Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy zajezdni. Zobacz też: Zespół przystankowy Zajezdnia Praga.
Zajezdnia tramwajowa Praga

Zajezdnia R-2 "Praga"

Zabytek
nr w rej.
A-732
Plac wyjazdowy R-2 Praga

Plac wyjazdowy zajezdni

Hala główna R-2 Praga

Hala główna zajezdni

Wnętrzne hala główna R-2 Praga

Wnętrze hali głównej zajezdni

Zajezdnia tramwajowa Praga – przelotowa zajezdnia tramwajowa położona przy ulicy Kawęczyńskiej 16 na Pradze Północ. Jest to też jedyna zajezdnia tramwajowa po prawej stronie Wisły - drugą zajezdnią ma być planowana zajezdnia Annopol.

Historia[]

Zajezdnia została zbudowana w latach 1923-1925 według projektu Juliusza Dzierżanowskiego. 1 marca 1925 roku uroczyście oddano do eksploatacji halę zajezdni o długości 158,3 m i szerokości 56 m, mogącą pomieścić 212 wagonów tramwajowych - była to największa remiza przedwojennej Warszawy. Hala posiadała 15 torów, natomiast wjazd odbywał się od ulicy Kawęczyńskiej, na zachód od hali zajezdni, na której specjalnie ułożono tory. Planowano także wjazd od strony wschodniej, lecz inwestycję ograniczały grunty prywatne. Ostatecznie po wywłaszczeniu gruntów inwestycję udało się zrealizować w latach 1928-1929, dzięki czemu zajezdnia stała się jako pierwsza w mieście całkowicie przelotowa. W 1929 roku jedno z pomieszczeń zajezdni przeznaczono na podstację trakcyjną "Praga" o mocy 3000 kW, którą uruchomiono 29 października.

24 września 1939 roku na teren obok zajezdni spadły niemieckie bomby, sama zajezdnia szczęśliwie uniknęła poważnych zniszczeń. Podczas okupacji pracowników zajezdni dotykały represje, aresztowania, a nawet rozstrzelania. 1 sierpnia 1944 roku hitlerowcy zażądali wstrzymania ruchu tramwajowego na mostach. Część taboru udało się sprowadzić na prawy brzeg, części nie i w większości skończył jako powstańcze barykady. Hala zajezdni została zaminowana i wysadzona w powietrze wraz z 120 wagonami przez wycofujących się hitlerowców - uratowały się jedynie te stojące na powietrzu. We wrześniu 1944 Praga została oswobodzona przez Armię Czerwoną. 14 września rozpoczęto odbudowę zajezdni. Pierwsze miesiące były bardzo trudne – z braku odpowiednich narzędzi gruz przenoszono gołymi rękami, a jedyną zapłatą dla ludzi odbudowujących zajezdnię był talerz ciepłej zupy. W maju 1945 roku odbudowano podstację "Praga" zmieniając jej nazwę na "Kawęczyńska". Pomimo ogromnych trudności w odbudowie 20 czerwca z praskiej zajezdni ruszył pierwszy po wojnie tramwaj. W 1946 roku zbudowano tymczasową halę na 16 wagonów. W 1947 roku zajezdnia otrzymała imię Izydora Koszykowskiego, konduktora MZK, współzałożyciela Związku Zawodowego Tramwajarzy, działacza konspiracyjnego aresztowanego przez Gestapo i rozstrzelanego - niedaleko zajezdni znajdowało się jego miejsce pamięci z tablicą pamiątkową, którą zdemontowano po 1989 roku. Hala zajezdni odbudowana roku w 1949 była jednak mniejsza o 70 stanowisk niż przed wojną. 10 czerwca 1950 roku zajezdnię czasowo zamknięto w celu dokończenia budowy hali która do tej pory była prowizorką oraz przekuto tory z szerokości 1525 mm na 1435 mm - została ona uroczyście otwarta 29 lipca.

