Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement

Zabytek
nr w rej.
205

Krakowskie Przedmieście – jedna z najbardziej znanych i reprezentacyjnych ulic historycznej części Warszawy, północny odcinek Traktu Królewskiego. Długa na około 1,1 kilometra, biegnie od placu Zamkowego do skrzyżowania z Kopernika i Nowym Światem. Obecna nazwa ulicy pochodzi od Krakowa, dawnej stolicy Polski, do którego prowadził trakt.

Img038

Krakowskie Przedmieście i kościół św. Krzyża w okresie międzywojennym

Skanuj0020

Odbudowa Krakowskiego Przedmieścia

Krakowskie Przedmieście Bazylika Św

Krakowskie Przedmieście na wysokości Bazyliki św. Krzyża

Historia[]

Przedmieścia Starej Warszawy[]

Krakowskie Przedmieście wywodzi się z dawnego traktu Zakroczym-Czersk, biegnącego na południe do Jazdowa, Czerska i dalej do Krakowa. Przedmieścia przy Bramie Krakowskiej zaczęły się tworzyć już w XIV wieku, a w 1454 roku powstał przy nich kościół Bernardynów. Wówczas teren przed murami zaczęto nazywać placem Bernardyńskim (dziś nazywa się tak plac na Czerniakowie, por. Plac Bernardyński). Drewniane domostwa budowali tutaj różnorodni rzemieślnicy, powstały cegielnie i ukształtowały się dwie odnogi placu – wschodnia prowadziła do najstarszej warszawskiej jurydyki należącej do proboszcza kolegiaty: Dziekanki. Tak zwany plac Bernardyński (lub Bernardyńskie Przedmieście) z czasem zaczął być nazywany Czerskim Przedmieściem, a potem Krakowskim Przedmieściem. Droga ta stała się też świetnym miejscem do budowy reprezentacyjnych pałaców magnaterii i rodziny królewskiej, była ponadto znakomitym miejscem do celebrowania triumfalnych wjazdów do miasta (wjeżdżali tędy między innymi hetman Stefan Czarniecki czy Jan Sobieski) i hołdów składanych przez Prusy Książęce i Inflanty.

Rozwój Krakowskiego Przedmieścia[]

Mniej więcej w XVII wieku od Krakowskiego Przedmieścia odchodziły tylko uliczki Krótka (nieistniejąca dziś, na wysokości kamienicy nr 59) i Rzeźnicza (ob. Bednarska). W 1683 roku postawiono figurę Matki Boskiej Passawskiej. W XVIII wieku przyjęły się nazwy Szerokie Krakowskie Przedmieście (dla dawnego placu Bernardyńskiego) i Wąskie Krakowskie Przedmieście (dla pozostałego odcinka). Około 1762 roku ulica była już całkowicie wybrukowana, a do 1855 roku uzyskała oświetlenie gazowe.

Demonstracje przeciw zaborcom[]

Krakowskie Przedmieście zawsze było świadkiem demonstracji, zwłaszcza podczas zaborów – szczególnym wydarzeniem była manifestacja z 27 lutego 1861 roku, kiedy to rosyjskie wojsko zaczęło strzelać do protestujących, zabijając pięć osób. Pogrzeb tych pięciu poległych, wyprawiony 1 marca, zamienił się w ogromną manifestację narodową – kondukt pogrzebowy przeszedł z kościoła św. Krzyża przez plac Saski, Wierzbową, Bielańską i Nalewki na Powązki. Krakowskie było też miejscem demonstracji studenckich 1968 roku i spotkania papieża Jana Pawła II z młodzieżą w 1979 roku (przed kościołem św. Anny).

W 1865 roku rozebrano kamienice pośrodku Szerokiego Krakowskiego Przedmieścia, tworząc większą przestrzeń, gdzie utworzono skwer i wzniesiono fontannę (dziś ulokowana przed kinem Muranów), a w 1866 roku ruszyła tędy linia tramwaju konnego łączącego dworce Wiedeński (późn. Główny) z Terespolskim (późn. Wschodnim). W 1887 roku do Krakowskiego Przedmieścia przebito ul. Miodową.

Najnowsza historia[]

Krakowskie Przedmieście (nr 15)

Pałac Potockich (nr 15)

Krakowskie Przedmieście (nr 17)

Kamienica Potockiego (nr 17)

Ulica stała się reprezentacyjną arterią miasta, znajdowały się tu najlepsze sklepy, spacerowali tędy najznakomitsi ludzie. W 1907 roku uruchomiono oświetlenie elektryczne, a rok później – tramwaj elektryczny. W okresie okupacji hitlerowskiej trakt przyjął nazwę Krakauer Strasse. Cała ulica jako założenie urbanistyczne została 1 czerwca 1965 roku wpisana do rejestru zabytków pod numerem 205.

