|
| nr w rej. |
| 180/1 |
Ulica Kanonia – długa na 50 metrów ulica o charakterze trójbocznego placyku położona na Starym Mieście w dzielnicy Śródmieście. Rozciąga się pomiędzy ulicami Jezuicką, Dziekanią i placem Zamkowym.
Historia trójkątnego placyku położonego na tyłach archikatedry św. Jana sięga pierwszego warszawskiego cmentarza parafialnego położonego właśnie przy kościele św. Jana – cmentarz założono właśnie w tym miejscu, prawdopodobnie wraz z kościołem. Na początku XV wieku, w 1406 roku, gdy książę Janusz I Starszy przeniósł do Warszawy z Czerska kapitułę, nadał tereny wokół cmentarza trzynastu kanonikom, aby wybudowali tam swoje kanonie. Tereny te były wówczas wyłączone spod miejskiej jurysdykcji, była to tzw. jurydyka dziekana.
Kanonia
XVIII–wieczna tabliczka z dawną nazwą ulicy
Kanonicy otrzymali działki szerokie na 6-8 metrów i głębokie na 10-34 metrów. Pierwsze kanonie były drewniane, murowane zaczęły powstawać w XV wieku, a wszystkie wymurowano w I połowie XVI wieku. Pożar 1607 roku strawił północną część placyku, kanonie jednak odbudowano, natomiast wschodnią, opartą o mur obronny, częściowo przebudowano w XVII wieku.
W 1704 roku pojawia się nazwa Kanonia, od 1750 placyk zwany jest „cmentarz alias Kanonie”. W 1771 roku na cmentarzu stanęła figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, obecnie umieszczona jest przy wschodniej ścianie prezbiterium katedry. Cmentarz zlikwidowano w 1780 roku. W XIX wieku upowszechniła się nazwa Kanonia, która w tym wieku jeszcze należała do księży. Zabudowa Kanonii została zniszczona w 1944 roku, a zrekonstruowana w latach 1958-60 wg projektu Haliny Trojanowskiej. W 1972 w północnej części placyku umieszczono dzwon, odlany w 1646 roku przez Daniela Tyma dla kościoła Jezuitów w Jarosławiu, a ufundowany, jak wynikło z inicjałów na dzwonie, przez Jana Daniłowicza. W 2014 roku odtworzono cztery latarnie gazowe.
Izba Pamięci Pułkownik Kuklińskiego
Obiekty położone przy ulicy to:
- ul. Kanonia 6 – Zabytkowa dawna kustodia, dziś siedziba parafii św. Jana
- ul. Kanonia 8 – Zabytkowa kamienica, tu w latach 1800-1823 mieściło się Towarzystwo Przyjaciół Nauk Stanisława Staszica, co upamiętnia tablica z 1908 roku (odrestaurowana w latach 50-tych). Dziś w kamienicy mieści się Teatr Adekwatny
- ul. Kanonia 10 – Zabytkowa kamienica, w której mieszkał Jan Paweł Woronicz
- ul. Kanonia 12 – Zabytkowa kamienica, w której zmarł Jan Albertrandi
- ul. Kanonia 14 – Zabytkowa kamienica
- ul. Kanonia 16 – Zabytkowa kamienica
- ul. Kanonia 18 – Zabytkowa, najwęższa kamienica Warszawy
- ul. Kanonia 20 – Zabytkowa kamienica kanonika Żelazowskiego
- ul. Kanonia 22 – Zabytkowa kamienica (Izba Pamięci Pułkownika Kuklińskiego)
- ul. Kanonia 24 – Zabytkowa kamienica
- ul. Kanonia 26 – Zabytkowa kamienica
- ul. Kanonia 28 – Zabytkowa kamienica kanonika Bonieckiego
Ciekawostki[]
- Na murze ganku biegnącego nad ulicą Dziekania do południowej ściany prezbiterium katedry św. Jana można obejrzeć oryginalną (ten fragment przejazdu pomiędzy Kanonią a Dziekanią szczęśliwie ocalał w czasie II wojny światowej) kamienną tablicę adresową z II połowy XVIII wieku, na której widnieje dawna nazwa ulicy - Kanonie. Jest to prawdopodobnie najstarsza tablica z nazwą ulicy zachowana na terenie Warszawy.
Galeria[]
.JPG "Kanonia (dzwon).JPG (1,84 MB)")
.JPG "Kanonia (nr 8).JPG (1,79 MB)")
.JPG "Kanonia (nr 20-22, tablica).JPG (1,79 MB)")
