Ulica Żelazna – ulica położona na Woli, a także bardzo krótkim odcinkim na Ochocie. Jej nazwa pochodzi od Żelaznej Karczmy znajdującej się w XVIII wieku w rejonie współczesnej ul. Twardej.
Przebieg[]
Ulica rozpoczyna się przy placu Starynkiewicza, odchodząc od alei Jerozolimskich, a kończy się przy ulicy Nowolipki. Przecznicami Żelaznej są ulice: Chmielna, Złota, Sienna, Pańska, Prosta, Łucka, Pereca, Grzybowska, Krochmalna, Chłodna, Ogrodowa, aleja "Solidarności", Żytnia, Nowolipie, Wolność.
Historia[]
W okresie okupacji niemieckiej ulica znalazła się na terenie getta. Od momentu utworzenia granicy getta po wschodniej stronie ul. Żelaznej duże i małe getto łączyła drewniana kładka przeprowadzona nad ulicą Chłodną wzdłuż Żelaznej.
Przebieg[]
Aleje Jerozolimskie, Plac Sokratesa Starynkiewicza, Ulica Williama Lindleya
Otoczenie[]
- ul. Żelazna 18 - Archiwum Akt Nowych oraz pomnik Zgrupowania "Chrobry II" przed budynkiem,
- ul. Żelazna 23 - Centralny Dworzec Pocztowy, róg Chmielnej (budynek rozebrany w 2006, w jego miejscu ma powstać wieżowiec Poczty Polskiej)
- ul. Żelazna 24 – Dawna trafostacja
- ul. Żelazna 24a - kamienica Wolfa Krongolda,
- ul. Żelazna 32 – Biurowiec Feniks, dawniej DH Feniks
- ul. Żelazna 41 - Restauracja Sushi 77,
- ul. Żelazna 41 - Kamienica "Pod Strzelcem",
- ul. Żelazna 51/53 - Dawny Zakład Platerniczy Norblinów,
- ul. Żelazna 51/53 - Teatr Scena Prezentacje,
- ul. Żelazna 56 - Gmach Mennicy Polskiej S.A. (wyburzony w 2014),
- ul. Żelazna 57 - Synagoga Izaaka Altera,
- ul. Żelazna 59 - Centrum Żelazna i JM Tower,
- ul. Żelazna 61 - Siedziba Zarządu Transportu Miejskiego
- ul. Żelazna 63 - Zabytkowe warsztaty T.Godlewski i S-ka z pomnikiem granic getta (tu ma powstać Liberty Tower)
- ul. Żelazna 74 – kamienica przedwojenna, obok dom Etgara Kereta (najwęższy dom świata)
- ul. Żelazna 75a - zabytkowa narożna kamienica, od strony ulicy Chłodnej Klubokawiarnia Chłodna 25,
- ul. Żelazna 79 - Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, na ścianie budynku niebiesko-biały mural Czystość jest? wykonany przez Grupę Twożywo
- ul. Żelazna 88 - dawna siedziba Publicznych Szkół Powszechnych nr 10, 17, 56, 119 (jako część obecnego kompleksu Urzędu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy przy alei Solidarności 90),
- ul. Żelazna 90 - Szpital Specjalistyczny Ginekologiczno-Położniczy św. Zofii,
- ul. Żelazna 97 - Pałacyk Bogusławskiego, Zakład Naukowo-Wychowawczy "Rodziny Marii".
- ul. Żelazna 103 - budynek, w którym w latach 1942-1943 roku mieściły się niemiecki areszt oraz stacjonowała specjalna jednostka SS (Befehlstelle Sipo) kierująca w 1942 roku tzw. wielką akcją wysiedleńczą w getcie warszawskim; na fasadzie znajduje się tablica wzorowana na tablicach pamiątkowych Tchorka o treści: W tym domu w 1943 r. w lochach gestapo zamęczono na śmierć tysiące Żydów warszawskiego getta.
Ciekawostki[]
- Na chodniku na wysokości ul. Żelaznej 75 odtworzono zarys półokrągłego, betonowego bunkra tzw. Nordwachy, przylegającego do ściany narożnego budynku przy ulicy Chłodnej 25, o który toczyły się ciężkie walki w Powstaniu warszawskim.