Ulica Dobra – ulica na Powiślu, która biegnie od placu Zofii Wóycickiej do Nowego Zjazdu.
Ulica rozpoczyna swój bieg od placu Zofii Wóycickiej, gdzie krzyżują się z nią ulice Solec, Czerwonego Krzyża oraz Jaracza. Następnie kieruje się na północ, gdzie przecina kolejno ulice Smulikowskiego, Tamka, Zajęczą, Drewnianą, Leszczyńską, Radną, Lipową, Wiślaną, Gęstą, Karową, Bednarską, Mariensztat i Białoskórniczą, by zakończyć bieg na skrzyżowaniu z Nowym Zjazdem.
Historia[]
Początek istnienia[]
Ulica powstała około 1740 roku jako droga wiodąca przez wysypisko śmieci i gruzu. Początkowo była bardzo często zalewana przez Wisłę, która jednak pod naporem składowanych śmieci zaczęła odsuwać się od skarpy wiślanej, tworząc grunt pod rozwój Powiśla. Około 1780 roku jako pierwszy uregulowano odcinek między Karową a Bednarską.
Pochodzenie nazwy[]
Nazwa ulicy została ustanowiona w 1770 roku i istnieją dwie główne hipotezy jej pochodzenia. Pierwsza mówi o jej ironicznym charakterze, jako że ulica była często zalewana, a jej zabudowa była nędzna, składając się wtedy tylko z siedemnastu luźno rozmieszczonych drewnianych domków. Druga hipoteza wywodzi nazwę od dobrych zarobków właścicieli składnic drewna zlokalizowanych przy drodze[1]. Niektóre źródła podają także jako alternatywną nazwę historyczną ulicę Wiślaną[2]; mogła to być jednak pomyłka z prostopadłą ulicą o tej nazwie.
Wiek XIX[]
W XIX wieku zaczęły się pojawiać pierwsze drewniane kamieniczki stojące frontem do ulicy, tak jak kamieniczka pod numerem 83, wybudowana jako pierwsza taka około 1840 roku. W tym okresie pod numerem 74 powstał także gmach pierwszego nowoczesnego warszawskiego wodociągu projektu Marconiego[3], a po wykonaniu dodatkowych prac od połowy XIX wieku uregulowany był już cały odcinek od Białoskórniczej do Tamki. Prawdziwe ożywienie budowlane nastąpiło dopiero później, w latach 70. tego wieku, a jeszcze do 1875 roku w wielu miejscach ulica była wysypiskiem śmieci. Do tego czasu jednymi murowanymi budowlami w okolicy były Łaźnia Teodory Majewskiej i tzw. Łazienka Jezierskiego, obie z adresem przy ul. Bednarskiej. W 1900 roku ulicę wydłużono po raz ostatni w jej historii, doprowadzając ją do Solca (nazywając nowy odcinek przejściowo Nowodobrą), którą wkrótce także zabudowano głównie kamienicami czynszowymi. Wtedy też, w latach 1903-1905, powstała Elektrownia Powiśle, przez długi czas jedyna elektrownia dostarczająca prąd Warszawie.
Pierwsza połowa XX wieku[]
W okresie międzywojennym Dobra była jedną z głównych ulic Powiśla, posiadała dobrą nawierzchnię z kostki bazaltowej, a od grudnia 1918 roku kursował wzdłuż niej tramwaj linii P łączący ulicę ze Śródmieściem[4]. W 1922 ulica wydłużyła się formalnie wchłaniając ul. Nowodobrą[2]. Mimo poprawy warunków infrastrukturalnych, zabudowa była wciąż w większości chaotyczna. Do 1939 roku na północy ulicę doprowadzono do Wybrzeża Kościuszkowskiego. Podczas II wojny światowej budynki przy Dobrej uległy dużym zniszczeniom, szczególnie w rejonie Tamki, Drewnianej i Karowej. Wypalone kamienice wkrótce rozebrano, a wolną przestrzeń planowano przeznaczyć na stworzenie skansenu powstańczego. Plany te nie doszły do skutku ze względu na odwilż połowy lat 50. XX wieku, a przestrzeń zarezerwowaną na ten cel wykorzystano urządzając skwer na rogu Dobrej i Lipowej[5]. Nie odbudowano także linii tramwajowej, pozostawiając na Dobrej wyłącznie komunikację autobusową - najpierw tylko dla pracowników miejskich, a od stycznia 1946 dla wszystkich mieszkańców Warszawy[6].
Czasy obecne[]
W 1962 roku ulicę ostatecznie uregulowano i wyasfaltowano, częściowo zabudowano nowymi budynkami, a częściowo utworzono nowe skwery i parki. Jej znaczenie dla miasta przyćmiło wybudowanie Wisłostrady w 1974 roku. W roku 1995 rozebrano pozostałości magazynów Stacji Pomp Kanałowych „Warszawa” i na ich miejscu w grudniu 1999 roku otwarto nowy gmach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. W pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku ul. Dobra przeżywała rozkwit jako centrum niszowej kultury Stolicy dzięki tzw. "zagłębiu klubowemu na Dobrej" pod numerem 33/35, w którym do 2009 roku funkcjonowały kolejno zamykane kluby "Aurora", "Czarny Lew", i "Jadłodajnia Filozoficzna", która to spłonęła w pożarze[7]. Obok nich pod numerem 31 do lutego 2016 roku funkcjonowała pierwsza w Warszawie kawiarnioksięgarnia "Czuły Barbarzyńca"[8]. Dziś niszowa kultura znajduje swoje miejsce m.in. w klubojadalni Młodsza Siostra pod numerem 14/16, otwartej w 2018 roku[9].
W 2012 roku otwarto także pierwszą część gmachu wydziałów Lingwistyki Stosowanej i Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego, którą planuje się ukończyć w 2022[10]. W maju 2020 otwarto przebudowaną Elektrownię Powiśle, która od tamtego czasu pełni funkcje mieszkaniowo-handlowo-rozrywkowe.
Obiekty[]
Przy ulicy Dobrej znajdują się następujące obiekty:
- ul. Dobra 14/16 - klubojadalnia Młodsza Siostra
- ul. Dobra 18/20 – Urząd Pocztowy nr 30
- ul. Dobra 22/24 – Kamienica Spółdzielni Mieszkaniowo-Budowlanej "Nowe Zjednoczenie"
- ul. Dobra 40 – Elektrownia Powiśle
- ul. Dobra 55 – Gmach Wydziałów Lingwistyki Stosowanej i Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego
- ul. Dobra 56/66 – Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, w niej filia Urzędu Pocztowego nr 1
- ul. Dobra 68/70 – Domek Ogrodnika (w kompleksie BUW-u)
- ul. Dobra 72 – Budynek dawnej Miejskiej Fabryki Betonu, tzw. "Biała Willa" zajmowana obecnie przez Wydział "Artes Liberales" Uniwersytetu Warszawskiego
- róg Karowej – Skwer Stanisława Jankowskiego
- róg Bednarskiej – Skwer Radiowej Rodziny Matysiaków
- róg Nowego Zjazdu - kamień pamiątkowy Tchorka.
Wśród zabudowy zachowało się także wiele przedwojennych kamienic pod numerami: nr 1, nr 3, nr 4, nr 5, nr 7, nr 8/10, nr 11, nr 13, nr 15, nr 20, nr 22/24, nr 26, nr 28, nr 31, nr 53, nr 59, nr 85 i nr 87. W jednym z budynków przy ulicy Dobrej znajdowało się także mieszkanie głównych bohaterów radiowej powieści Matysiakowie, emitowanej od 1956 roku.
Z nazwą ulicy Dobrej związane jest także warszawskie powiedzenie: Kiedy ktoś zamiast poprawnego wyrażenia dobrze powie słowo dobra odpowiada mu się, że "Dobra to jest na Powiślu, mówi się dobrze".
Przypisy[]
- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 142. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ 2,0 2,1 https://www.srodmiescie.warszawa.pl/ulica-89.html
- ↑ http://panorama.varsovia.pl/varsovia/index.php-frame=main&mapa=0&item=1506&top=1505.htm
- ↑ http://tramwar.pl/tw-rozwoj1918-1939.html
- ↑ https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34860,2035435.html
- ↑ http://www.trasbus.com/kal1946.htm
- ↑ https://www.panskaskorka.com/10-lat-bez-jadlo/
- ↑ https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,19675297,czuly-barbarzynca-zamkniety-znika-z-dnia-na-dzien.html
- ↑ https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23609092,eufemia-z-asp-dziala-na-powislu-jako-mlodsza-siostra-woda-za.html
- ↑ https://nowawarszawa.pl/rusza-budowa-budynku-przy-ul-dobrej-55/