|
| nr w rej. |
| 435 |
Ulica Podwale – ulica położona na Starym Mieście, wzdłuż murów obronnych, która biegnie od ul. Senatorskiej do ul. Nowomiejskiej.
.JPG){kind=link}
Tablica pamiątkowa na kamienicy nr 25, upamiętniająca miejsce rozstrzelania dnia 2 września 1944 roku 30 osób
Ulica powstała zapewne wraz z lokacją Starej Warszawy oraz usypaniem wokół niej ziemnych wałów obronnych, od których wzięły się pierwsze nazwy ulicy: Podwale, Zawale, Na Wale, Przywale czy po prostu Wał. Z czasem wał został zastąpiony przez mury, jednak nazwa Podwale pozostała. Od 1388 roku na rogu ul. Nowomiejskiej znajdował się szpital św. Ducha, natomiast w XVI wieku przy ulicy znajdowały się ogrody zabudowań magnackich przy ul. Miodowej. Dopiero w 1638 roku przy południowej pierzei ulicy powstała jurydyka Kapitulna, wobec czego jeszcze w XVII wieku została ona zabudowana.
Wraz ze spadkiem znaczenia obronnego kamienicami zabudowywano także mury obronne, co dokonało się w XVIII i XIX wieku. W 1794 roku na ulicy toczyły się walki insurekcji warszawskiej. W XIX wieku ulica znana była głównie z hoteli, zajazdów i szynków, a w latach 1881-1908 Podwalem biegła linia tramwaju konnego. W 1916 roku w pałacu przy Podwalu 15 swoje początki miało Muzeum Narodowe, przeniesione potem w Aleje Jerozolimskie.
Podczas powstania warszawskiego, 13 sierpnia, na ul. Podwale wprowadzono zdobyczny pojazd pancerny Funklenkpanzer-Schwerer Ladungstraeger B IV, który okazał się być pułapką – niespodziewanie eksplodując zabił około 300 osób, raniąc o wiele więcej, w tym przebywającego w pobliskim pałacu Raczyńskich Tadeusza Komorowskiego "Bora". Zabudowa uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej, szczególnie podczas powstania warszawskiego, gdyż okolica była silnie ostrzeliwana ze względu na sąsiedztwo Starego Miasta.
Południowa pierzeja została ona zrekonstruowana w latach 1949-1953 według projektu Jana Redy jako kompozycyjna oprawa Starego Miasta, luźno nawiązując do zniszczonych w 1944 roku kamienic z XVIII i XIX wieku. W pierzei północnej natomiast odsłonięto i odtworzono dawne mury obronne, całkowicie rozbierając wszystkie zrujnowane kamienice.
Ulica Podwale i Baszta Prochowa
Mury obronne wzdłuż Podwala
Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ul. Senatorską i pl. Zamkowym, po czym kieruje się na północny-zachód łukiem wzdłuż murów obronnych Starego Miasta, krzyżując się kolejno z ulicami Kapitulną, Piekarską, Wąskim Dunajem oraz Kilińskiego, by zakończyć się na skrzyżowaniu z ul. Nowomiejską.
Wzdłuż ul. Podwale znajdują się następujące obiekty:
- ul. Podwale 3 – Pałac Branickich
- ul. Podwale 5a – Kaplica prawosławna św. Trójcy
- ul. Podwale 9 – Kamienica
- ul. Podwale 13 – Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia
- ul. Podwale 15 – Pałac Bazylianów
- ul. Podwale 23 – Centralna Biblioteka PTTK
- ul. Podwale 29 – Kamienica Szpitala św. Ducha
Na budynkach oraz w otoczeniu ulicy znajduje się także szereg tablic i kamieni upamiętniających Marię Konopnicką (róg ul. Piekarskiej), batalion harcerski Wigry (nr 23), Orlęta z batalionu Gozdawa oraz Stanisława Strzednickiego "Stacha" (nr 23) oraz miejsce rozstrzelania 30 Polaków dnia 2 września 1944 roku (nr 25). W pobliżu znajduje się także pomnik Małego Powstańca oraz pomnik Jana Kilińskiego.
Na rogu ul. Senatorskiej znajduje się kamień upamiętniający oficerów Wojska Polskiego zamordowanych przez komunistyczny reżim w Katyniu oraz innych miejscach Związku Radzieckiego – po przeprowadzonej w 2012 roku konserwacji stanął on bliżej pl. Zamkowego.
Dawniej podobną nazwę – Podwalna – nosiła także ul. Brzozowa.