Warszawa Główna

Ten artykuł dotyczy dworca kolejowego Warszawa Główna. Zobacz też: Warszawa Główna Towarowa.

Plac przed dworcem, za halą kasową z 1946 (z półkolistym dachem) widać dobudówkę do dawnych magazynów Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, wykonaną w tym samym roku

Wejście do dawnej hali kasowej, obecnie Stacji Muzeum

Warszawa Główna (do 2021 Warszawa Główna Osobowa) – dworzec kolejowy w Warszawie, mieści się na Woli przy ul. Towarowej między Alejami Jerozolimskimi a ul. Kolejową. Mieści się na nim Stacja Muzeum. W sezonie na jednym z peronów używanej dawniej do obsługi ambulansów pocztowych ma miejsce nocny bazar.

Teraz, po odbudowie stacji będą korzystać z niej pociągi ze względu na remont linii średnicowej. Już teraz z dworca można wsiąść do pociągów Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, niektórych pociągów Kolei Mazowieckich oraz coraz częściej uruchamianych zastępczych linii SKM takich jak na przykład S10.

Historia[]

Dworzec został oddany do użytku 2 lipca 1945 roku na terenie dawnej stacji towarowej jako prowizoryczne, tymczasowe rozwiązanie wobec zniszczenia tunelu średnicowego i przedwojennego Dworca Głównego. Dzięki temu podróżni przyjeżdżający z południa lub zachodu mieli bliżej do centrum Warszawy. Dworzec był czołowy, początkowo posiadał jeden peron i dwa tory, zaś na pomieszczenia dworca prowizorycznie adaptowano ocalałe budynki magazynowe. W listopadzie tego roku przystąpiono do budowy hali obsługi pasażerów, którą oddano do użytku 12 lipca 1946 roku, na 10 dni przed planowanym terminem. W hali umieszczono 10 kas biletowych, zakład fryzjerski, bufet, czytelnię i pomieszczenia służbowe. Do tego w zaadaptowanych dawnych budynkach magazynowych urządzono poczekalnię, punkt odprawy bagażu, komisariat dworcowy MO, pomieszczenia socjalne oraz kotłownię z wykorzystaniem kotła parowozu. Stacja została wyposażona w 11 torów i 8 peronów – 3 tory i 3 perony boczne (jednokrawędziowe) do obsługi pociągów podmiejskich odjeżdżających ze stacji, 3 tory i 2 perony (1 boczny i 1 wyspowy) do obsługi pociągów dalekobieżnych odjeżdżających ze stacji i 5 torów i 3 perony wyspowe do obsługi ruchu przyjeżdżającego na stację. W 1955 roku, w związku z odbywającym się w Warszawie Światowym Festiwalem Młodzieży, rozbudowano dworzec, m.in. uruchomiono restaurację i zbudowano reprezentacyjny budynek recepcji rządowej od strony wykopu linii średnicowej (dziś nieistniejący – rozebrany w 1999 roku). Do obsługi VIP-ów przeznaczono peron nr 7.

W miarę odbudowy Warszawskiego Węzła Kolejowego część pociągów dotychczas kończących bieg na Głównym kierowano na linię średnicową, ale największą zmianę przyniosło oddanie do użytku Dworca Centralnego w 1975 roku, wkrótce potem Dworzec Główny stał się dworcem podmiejskim, obsługującym ruch głównie w kierunku Radomia oraz okazjonalne dalekobieżne pociągi kolonijne i specjalne.

W 1972 roku, decyzją ministra komunikacji, Dworzec Główny został przeznaczony na siedzibę Muzeum Kolejnictwa. Muzeum rozpoczęło działalność i udostępniło pierwszą ekspozycję jeszcze w czasie normalnego funkcjonowania dworca.

W latach 80. na Dworcu Głównym uruchomiono terminal autokuszetek – usługi polegającej na przewożeniu tym samym pociągiem samochodów (na platformach) i ich pasażerów (w wagonach sypialnych i kuszetkach) między większymi miastami Polski. Usługa ta była bardzo popularna z powodu racjonowania benzyny. Terminal został zlikwidowany w pierwszej połowie lat 90.

Ostatnie pociągi pasażerskie odjechały z Dworca Głównego w 1997 roku. Wkrótce potem rozebrano większość torów i peronów, pozostawiając tylko te, z których korzysta Muzeum Kolejnictwa. Od tego czasu pojawiały się luźne zapowiedzi na temat zagospodarowania terenu dworca na cele komercyjne (niektóre projekty zakładały wydzielenie części lub zobowiązanie inwestora do udostępnienia odpowiedniej siedziby Muzeum Kolejnictwa, inne zakładały przywrócenie dworcu funkcji obsługi ruchu kolejowego). Żadne z nich nie zostały jak do tej pory zrealizowane. Wg PKP – wieczystego użytkownika – umowa użyczenia gruntu i obiektów Muzeum Kolejnictwa wygasła w 2009 roku, z czym nie zgadzało się Muzeum. W 2013 roku sąd rozstrzygnął sprawę na korzyść PKP.

Odbudowa stacji[]

21 października 2014 roku Marszałek Województwa Mazowieckiego i przedstawiciel zarządu PKP SA podpisali list intencyjny w sprawie budowy nowej siedziby Muzeum Kolejnictwa. Umożliwi to wyprowadzkę Muzeum z terenu dworca. Jednym z pomysłów, związanym z prognozowanym wzrostem ruchu kolejowego poza możliwości linii średnicowej i stale rosnącą liczbą obiektów biurowych i mieszkalnych w okolicy, jest reaktywacja dworca dla ruchu podmiejskiego i aglomeracyjnego. Pomysł ponownego otwarcia stacji zaakceptowano w 2015 roku^[1].

W kwietniu 2015 roku zaprezentowano nowe koncepcje zagospodarowania terenu kolejowego, opracowane przez pracownię architektoniczną Broadway Malayan – zakładają one stworzenie kompleksu biurowców z dominującym, 130-metrowym gmachem nad samymi torami, zmieściłoby się w nich nawet 80 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni biurowej. Stary budynek dworcowy miałby zostać odrestaurowany i włączony w pasaż handlowy z 200 sklepami, a przez teren kolejowy przebita zostanie ul. Spiska, w ramach kompleksu powstanie też osiedle z 450 lokalami mieszkalnymi od strony ul. Kolejowej. Przystanek kolejowy ma być gotowy do 2018 roku i będzie obsługiwał pociągi w kierunku Piaseczna i Radomia, cała inwestycja szacowana jest na 2,8 mld złotych^[2].

Na początku maja 2017 roku PKP PLK ogłosiły przetarg w trybie „projektuj i buduj” na przebudowę stacji. Nowa stacja ma mieć 2 dwukrawędziowe perony, 5 torów (jeden z nich będzie służył do oblotu składu wagonowego przez lokomotywę), dodatkowo punktowane będzie wydłużenie peronów do 350 m. Stacja ma być zagłębiona do poziomu zbliżonego do poziomu przechodzącej obok linii średnicowej, ponadto obniżona o metr ma być głowica rozjazdowa, by w przyszłości móc wybudować wiadukt na wysokości ul. Spiskiej, łączący Aleje Jerozolimskie z ul. Kolejową i dalej z ul. Karolkową. Wykonawca będzie miał 29 miesięcy na wykonanie wszystkich prac, szacowany koszt podstawowego zakresu prac to 69 mln. zł^[3].

W marcu 2018 roku PKP PLK podpisały umowę na odbudowę stacji czołowej z firmą Trakcja PKRiI. Pierwotnie stacja miała zostać oddana do użytku jesienią 2019, ale termin był wielokrotnie przedłużany, w związku z wydłużonym procesem relokacji zabytkowego taboru Stacji Muzeum, problemami po stronie wykonawcy oraz zmianami projektowymi^[4]. Od końca listopada 2020 PKP PLK podawała termin I kwartał 2021 r^[5].

Na początku czerwca 2020 r. PKP PLK podpisały dodatkową umowę z Trakcją na budowę nowego wiaduktu kolejowego. Umożliwi on bezkolizyjny przejazd pociągów między Warszawą Główną a linią podmiejską^[6]. Planowany termin otwarcia to sierpień 2021^[7].

Stacja została włączona do ruchu 14 marca 2021. Z nowej stacji korzystają dalekobieżne i przyspieszone pociągi Łódzkich Kolei Aglomerayjnych (ŁKA) i Polregio na trasie do Łodzi Fabrycznej, a także przyspieszone kursy Kolei Mazowieckich do Skierniewic, Grodziska Mazowieckiego, Piaseczna, Dobieszyna i Łowicza, Sochaczewa^[8]. Jako pierwszy na stacji pojawił się pociąg Łódzkich Kolei Aglomeracyjnych ŁS „Fabrykant”.