W 1964 roku zajezdnia otrzymała oznaczenie "R-2". Modernizację ukończono w 1966 roku, zwiększając pojemność zajezdni o 30 wagonów. 27 grudnia 1995 roku na stan zajezdni wpisano pierwszy polski tramwaj niskopodłogowy – Konstal 112N - dostarczanie tramwajów niskopodłogowych wymusiło niewielką przebudowę wnętrza hali wraz ze zbudowaniem nad dwoma torami pomostów techniczych w kolejnym roku. W 1997 z powodu zwarcia w jednym z wagonów spłonęła część dachu hali. Po ugaszeniu pożaru okazało się, że dach był na tyle zniszczony, że trzeba było go rozebrać przy pomocy ładunków wybuchowych. Odbudowano go w 2000 roku. W tym samym roku zlikwidowano linię tramwajową w ciągu Ząbkowska-Kawęczyńska i wjazd od zachodu - obecnie wjazd możliwy jest tylko ze wschodu od alei Tysiąclecia, a aby zajezdnia nadal działała zbudowano dodatkowy tor okalający niemal całą zajezdnię i umożliwiający wyjazd.

W 2005 roku zajezdnia obchodziła 80-lecie istnienia, natomiast 2 lutego 2007 podjęto decyzję nr 105/2007 o wpisaniu zajezdni do rejestru zabytków pod nr A-732. W 2005 i 2014 roku na zajezdni odbyły się Dni Transportu Publicznego. Istnieją plany, aby po zbudowaniu zajezdni tramwajowej "Annopol" część zajezdni przy Kawęczyńskiej zmienić w muzeum komunikacji miejskiej. Do listopada 2013 zajezdnia nosiła nazwę Zakład Eksploatacji Tramwajów Praga, a wcześniej Stacja Obsługi Tramwajów Praga im. Izydora Koszykowskiego

Zajezdnia Praga obsługuje linie (stan na 18 lutego 2023 roku):
Zwykłe: 3, 6, 7, 9, 13, 20, 22, 24, 25, 26, 28

Tabor zajezdni[]

Zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym, jak i po wojnie zajezdnia "Praga" była zbiorowiskiem najróżniejszych typów wagonów tramwajowych. Nowoczesność zawitała do zajezdni w 1962 roku kiedy to do zajezdni trafiły przeniesione z zajezdni "Mokotów" wagony typu 13N - w miarę napływu nowych wagonów stopniowo kasowano stare wagony klasyczne, jednak nawet po zakończeniu dostaw 13N do 1975 roku zajezdnia była ostatnią eksploatującą wagony klasyczne typu K i P15 w ruchu liniowym. W latach 1975-1984 na zajezdni stacjonowały tylko wagony 13N, a w listopadzie 1984 roku na zajezdnię dotarły pierwsze dwa wagony typu 105N, które wypierały z zajezdni 13N - ostatnie wyjechały stąd w 1993 roku. W późniejszym czasie na zajezdni stacjonowały unowocześniane wersje "stopiątek" - 105Ne, 105Nf, 105Ng, 105N1k, 105Nz jako pierwsze w Warszawie z silnikami prądu przemiennego oraz jedyny w Warszawie 112N. Po wpisaniu na stan pod koniec wieku wagonów 116Na i 116Na/1 zajezdnia przez 13 lat posiadała największą liczbę wagonów niskopodłogowych w TW. Przez wiele lat wagony typu 105Na były najliczniejszym typem taboru na R-2 Praga aż do 2010 roku, gdy zaczęły tu trafiać wagony Pesa 120Na i przeniesiono wiele "stopiątek" na inne zajezdnie.

razem: 128 wagonów liniowych

Kierownicy zajezdni (od 1953 roku)[]

Św

Figura św. Krzysztofa przy wyjeździe z zajezdni

  • 01.02.1953 – 09.03.1975 – Wacław Wiśniewski
  • 10.03.1975 – 19.07.1982 – Andrzej Michalski
  • 20.07.1982 – 16.01.1987 – Andrzej Gola
  • 17.01.1987 – 30.09.1995 – Wacław Niewiadomski
  • 01.10.1995 - 08.03.2018 – Wojciech Jarosz
  • 09.03.2018 - 31.12.2022 - Michał Wolski
  • 01.01.2023 - Robert Wojciechowski

Ciekawostki[]

  • Na terenie zajezdni znajduje się gong alarmowy wykonany z niewybuchu z czasów II wojny światowej. Jest on umocowany na rosyjskiej szynie kolejowej z końca XIX wieku (zdjęcie).
  • Przy bramie wjazdowej do zajezdni znajduje się figura świętego Krzysztofa – patrona prowadzących pojazdy. Figura jest oszklona i oświetlona w nocy.
  • Zabójstwem w budynku transformatorowni zajezdni zaczyna się akcja książki "Elektryczne perły" Konrada Tomasza Lewandowskiego.

Linki zewnętrzne[]

 

Advertisement