wyszyński podpisał Porozumienie z rządem komunistycznym. Była to jedyna deklaracja prawna określająca sytuację Kościoła w Polsce. 12 stycznia 1953 roku na konsystorzu w Rzymie prymas Wyszyński został kreowany kardynałem. W tym czasie wzmogło się w kraju prześladowanie Kościoła, ograniczanie jego wolności, podstawowych praw do bytu i pracy.
Władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej odmówiły paszportu nowo mianowanemu kardynałowi, który miał pojechać do Rzymu na konsystorz. Ingerencje władz państwowych w sprawy Kościoła coraz bardziej przybierały na sile. Rząd, po zlikwidowaniu opozycji politycznej, poczuł się na tyle silny, że uznał za stosowne przejść mimo zawartego porozumienia do ostrej walki z Kościołem. Nastąpiły aresztowania biskupów i księży. 25 września 1953 roku aresztowany zostaje także Kardynał. Wywieziony z Warszawy więziony jest w Rywałdzie koło Grudziądza, w Stoczku koło Lidzbarka Warmińskiego, w Prudniku Śląskim i w Komańczy, gdzie 28 sierpnia 1956 r. w łączności z pielgrzymami zebranymi na Jasnej Górze składa Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego.
W nocy 28/29 października 1956 wśród wielkiej radości całego Kościoła polskiego Kardynał Stefan Wyszyński Prymas Polski wrócił do Warszawy. Wiosna następnego roku zainaugurował Wielką Nowennę - dziewięcioletni czas przygotowania Narodu Polskiego do obchodów Millenium Chrześcijaństwa. Był to program odnowy Ojczyzny w oparciu o Jasnogórskie Śluby Narodu. W latach 1962 - 1965 Kardynał Wyszyński brał czynny udział w pracach Soboru Watykańskiego II, najpierw w jego przygotowaniu, a potem w obradach wszystkich czterech Sesji. Był inicjatorem Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich, za co spotkała go bardzo ostra riposta władz Polski Ludowej. Wobec narastających konfliktów społecznych (1968 r.)
Prymas zdecydowanie występował w obronie podstawowych praw człowieka i Narodu. Wołał: Nie wolno bić! Chrześcijanin nigdy na nikogo ręki nie podnosi, bo w każdym widzi godność dziecięcia Bożego. Ugodzony może wydawać się sponiewieranym. Ale bardziej poniewiera się ten, który uderza, niż ten, który jest uderzany ... Najmilsi, przezwyciężajcie nienawiść miłością. A po tragicznych wypadkach na Wybrzeżu (1970 r.) Prymas wypowiedział wstrząsające słowa: Wasz ból jest naszym wspólnym bólem. Gdybym mógł w poczuciu sprawiedliwości i ładu, wziąć na siebie całą odpowiedzialność za to, co się ostatnio stało w Polsce, wziąłbym jak najchętniej ... Bo w Narodzie musi być ofiara okupująca winy Narodu ... Jakżebym chciał w tej chwili - gdyby ta ofiara przyjęta była - osłonić wszystkich przed bólem, przed męką.
W dniach 21 - 25 września 1978 r. Kardynał odbył podróż do Niemiec - stała się ona znakiem chrześcijańskiego przebaczenia oraz pragnienia jedności i pokoju. W Fuldzie delegacja polska spotkała się z niemiecką Konferencją Episkopatu. Ponadto odwiedził: Kolonię, Neviges, Monachium, Dachau, Frankfurt, Moguncję.
Po śmierci Papieża Jana Pawła I kard. Wyszyński brał udział w konklawe, które wybrało na papieża kardynała Karola Wojtyłę. Był to okres wielkich przemian w dziejach narodu polskiego: czerwiec 1979 r. wizyta Papieża Jana Pawła II w Polsce, narodziny Solidarności. W tym czasie Kardynał Stefan Wyszyński śmiertelnie zachorował, a jego stan zdrowia pogorszyła wiadomość o zamachu na Jana Pawła II. Wtedy Kardynał mówił: Proszę was, aby te heroiczne modlitwy, które zanosiliście w mojej intencji (...) skierowali wraz ze mną ku Matce Chrystusowej o zdrowie i siły dla Ojca Świętego.
Kardynał Stefan Wyszyński Prymas Polski zmarł 28 maja 1981 r. w Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, o godzinie 4.40 w Domu Arcybiskupów Warszawskich przy ul. Miodowej. Został pochowany w krypcie arcybiskupów warszawskich w podziemiach archikatedry św. Jana, później nagrobek przeniesiono do specjalnie wybudowanej kaplicy - mauzoleum w lewej nawie świątyni.
Proces beatyfikacyjny[]
Z inicjatywy jego następcy oraz osobistego sekretarza, prymasa Polski kard. Józefa Glempa, przekonanego o świątobliwości jego życia, podjęto w 1988 starania celem wyniesienia go na ołtarze. Konferencja Episkopatu Polski obradująca na Jasnej Górze w dniach 2–3 maja 1988 wydała pozytywną opinię o rozpoczęciu procesu jego beatyfikacji.
21 października 2019 metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz ogłosił, że beatyfikacja odbędzie się 7 czerwca 2020 na pl. Piłsudskiego, ale 28 kwietnia 2020 została ona zawieszona w związku z panującą pandemią COVID-19. Do beatyfikacji ostatecznie doszło 12 września 2021 roku w Świątyni Opatrzności Bożej.
Upamiętnienie[]
- Aleja Prymasa Tysiąclecia
- Pomnik Stefana Wyszyńskiego
- Skwer kard. Stefana Wyszyńskiego
- Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego