Ulica Górnośląska

Ten artykuł dotyczy ulicy. Zobacz też: zespół przystankowy Górnośląska.

Ulica Górnośląska (dawniej Górna) – ulica w Śródmieściu, biegnąca przez Śródmieście Południowe i Solec.

Historia[]

Pierwotnie biegła tędy droga w wąwozie, pojawiła się na mapach około 1740 roku, w 1770 roku uzyskała oficjalną nazwę Górna (por. Górna), jako że biegła z Solca na górę do Śródmieścia. Około 1778 roku została uregulowana. Rozdzielała tereny ogrodu Tivoli Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz ogrodu Ustronie Kazimierza Poniatowskiego.

Od około 1775 roku u zbiegu z Rozbratem działała królewska cegielnia, a pod numerem 2/4 działał browar, w którego zabudowaniach, wielokrotnie przebudowywanych, działało potem wiele innych przedsiębiorstw. Rozbudowany został wtedy też pałac Ustronie, zaprojektowany przez Stanisława Zawadzkiego.

Gęstsza zabudowa ulicy pojawiła się dopiero pod koniec XIX wieku, wschodni odcinek ulicy zyskał typowo proletariacki charakter, natomiast zachodni (powyżej skarpy) stał się typowo wielkomiejski. Obie części rozdzielone były pustą przestrzenią, niezabudowaną z powodu trudnych warunków ziemnych na skarpie wiślanej.

Zaczęło się to zmieniać dopiero od 1922 roku, kiedy teren ten przeznaczono pod budowę krajobrazowego osiedla Kolonia Profesorska, kilku gmachów szkolnych oraz mieszkalnych. Ponadto w 1922 roku, dla upamiętnienia przyłączenia Górnego Śląska do Polski, ulica uzyskała nazwę Górnośląska. Skromniejsze budynki powstawały także wzdłuż wschodniego krańca ulicy, gdzie dużo było zabudowy przemysłowej – pod numerem 2/4 działało Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych, a potem znalazła się tu montownia samochodów Citroën.

W 1939 roku ulica rozpoczynała się od Czerniakowskiej i biegła na zachód, krzyżując się z Koźmińską, Rozbratem, Hoene-Wrońskiego i Myśliwiecką, kończąc się u zbiegu z Wiejską i Piusa XI.

W czasie kampanii wrześniowej zniszczony został budynek spółdzielni MSZ (nr 18). W czasie powstania warszawskiego biegnącym pod ulicą kanałem ewakuowali się powstańcy z Czerniakowa i Mokotowa, następował tutaj jeden z trudniejszych momentów ich podróży – tuż pod skarpą należało wspiąć się na szczyt trzymetrowej komory, aby kontynuować przemieszczanie się.

Sama zabudowa została jedynie częściowo uszkodzona, całkowicie jednak z powierzchni ziemi zniknęły ostatnie pozostałości zespołu pałacowego "Ustronie". Najbardziej zniszczone obiekty rozebrano do 1947 roku. W latach 1946-1973 wzdłuż ulicy kursowały trolejbusy. W latach 70. XX wieku wschodni skraj ulicy zabudowano blokami osiedla Torwar, wybudowano też Wisłostradę – oba te obiekty zmieniły układ ulic wschodniej części ulicy, wtedy też Górnośląską przedłużono do Solca.

Przebieg[]

Górnośląska (nr 10, nr 8) — Kamienice nr 10 i nr 8

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z Solcem, po czym kieruje się na zachód, krzyżując się kolejno z ulicami Czerniakowską, Koźmińską, Dmochowskiego, Rozbratem, al. Bobkowskiego, Hoene-Wrońskiego, Myśliwiecką, al. Adamowicza, al. Brandysa i Maszyńskiego, by zakończyć się u zbiegu z Wiejską, Jazdów i Piękną.

Ulica jest nieciągła, między Myśliwiecką a Hoene-Wrońskiego są schody dostępne tylko dla pieszych.

Otoczenie[]

Wzdłuż ulicy Górnośląskiej znajdują się współcześnie następujące obiekty:

ul. Górnośląska 6 – delegatura Urzędu Komunikacji Elektronicznej
ul. Górnośląska 7 – Kamienica Juliana Różyckiego,
ul. Górnośląska 7a – Kamienica Juliana Różyckiego,
ul. Górnośląska 8 – Kamienica,
ul. Górnośląska 10 – Kamienica Nauczycieli Gimnazjum Żeńskiego,
ul. Górnośląska 14 – Kamienica Domu Akademiczek, dziś mieści akademik Sezam,
ul. Górnośląska 16 – Kamienica Pierwszego Warszawskiego Towarzystwa Budowy Własnych Mieszkań, na której znajdują się dwie tablice upamiętniające dwóch znanych mieszkańców: Wacława Sieroszewskiego i Władysława Reymonta,
ul. Górnośląska 20 – Kamienica Spółdzielczego Stowarzyszenia Mieszkalnego Urzędników Pocztowej Kasy Oszczędności,
ul. Górnośląska 22 – Kamienica Leona Breslauera,
ul. Górnośląska 24 – Dom mieszkalny pracowników Sejmu (powojenny),
ul. Górnośląska 27 – Kamienica,
ul. Górnośląska 31 – Gmach Zespołu Szkół Żeńskich, dziś mieści Zespół Szkół Średnich nr 23,
ul. Górnośląska 33 – Willa Czesława Domaniewskiego,
ul. Górnośląska 35 – Willa Tadeusza Zielińskiego, dziś mieści ambasadę Grecji,
ul. Górnośląska 37 – Willa Zdzisława Mączeńskiego,
ul. Górnośląska 39 – Willa Władysława Michalskiego,
ul. Górnośląska 41 – Willa Mariana Lalewicza,
ul. Górnośląska 43 – Willa Czesława Przybylskiego,
ul. Górnośląska 45 – Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Powstańców Śląskich.