Remont[]

Przez długie lata ta ważna i reprezentacyjna arteria Warszawy, odcinek Traktu Królewskiego, traciła na prestiżu, stając się zwykłą miejską ulicą, przez długi okres zaniedbaną. Dopiero w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku postanowiono, że Krakowskie Przedmieściu musi powrócić do dawnej funkcji i stać się reprezentacyjnym deptakiem miasta. Prace podzielono na dwie części, a pierwsze, dotyczące południowej części ulicy (między Królewską a Nowym Światem), zaczęły się 22 września 2006 r. i trwały do maja 2007 r. Komunikacja miejska wróciła na nią dopiero po rozpoczęciu roku akademickiego 1 października 2007 r., mimo iż tylko niewielka większość Warszawiaków chciała przywrócenia ruchu na odremontowanym Krakowskim Przedmieściu. 25 sierpnia 2007 r. rozpoczęto prace nad drugą, północną częścią (między Miodową a Królewską), które zakończyły się 13 lipca 2008 r. oficjalnym otwarciem arterii przez prezydent Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz.

Projektantem przebudowy Krakowskiego Przedmieścia był Krzysztof Domaradzki. Ulica po remoncie stała się szerokim deptakiem z jezdnią dostępną tylko dla komunikacji miejskiej i taksówek pośrodku. Nawiązując do wyglądu ulicy na obrazach Canaletta, użyto specjalnego, żółtawego granitu sprowadzonego z Chin, aby imitował kolor nawierzchni z XVIII wieku. Oprócz tego użyto także granitu szwedzkiego (czerwony) i strzegomskiego (szary). Remont kosztował 86 mln złotych i trwał dwa lata.

Na nowym Krakowskim Przedmieściu pojawiły się także nowe, stylizowane ławki, słupki, kwietniki, latarnie-pastorały, zasadzono kilkadziesiąt drzew, postawiono cztery kubiki z reprodukcjami obrazów Canaletta i brązową tablicę wskazującą oś saską. Zamontowano nowe, nieingerujące w zabytkowe otoczenie wiaty przystankowe[1]. W styczniu 2009 roku pojawiły się dodatkowo kioski i słupy ogłoszeniowe. Mimo to nie udało się zrealizować wszystkich pomysłów – nie powstał sztuczny potok na skwerze Hoovera, nie wyłączono też całkowicie ruchu na ulicy, choć były takie propozycje. Ulica nie jest też w pełni przystosowana dla niepełnosprawnych i rowerzystów.

W 2013 roku zaproponowano realizację trasy tramwajowej wzdłuż ulicy od Belwederskiej przez Aleje Ujazdowskie, Miodową i Bonifraterską do Stawek – celowość budowy została zbadana przez specjalistów, którzy uznali ją za konieczną do realizacji w bliskiej przyszłości.

Przebieg[]

Zgodnie z kierunkiem numeracji Krakowskie Przedmieście rozpoczyna się przy Pomniku Kopernika przechodząc płynnie z Nowego Światu, po czym mija (nie krzyżuje się od czasu remontu) ulice Kopernika, Oboźną i Traugutta. Następnie przecina ul. Królewską, Tokarzewskiego-Karaszewicza, Karową i Ossolińskich, mija Trębacką i Kozią oraz pasaż Niezależnego Zrzeszenia Studentów, przecina Bednarską i dociera do placu Zamkowego, gdzie krzyżuje się jeszcze z ul. Miodową.

Najważniejsze obiekty[]

PalacCzapskich2

Pałac Czapskich

Hotel Bristol

Hotel Bristol

PalacWesslow

Pałac Wesslów

Palac Prezydencki

Pałac Prezydencki

Przy ulicy znajdują się następujące pomniki i figury (kolejno zgodnie z kierunkiem numeracji): Mikołaja Kopernika, Stefana Wyszyńskiego, Jana Twardowskiego, Bolesława Prusa (trzy ostatnie na skwerze ks. J. Twardowskiego), Józefa Poniatowskiego, Adama Mickiewicza oraz Figura Matki Boskiej Passawskiej. Inne obiekty pamiątkowe to kubiki z widokami kościołów, tablica upamiętniająca oś saską i tablica wyznaczająca geograficzny środek dzielnicy Śródmieście.

Galeria[]

Przypisy

  1. Newsletter Zarządu Transportu Miejskiego, s. 7, nr 24/2010

Linki zewnętrzne[]

Advertisement